मुंबई - मुंबईमध्ये गेल्या दोन महिन्यात गोवर या आजाराचा प्रसार वाढला ( prevalence of measles increased ) आहे. मुंबईमध्ये गोवरचे १७१ रुग्ण (measles patients ) आढळून आले असून ताप आणि लाल पुरळ असलेले १०७९ संशयित रुग्ण आढळून आले आहेत. गोवरमुळे आतापर्यंत ७ मुलांचा मृत्यू ( So far 7 children have died due to measles ) झाला आहे. मुंबईमधील गोवंडी, चेंबूर, भायखळा, कुर्ला, मालाड, धारावी, सांताक्रूझ, वडाळा या ८ विभागात गोवरचे रुग्ण सर्वाधिक ( Wadala division has the highest number of measles cases ) असल्याचे समोर आले आहे. विशेष करून मुस्लिम समाजातील रुग्ण अधिक आहेत. या समाजातील लोकांनी आपल्या मुलांना गोवरची लस दिली नसल्याने हा प्रसार वाढला आहे. यावर उपाय म्हणून पालिकेने लसीकरणाबाबत जनजागृती सुरु केली आहे. जनजागृतीसाठी उर्दू भाषा बोलणाऱ्या डॉक्टरांचा समावेश केल्याची माहिती पालिकेच्या आरोग्य विभागाने दिली.
मुंबईमधील हे विभाग गोवरचे हॉटस्पॉट - मुंबईत सप्टेंबर पासून ताप पुरळ आलेले रुग्ण आढळून येत आहेत. यापैकी काही रुग्णांना गोवरचा आजार झाल्याचे समोर आले आहे. मुंबईत ८ विभागातील झोपडपट्ट्यात गोवरचे आतापर्यंत १४२ गोवरचे रुग्ण आढळून आले आहेत. यातील सर्वाधिक रुग्ण गोवंडीतील आहेत. लक्षणे दिसणा-या ६१ रुग्णांना कस्तुरबा रुग्णालयात दाखल करण्यात आले आहे. यातील पाच रुग्ण अतिदक्षता विभागात आहेत. त्यापैकी एका रुग्णांना वेंटिलेटरवर ठेवण्यात आले आहे. मुंबई महानगरपालिकेच्या २४ वॉर्ड कार्यालयापैकी ८ वॉर्डमध्ये रुग्ण मोठ्या प्रमाणात आढळून येत असल्याचे समोर आले आहे. सर्वाधिक रुग्ण गोवंडी एम ईस्ट विभागात आढळून आले आहेत. भायखळा ई विभाग येथे ५, गोवंडी शिवाजी नगर एम पूर्व येथे ४४, चेंबूर एम पश्चिम ६, कुर्ला एल येथे २९, मालाड पी नॉर्थ येथे १४, दादर धारावी जी नॉर्थ येथे १२, सांताक्रूझ खार पूर्व एच ईस्ट येथे ११, वडाळा माटुंगा एफ नॉर्थ येथे १२ रुग्ण आढळून आले आहेत. मुंबईमध्ये ज्या विभागात गोवर रुग्णांची संख्या वाढत आहे हे सर्व विभाग मुस्लिम वस्तीचे विभाग म्हणून ओळखले जातात. या विभागात नागरिकांनी आपल्या मुलांना लसीकरण करून घेतलेले नाही. लसीकरणासाठी आरोग्य कर्मचारी घरी गेल्यावर आमची मुले आजारी आहेत, घरी नाहीत बाहेर गेली आहेत अशी विविध कारणे देऊन लास घेण्यास टाळाटाळ केली आहे. लसीकरणाच्या कॅम्पला येऊन लस घेऊ असे सांगूनही ते लसीकरणसाला येत नाहीत. यामुळे लसीकरण केले नसल्याने या विभागात गोवरचा प्रसार वाढल्याची माहिती पालिकेच्या आरोग्य विभागाच्या मुख्य कार्यकारी आरोग्य अधिकारी डॉ. मंगला गोमारे यांनी दिली.
मुस्लिम लोकप्रतिनिधींकडून जनजागृती - मुस्लिम रहिवासी वस्त्यांमध्ये आणि झोपडपट्ट्यांमध्ये अशिक्षित पणा तसेच अस्वच्छता यामुळे गोवरचा प्रसार वाढत आहे. लसीकरण करून न घेतल्याने प्रसार आणखी वाढत आहे. अशा विभागात लसीकरण आणि जनजागृती करण्यास गेल्यावर आरोग्य विभागाच्या अधिकारी कर्मचाऱ्यांना सहकार्य मिळत नाही. आरोग्य विभागाच्या कर्मचाऱ्यांना यामुळे अडचणींना सामोरे जावे लागत आहे. या विभागात गोवरचा प्रसार रोखण्यासाठी जनजागृती आणि लसीकरण महत्वाचे आहे. त्यासाठी पालिकेने उर्दू बोलता येणारे डॉक्टर या विभागात पाठवले आहेत. उर्दूमध्ये नागरिकांशी संपर्क साधून लसीकरण करून घेण्याचे आवाहन केले जात आहे. मुस्लिम समाजातील लोकप्रतिनिधीना लसीकरण करण्याचे आवाहन करण्यात आले आहे. त्यांचे सहकार्य मिळाल्यास लसीकरण करणे सोपे होणार असल्याचे डॉ. गोमारे यांनी सांगितले.
६१ रुग्ण रुग्णालयात, १ व्हेंटिलेटरवर - जानेवारीपासून आतापर्यंत ० ते ८ महिन्याचे ३३, ९ ते ११ महिने ३३, १ ते ४ वर्ष ६७, ५ ते ९ वर्षे २५, १० ते १४ वर्षे ७, १५ आणि त्यावरील ६ असे एकूण गोवरचे १७१ रुग्ण आढळून आले आहेत. ताप आणि पुरळ आलेले ० ते ८ महिन्याचे १३२, ९ ते ११ महिने १३८, १ ते ४ वर्ष ५६०, ५ ते ९ वर्षे १८७, १० ते १४ वर्षे ५०, १५ आणि त्यावरील १२ असे एकूण १०७९ संशयित रुग्ण आढळून आले आहेत. मुंबईतील एकूण ६८ मुले विविध रुग्णालयात दाखल आहेत. त्यापैकी ६१ रुग्ण कस्तुरबा रुग्णालयात दाखल करण्यात आले आहेत. ६ मुले आयसीयुत आहेत. आयसीयूमध्ये असलेली ५ मुले ऑक्सिजनवर तर १ मुलगा व्हेंटिलेटरवर असून त्याची प्रकृती गंभीर असल्याची माहिती कस्तुरबा रुग्णालयाचे अधिक्षक डॉ. चंद्रकांत पवार यांनी दिली.
मुंबईत ७ संशयीत मृत्यू - २६ ऑक्टोबर पासून आतापर्यंत मुंबईत ७ मृत्यू झाले आहेत. हे सर्व संशयीत रुग्ण आहेत. त्यामधील कस्तुरबा रुग्णालयात ४, राजावाडी २, आणि १ घरी मृत्यू झाला आहे. येत्या दोन ते तीन दिवसात डेथ ऑडिट कमिटीची बैठक आयोजित केली जाणार आहे. या बैठकीत संशयित मृत्यूबाबत अहवाल येईल त्यामधून मृत्यूचे नेमके कारण समोर येणार असल्याचे डॉ. गोमारे यांनी सांगितले.
२० हजार मुलांच्या लसीकरणावर भर देणार - मुंबईत ० ते २ वयोगटातील पालिकेच्या आरोग्य विभागाने सर्वेक्षण केले आहे. यात २० हजार मुलांचे लसीकरण राहिले आहे. काहींनी एकच डोस घेतला आहे. तर काहींनी लसिकरणच केलेले नाही. त्यामुळे अशा २० हजार मुलांवर पालिकेने लक्ष केंद्रित केले जाणार असून या सर्वांचे लसीकरण केले जाणार आहे. त्यासाठी अतिरिक्त कॅम्प आयोजित करण्यात आले आहेत अशी माहिती गोमारे यांनी दिली.
बेड्सची संख्या वाढवणार - गोवरचे सर्वाधिक रुग्ण गोवंडीत आढळले आहेत. येथील रुग्णांना कस्तुरबा रुग्णालय लांब पडत असल्याने तेथील शताब्दी रुग्णालयात १० बेड्सची व्यवस्था करण्यात आली आहेत. तसेच या परिसरातील मॅटर्निटी होममध्येही रुग्णांना दाखल केले जाणार आहे, अशी माहिती आरोग्य विभागातून देण्यात आली.
घरोघरी सर्वेक्षण व अतिरिक्त कॅम्प - मुंबईत गोवरचा वाढता धोका लक्षात घेऊन पालिकेचा आरोग्य विभाग सतर्क झाला आहे. विभागवार घरोघरी भेटी देऊन सर्वेक्षण केले जात असून लक्षणे आढळणा-या मुलांना रुग्णालयात दाखल केले जाते आहे. त्यासाठी अतिरिक्त आरोग्य कॅम्प आयोजित केले जात आहेत. लसीकरणावरही भर दिला जातो आहे. गोवरचे रुग्ण झोपडपट्टीतील असल्याने या भागात जनजागृती केली जाते आहे.
माझा मुलगा व्हेंटिलेटरवर - मी नालासोपारा येथे राहतो. मला तीन मुले आहेत. माझा १ वर्षाच्या लहान मूलाला श्वास घेण्याचा त्रास होत असल्याने कस्तुरबा रुग्णालयात आयसीयूमध्ये व्हेंटीलेटवर ठेवण्यात आले आहे. मंगळवारपासून तो व्हेंटिलेटरवर आहे. सात महिन्याचा होई पर्यंत त्याला सर्व लसी देण्यात आल्या होत्या. मात्र त्यानंतर मुलाची प्रकृती सातत्याने बिघडत राहिल्याने पुढील लसीकरण झालेले नाही. मी माझी पत्नी आणि माझा भाऊ याठिकाणी रुग्णालयात आहोत. माझ्या दोन मुलांना नालासोपारा येथे नातेवाईकांकडे ठेवले आहे अशी माहिती शामाप्रसाद गुप्ता यांनी दिली.
रुग्णालयात चांगली सुविधा - कस्तुरबा रुग्णालयात आयसीयुमध्ये चांगली सुविधा आहे, अस्वच्छता आहे. खासगी रुग्णालयापेक्षा चांगली सुविधा या ठिकाणी दिली जाते. माझे नातेवाईक मालाड इस्लामिया बाजार येथे राहतात. माझी तीन चुलत भावंडे या रुग्णालयात आयसीयुमध्ये दाखल होते. २, ४ आणि ५ अशी त्यांची वय आहेत. त्यांनी लस घेतली नव्हती. हा व्हायरस आहे. यामुळे ते आजारी पडले. स्थानिक खासगी डॉक्टरकडे गेल्यावर काही तास आराम पडत होता. पुन्हा त्यांना त्रास जाणवत होता. मी त्यांना कस्तुरबा रुग्णालयात आणण्याचा सल्ला दिला. ३ पैकी एका भावाला आयसीयुमधून सामान्य वार्डमध्ये हलवण्यात आले आहे अशी माहिती मेकॅनिकल इंजिनियर चे शिक्षण घेणाऱ्या साहिल इर्शाद बेग याने दिली.
वर्षभरात गोवर १५ पटीने वाढला - मुंबईत २०२० मध्ये ताप आणि पुरळचे २७९ रुग्ण आढळून आले त्यापैकी २५ रुग्णांना गोवर आजार झाला होता. २०२१ मध्ये त्यात वाढ होऊन ताप आणि पुरळचे ४०८ रुग्ण आढळून आले त्यापैकी ९ रुग्णांना गोवर आजार झाला होता. २०२२ यावर्षी आतापर्यंत ताप आणि पुरळचे १०७९ रुग्ण आढळून आले त्यापैकी १४२ रुग्णांना गोवर आजार झाला आहे. २०२० मध्ये २५ रुग्णांच्या तुलनेत यंदा ५ पट तर २०२१ मध्ये आढळून आलेल्या ९ रुग्णांच्या तुलनेत यंदा १५ पटीने वाढ झाली आहे. मुंबईत सर्वाधिक रुग्ण गोवंडी या विभागात आढळून येत आहेत. यापार्श्वभूमीवर येथे लसीकरण मोहीम राबवली जात आहे. गोवंडी एम पूर्व विभागात १३०८ तर मुंबईत ६३७० मुलांचे लसीकरण करण्यात आले आहे.
