Bhojaji Maharaj Temple : नवसाला पावणारे भोजाजी महाराज, नवस फेडायला करतात पुरणपोळीचा प्रसाद

संत श्री भोजाजी महाराज हे नावं केवळ वर्धा, यवतमाळ, नागपूरचं नाही तर संपूर्ण विदर्भात प्रसिध्द आहे. भोजाजी महाराजांची आजनसरा या गावाची महती पंचक्रोशीत पसरलेली आहे. कारण इथे भोजाजी महाराजांचा कृपा प्रसाद अनेकांना मिळालेला आहे. भोजाजी महाराज कोण होते, काय आहे मंदिराची विशेषतः या संदर्भात माहिती जाणून घेणार आहोत.

नागपूर : संत भोजाजी महाराजांचा जन्म वर्धा जिल्हाच्या हिंगणघाट तालुक्यातील आजनसरा या गावी झाला. आजनसरा येथे भोजाजी महाराजांचे समाधीस्थळ आहे. आजनसरा हे गाव नागपूर -हैदराबाद महामार्गावरील वडनेरनजीक आहे. महाराजांच्या समाधी स्थळाला भेट देण्यासाठी विदर्भाच्या कानाकोपऱ्यातून भक्त येतात. इथे भक्तांनी मागितला नवस पूर्ण होतोचं अशी भावना आहे. त्यामुळे नवस फेडायला बुधवारी किमान पाचशे ते हजार कुटुंबाकडून स्वयंपाक केला जातो. त्यातही महाराजांना पुरणपोळीचा प्रसाद आवडत असल्याने दर बुधवारी आणि रविवारी पाच ते सात हजार किलो डाळीचे पुराण शिजवले जाते. पुरणाचा प्रसाद ग्रहण करण्यासाठी दर बुधवारी पन्नास हजारांपेक्षा जास्त भाविकांची मांदियाळी आजनसरा येथे असते.

आजनसराय होणार पर्यटनस्थळ : आजनसरा या गावात कधी काळी पंढरपूरच्या विठ्ठलाचे भक्त असलेले संत भोजाजी महाराज होऊन गेले. भोजाजी महाराजांचे समाधीस्थळ इथं आहे. आजनसरा येथे राहणाऱ्या देवाजी महाराजांनी सन- १९५५ पासून चैत्र द्वादशीला भोजाजी महाराजांच्या पुण्यतिथी महोत्सवाला सुरुवात केली. दरवर्षी भोजाजी महाराजांचा पुण्यतिथी उत्सव साजरा होतो, त्यावेळी तर भक्तांचा आकडा दीड ते दोन लाखांचा घरात असतो. त्यामुळे आजनसराचा पर्यटनस्थळ म्हणून विकास सुरू आहे.

नवस फेडण्यासाठी भक्तांची तोबा गर्दी : भोजाजी महाराजांना कुणी पाहिले नसले, तरी ते मंदिरातील समाधीस्थळी आजही असल्याचा अनुभव भक्तांना येतो. महाराजांना पुरणाचा नैवेद्य करण्याची परंपरा आहे. त्यामुळे काही हौस म्हणून तर काही नवस फेडण्यासाठी येथे पुरण पोळीचा स्वयंपाक करतात. महाराजांची महती मोठ्या प्रमाणात पसरत असल्याने, इथं भक्तांचा ओढा मंदिराकडे वाढत गेला आहे.

दगडी पाट्यावर पुरण वाटले जायचे : दर बुधवारी आणि रविवारी महाराजांना नैवेद्य करण्याची परंपरा आहे. पुर्वीच्या काळी म्हणजे दहा ते पंधरा वर्षांपूर्वी फारश्या सोयी सुविधा उपलब्ध नसल्याने पुरणाची डाळ परंपरागत पद्धतीने म्हणजे पाटा वरवंट्यावर वाटल्या जात होती. भक्तांची वाढती संख्या आणि पुराणाचे प्रमाण फार अधिक झाल्यामुळे आता या ठिकाणी पुरण दळण्याची अनेक विद्युत यंत्रे लावण्यात आले आहेत.

नवसाला पावणारे महाराज : नवसाला पावणारे देवस्थान म्हणून आजनसरा येथील भोजाजी महाराज देवस्थानची ओळख झाली आहे. बुधवारी महाराजांच्या मंदिरात रोजच्या पेक्षा दुप्पट गर्दी असते. अनेक भक्तांना महाराजांचा आशीर्वाद मिळाला आहे, त्यामुळे नवस फेडायला येणाऱ्यांची संख्या वाढतचं आहे.

कशी सुरू झाली परंपरा : आजनसरा येथील भोजाजी महाराज मंदिरात पुरण पोळीचा नैवेद्याची परंपरा कधी आणि कुणी सुरू केली याबाबत माहिती उपलब्ध नाही. एका भक्ताच्या स्वप्नात भोजाजी महाराज आले आणि त्यांनी पुरणाच्या नैवेद्याचा दुष्ठांत दिला, तेव्हा पासूनचं इथे पुरण पोळी नैवेद्याची परंपरा सुरू झाली असं म्हंटल जातं.

स्वयंपाकासाठी हजारो चुली : आजनसरा येथील संत भोजाजी महाराजांचे तीर्थक्षेत्र पुरणपोळीच्या स्वयंपाकासाठी सर्वदूर प्रसिद्ध आहे. रविवारी आणि बुधवारी संपूर्ण विदर्भातून हजारो भाविक भक्त आजनसरा येथे पुरणपोळीचा स्वयंपाक घेवून येतात. मंदिर परिसरात स्वयंपाकासाठी आठ ते दहा शेड तयार करण्यात आले आहेत. प्रत्येक शेड मध्ये शंभर चुली पेटतील अशी व्यवस्था केली आहे. महत्त्वाचे म्हणजे याठिकाणी चुलीवर स्वयंपाक करण्यात परवानगी आहे.