मुंबई - प्रत्येक वर्षी जगभरात 21 सप्टेंबर हा आंतरराष्ट्रीय शांतता दिवस म्हणून पाळला जातो. याला जागतिक शांतता दिवसही म्हटले जाते. संयुक्त राष्ट्र संघाने सबंध जगभरात शांतता नांदावी, युद्धासारख्या घटना घडू नयेत, तसेच सर्वांमध्ये बंधूभावाची भावना वाढावी या उद्देशाने हा दिवस शांतता दिवस म्हणून सुरू केला आहे. 1981 ला संयुक्त राष्ट्र संघाने या दिवसाची घोषणा केली होती. त्यानंतर प्रत्येक वर्षी हा दिवस साजरा करण्याला सुरूवात झाली. आजच्या दिवसी संयुक्त राष्ट्र संघ काही समसंघनांना सोबत घेऊन सामाजिक सलोखा निर्माण करणाऱ्या कार्यक्रमाचे आयोजन करत असते. दरम्यान, न्याय्य आणि शाश्वत जगासाठी उत्तम पुनर्प्राप्त करणे या विषयावर आज संयुक्त राष्ट्र संघाने कार्यक्रम आयोजीत केला आहे. यामध्ये 2021 हे वर्ष शांतीचे अंतरराष्ट्रीय वर्ष असल्याचे घोषीत करण्यात आले आहे.
जागतिक शांतता पुरस्कार
- अमेरिकेने संयुक्त राष्ट्र आणि युनेस्कोच्या मदतीने 9 पुरस्कार दिले.
- जगातील सर्वोच्च शांतता पुरस्कार नोबेल शांतता पुरस्कार आहे.
- 1901 मध्ये पहिला नोबेल पारितोषीक 1,50,000 स्वीडिश क्रोनाचे रोख पारितोषीक म्हणून देण्यात आला. 2020 मध्ये, या स्वीडिश क्रोनाचे रोख बक्षीस 8.9 दशलक्ष इतके आहे. त्याच वेळी, 2020 मध्ये ते सुमारे 1 दशलक्ष डॉलर्सच्या बरोबरीचे आहे.
- 2020 मध्ये नोबेल पारितोषिक 10,000,000 स्वीडिश क्रोना, किंवा US $ 1,145,000, किंवा € 968,000, किंवा 80 880,000 आहे. हा पुरस्कार तीन पेक्षा जास्त व्यक्तींमध्ये वाटला जात नाही. मात्र, नोबेल शांतता पुरस्कार तीन पेक्षा जास्त लोकांच्या संस्थांना दिला जाऊ शकतो.
- नोबेल शांतता पुरस्कार 1901 पासून 131 विजेत्यांना 100 वेळा देण्यात आला आहे. ज्यामध्ये 90 पुरुष, 17 महिला आणि 24 संस्थांचा समावेश आहे.
- साहित्यात सर्वाधिक नोबेल पारितोषिक विजेता असलेला देश फ्रान्स आहे. 1901 पासून 15 व्यक्तींनी पारितोषिक जिंकले आहे. फ्रेंच कवी आणि निबंधकार सुली प्रधोम्मे पुरस्काराचे पहिले विजेते ठरले आहेत. जीन-पॉल सार्त्रे यांना 1964 मध्ये बक्षीसही देण्यात आले होते. परंतु त्यांनी ते स्वेच्छेने नाकारले.
- शांततेचे नोबेल पारितोषिके
1979 भारत
मदर टेरेसा (1910-1997) (मॅसेडोनियामध्ये जन्म)
यांना मदर तेरेसा गरिबी आणि सामान्य लोकांच्या जगण्याचा त्रास दूर करण्यासाठी अनेक गोष्टी केल्या, आजही तशा अनेक गोष्टी आहेत ज्या आणखीही शांततेला धोका आहेत.
1989 भारत
तेनजिन ग्यात्सो, 14 वें दलाई लामा (जन्म 1935) (तिब्बत येथे जन्म)
तेन्झिन ग्यात्सो यांना तिबेटच्या मुक्तीसाठी अहिंसक संघर्षासाठी आणि सांस्कृतिक वारसा जपण्यासाठी सहिष्णुता आणि शांततापूर्ण उपायांचा पुरस्कार करण्यासाठी पुरस्कार देण्यात आला.
1991 बर्मा
आंग सान सू (जन्म 1945) यांना लोकशाही आणि मानवी हक्कांसाठी त्याच्या अहिंसक संघर्षासाठी देण्यात आला.
1994 फ़िलिस्तीन, इज़राइल
1994 फिलिस्तीन
यासिर अराफात (1929-2004)
1994 इज़राइल
यित्ज़ाक राबिन (1922-1995)
1994 इज़राइल
शिमोन पेरेस (1923-2016)
यांना राजकीय कृत्याचा सन्मान करणे ज्यात दोन्ही बाजूंनी मोठ्या धैर्याची आवश्यकता होती. ज्याने मध्यपूर्वेतील बंधुत्वाच्या दिशेने नवीन विकासाची संधी उघडली गेली.
2009 संयुक्त राज्य अमेरिका बराक ओबामा (जन्म 1961)
यांना आंतरराष्ट्रीय मुत्सद्देगिरी आणि लोकांमध्ये त्यांच्या समस्या घेऊन काम करणे. सहकार्य बळकट करण्याच्या त्यांच्या विलक्षण प्रयत्नांसाठी हा पुरस्कार देण्यात आला.
2014 भारत, पाकिस्तान
2014 भारत:
कैलाश सत्यार्थी (जन्म 1954) आणि पाकिस्तान मलाला युसूफझाई (जन्म 1997) यांना मुले आणि तरुणांच्या दडपशाहीविरोधातील संघर्ष आणि सर्व मुलांच्या शिक्षणाचा हक्क यासाठी शांततेचे नोबेल पारितोषीक देण्यात आले.
2020 जागतिक अन्न कार्यक्रम (1961 स्थापना) संयुक्त राष्ट्र संघ
उपासमारीशी लढण्याच्या त्याच्या प्रयत्नांसाठी, संघर्षग्रस्त भागात शांततेसाठी चांगल्या परिस्थितीत योगदान देण्यासाठी तसेच युद्ध आणि संघर्षाचे शस्त्र म्हणून भुकेचा वापर रोखण्याच्या प्रयत्नांमध्ये प्रेरक शक्ती म्हणून हा पुरस्कार देण्यात आला.
भारताकडून काही शांतता पुरस्कार
- भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेसने 1987 पासून राष्ट्रीय एकात्मतेसाठी इंदिरा गांधी पुरस्काराची स्थापना केली. जेणेकरून भारतातील धार्मिक गट, समुदाय, वांशिक गट, संस्कृती, भाषा आणि परंपरा यांच्यात राष्ट्रीय एकात्मतेची समज आणि सहभाग वाढेल.
- इंदिरा गांधी मेमोरियल ट्रस्टने 1986 पासून आंतरराष्ट्रीय शांती, विकास आणि नवीन आर्थिक व्यवस्थेला चालना देण्याच्या दिशेने व्यक्ती किंवा संस्थांसाठी इंदिरा गांधी पुरस्काराची स्थापना केली.
- गांधी मंडेला फाउंडेशन फॉर पीस, सोशल वेलफेअर, कल्चर, हेल्थ केअर, स्पोर्ट्स, एज्युकेशन आणि इनोव्हेशनने 2019 पासून गांधी मंडेला पुरस्कार जाहीर केला.
- भारत सरकारने अहिंसा आणि इतर गांधीवादी पद्धतींद्वारे सामाजिक, आर्थिक आणि राजकीय बदलासाठी दिलेल्या योगदानासाठी 1995 मध्ये गांधी शांतता पुरस्काराची स्थापना केली.
