हैदराबाद : एखाद्याचा मित्र धोक्यात आहे असा मजकूर येतो. ते चिंतेने लगेच पैसे ट्रान्सफर करतात. अधिक पैसे कमावण्याचे आमिष दाखवून कोणीतरी वैयक्तिक तपशील देतो. सध्या सुरू असलेल्या सायबर गुन्ह्यांची कल्पना असूनही आम्ही क्यूआर कोड स्कॅन करतो, महत्त्वपूर्ण डेटा आणि ओटीपी कोणालाही देतो. सायबर फसवणुकीला बळी पडू नये यासाठी जागरूकता आणि दक्षता महत्त्वाची आहे.
मोठ्या रिअल इस्टेट कंपनीत किंवा बिटकॉइन्समध्ये गुंतवणूक केल्याने मोठा नफा मिळू शकतो, असा दावा करून सायबर गुन्हेगार कॉलिंग आणि मेसेज पाठवत राहतात. ते आपल्याला सोशल मीडिया ग्रुप्समध्ये जोडतात. ते तिथेही अशीच मोहीम राबवतात. ग्रुपमधील बहुतांश संपर्क हे या भामट्यांचे नातेवाईक असतील. गुंतवणुक करून भरघोस परतावा मिळवल्याचा त्यांचा दावा असतो. आपण खरे काय आहे हे तपासण्यासाठी त्यांना कॉल केल्यास, ते उघडपणे खोटे बोलतील आणि सांगतील की, त्यांना खरोखरच चांगला नफा झाला आहे.
पण सावध रहा, कोणतीही आघाडीची कंपनी गुंतवणूकदारांना थेट फोन कॉल करणार नाही. अनोळखी व्यक्तींना समाजमाध्यमावरील ग्रुपमध्ये नंबर जोडण्यापासून रोखण्यासाठी आपल्याला आपल्या अ‍ॅपची सेटिंग्ज बदलावी लागतील. अकाउंट प्रायव्हसी ग्रुपचा पर्याय निवडल्यानंतर, ‘हु कॅन अ‍ॅ़ड टू ग्रुप’ या पर्यायावर जा. 'माझे संपर्क' निवडा आणि निवडक संपर्काशीच जुळलेले रहा.
इन्स्टंट लोन अ‍ॅप्स सोशल मीडिया खात्यांना लिंक पाठवतात की ते कोणत्याही कागदपत्रांशिवाय कर्जावर त्वरित प्रक्रिया करतील. ते जोडतात की ते जामिनाच्या गरजेशिवाय वैयक्तिक कर्ज मंजूर करतील, फक्त त्यांच्या अ‍ॅपवर नोंदणी करणे आवश्यक आहे. येथे सापळा आहे! या अ‍ॅप्समधून कर्ज मिळवण्यासाठी तुम्हाला तुमच्या फोनवर काही परवानग्या द्याव्या लागतील. म्हणूनच ते पाठवलेल्या लिंक्स इन्स्टॉल करायला सांगतात. तुम्ही असे केल्यावर त्यांना तुमच्या फोनचा अ‍ॅक्सेस मिळेल. ते तुमच्या फोनवरून संपर्क, फोटो आणि व्हिडिओ गोळा करतात आणि पैशासाठी तुम्हाला त्रास देऊ लागतात. पैसे उकळण्यासाठी ते ऑनलाइन फोटो मॉर्फिंग आणि अपलोड करण्यापर्यंत जातात.
खोल बनावट घोटाळा, आजच्या काळात स्मार्ट फोन ही अपरिहार्य गरज आहे. तसेच विविध अ‍ॅप्स आहेत. सायबर गुन्हेगार लोकांना टार्गेट करण्यासाठी या अ‍ॅप्सचा फायदा घेत आहेत. घोटाळेबाज नग्न व्हिडिओ कॉल करतात आणि रेकॉर्ड करतात, पीडितांना व्हिडिओ पाठवतात आणि त्यांना ब्लॅकमेल करून खंडणीसाठी पैसे मागतात. अनोळखी नंबरवरून आलेल्या व्हिडिओ कॉलला प्रतिसाद देऊ नका! तुम्ही कॉलला उत्तर दिले तरीही, कॉल करणारी महिला असल्यास सावध रहा. लगेच कॉल कट करा आणि नंबर कळवा!
फेक फेसबुक आयडी घोटाळा, स्कॅमर्सनी एखाद्या व्यक्तीच्या फेसबुक सारखी समान प्रोफाईल फोटो आणि तपशिलांसह प्रतिकृती बनवण्याची नवीन योजना तयार केली आहे. ते फेक आयडीद्वारे फ्रेंड रिक्वेस्ट पाठवतात. एकदा स्वीकारल्यानंतर, ते त्यांना काही आणीबाणीचा हवाला देऊन पैसे हस्तांतरित करण्यास सांगू लागतात. ते कॉलला प्रतिसाद देत नाहीत. ते चॅटद्वारे त्यांचा गुगल पे किंवा फोन पे नंबर पाठवतात आणि मित्रांना पैसे ट्रान्सफर करण्याची विनंती करतात. अशा प्रकारे अनेकांचे पैसे बुडाले आहेत.
फेसबुक अकाउंटची प्रायव्हसी सेटिंग्ज 'पब्लिक' ऐवजी 'फ्रेंड्स ओन्ली'मध्ये बदलणे चांगले. तुमचे प्रोफाइल लॉक करणे अधिक सुरक्षित आहे कारण तुमच्या मित्रांच्या यादी व्यतीरीक्त कोणीही तुमचे फोटो किंवा डेटा अशा प्रकारे ऍक्सेस करू शकत नाही.
तक्रार करणे सोपे आहे, पूर्वी, सायबर गुन्ह्यांबद्दल तक्रार करणे त्रासदायक होते कारण फसव्या व्यवहाराबद्दल पीडितेला प्रथम बँक स्टेटमेंट घ्यावे लागायचे आणि नंतर तक्रार करण्यासाठी सायबर क्राइम विभागात जावे लागे. पोलिसांकडे तक्रार केल्याने हरवलेले पैसे परत मिळू शकत नाहीत. परंतु सायबर गुन्ह्यांमध्ये वाढ होत असल्याने तक्रारी दाखल करण्याची प्रक्रिया सुलभ करण्यात आली आहे. पीडित देशाच्या कोणत्याही भागातून फोन करून तक्रार करू शकतात. सायबर तक्रारींसाठी स्वतंत्र फोन नंबर आहे - 1930. ते मेल देखील पाठवू शकतात. पीडितेने लवकरात लवकर तक्रार केल्यास पोलिस फसवणूक करणाऱ्यांकडून पैसे वसूल करू शकतात.
हेही वाचा : Rules Change from 1 June 2022 : 1 जूनपासून 'हे' होणार आहेत बदल; तुमच्या खिशाला बसणार अधिक झळ
