वाराणसी : सीमेवर तैनातीसोबतच देशाच्या विविध प्रांतात तैनात असलेल्या लष्कराच्या जवानांनाही प्रतिकूल परिस्थितीचा सामना करावा लागतो. यामध्ये नैसर्गिक आपत्ती अग्रस्थानी असते, ज्यामध्ये दरवर्षी अनेक सैनिकांना आपले प्राण गमवावे लागतात. अलीकडे मणिपूर आणि डोंगराळ भागात भूस्खलनामुळे अनेक सैनिकांना जीव गमवावा लागला. हे पाहता दोन विद्यार्थ्यांनी असा स्मार्ट वॉच ट्रॅकर ( Smart watch tracker ) तयार केला आहे, जो सैनिकांना शोधू शकणार आहे. हे स्मार्ट घड्याळ या सैनिकांना शोधण्यात आणि त्यांची सुटका करण्यात चांगली मदत ठरू शकते.
मणिपूर भूस्खलनाने प्रेरित ( Inspired by the Manipur Landslides ) : दक्ष अग्रवाल आणि सूरज हे दोन ( Daksh Agarwal and Suraj ) विद्यार्थी आर्यन इंटरनॅशनल स्कूल वाराणसीच्या आठव्या वर्गात शिकत आहेत, पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांचा संसदीय मतदारसंघ, त्यांनी मिळून दुर्गम भागात तैनात सैनिकांसाठी खास 'स्मार्ट सोल्जर ट्रेकर वॉच' तयार केले आहे. दक्ष अग्रवाल यांनी सांगितले की, मणिपूरमधील भूस्खलनाच्या घटनेने आम्हाला हादरवून सोडले. हे लक्षात घेऊन आम्ही विशेष प्रकारचे स्मार्ट घड्याळ विकसित केले असून त्याचा सैनिक आणि नागरिकांना खूप उपयोग होणार आहे.
त्यांनी सांगितले की, स्मार्ट सोल्जर ट्रॅकिंग वॉच ( Smart Soldier Tracking Watch ) भूस्खलनाच्या वेळी ढिगाऱ्यात दबलेल्या सैनिकांना शोधून त्यांना वाचवण्यासाठी बचाव पथक म्हणून काम करेल. या ट्रॅकिंग वॉचमध्ये दोन भाग आहेत - पहिला ट्रान्समीटर सेन्सर, जो जवानांच्या घड्याळात बसवला जाईल. दुसरा रिसीव्हर अलार्म सिस्टम स्मार्ट घड्याळाच्या ट्रान्समीटर सेन्सरशी जोडलेली आहे. रिसीव्हर अलार्म सिस्टम ( Receiver Alarm System ) लष्कराच्या नियंत्रण कक्षात असेल, त्याची रेंज आता सुमारे 50 मीटर असेल. जेव्हा जेव्हा भूस्खलनासारखी घटना घडते तेव्हा घड्याळाच्या सेन्सर्सवर खूप दबाव येतो, ज्यामुळे ते सक्रिय होतात आणि रिसीव्हरला सिग्नल पाठवू लागतात. रिसीव्हरला घड्याळातून पाठवलेला रेडिओ सिग्नल ( Radio signal ) प्राप्त होताच, कंट्रोल रूममधील अलार्म चालू होईल. ढिगाऱ्यात गाडलेल्या घड्याळाच्या सिग्नलमुळे आतील भागाची माहिती मिळेल. जसजसे तुम्ही जवळ जाल तसतसे सिग्नल मजबूत होतील. हे त्यांना सहज मदत करेल.
घड्याळ बनवण्यात मदत करणाऱ्या सूरजने सांगितले की, पहिला ट्रान्समीटर घड्याळासारखा असेल. हे घड्याळ जवानाच्या मनगटावर बसवले जाणार आहे. दुसरी, आमची रिसीव्हर सिस्टीम खूपच लहान असेल. मोबाईलप्रमाणे आपण खिशातही ठेवू शकतो. हे रिसीव्हर उपकरण जवानांच्या नियंत्रण कक्षात असेल. ही दोन्ही उपकरणे रेडिओ सिग्नलच्या मदतीने एकमेकांना जोडलेली आहेत. जवानासोबत अपघात झाला तर त्याच्या हातातल्या स्मार्ट घड्याळातून आपण त्याच्यापर्यंत सहज पोहोचू. हे घड्याळ ट्रान्समीटरप्रमाणे काम करते.
सूरज म्हणाला, "आम्ही नुकतेच या स्मार्ट घड्याळाचे मॉडेल तयार केले आहे. त्याची रेंज सुमारे 20 मीटर असेल. ती आणखी वाढवता येऊ शकते. घड्याळाचा बॅटरी बॅकअप 3 महिन्यांचा असेल. ते बनवण्यासाठी सुमारे दोन हजारांचा खर्च येईल. ते येण्यास सुमारे एक आठवडा लागला आहे. ते तयार करण्यासाठी 3 व्होल्ट बटण सेल, रेडिओ ट्रान्समीटर रिसीव्हर, स्विच, घड्याळ आणि अलार्मचा वापर करण्यात आला आहे.
शास्त्रज्ञही उत्साहात : शाळेचे अध्यक्ष सुबिन चोप्रा ( Subin Chopra ) यांनी सांगितले की, छोट्या वैज्ञानिकांनी चांगला प्रयत्न केला आहे. डोंगराळ भागात तैनात असलेल्या सुरक्षा दलांसाठी हा असा शोध आहे. यासाठी आम्ही संरक्षण मंत्री राजनाथ सिंह ( Defense Minister Rajnath Singh ) आणि मुख्यमंत्री ( Chief Minister Yogi Adityanath ) यांनाही या घड्याळाची चाचणी घेण्यासाठी पत्र लिहिले आहे. प्रादेशिक वैज्ञानिक अधिकारी महादेव पांडे ( Regional Scientific Officer Mahadev Pandey ) म्हणाले की, हा अतिशय चांगला नवोपक्रम आहे. जर त्याचा वापर केला गेला तर अवघड भागात तैनात सुरक्षा कर्मचारी आणि नागरिकांचे संरक्षण करण्यासाठी ते खूप प्रभावी ठरू शकते.
हेही वाचा - Twitter New Tool : क्लबहाऊसनंतर आता ट्विटरही आपल्या यूजर्सना देणार 'ही' सुविधा
