हैदराबाद : ब्रेन ट्यूमरबद्दल जागरूकता निर्माण करण्यासाठी आणि या ट्यूमरने बाधित लोकांना मदत करण्यासाठी दरवर्षी 8 जून रोजी जागतिक ब्रेन ट्यूमर दिवस साजरा केला जातो. ब्रेन ट्यूमर विरुद्धच्या लढ्यात जागरूकता वाढवणे, लवकर ओळखणे, वेळेवर उपचार करणे आणि योग्य पाठपुरावा करणे महत्वाचे आहे. कारण ते जगण्याची शक्यता मोठ्या प्रमाणात सुधारू शकतात.
ब्रेन ट्यूमर म्हणजे काय? प्राथमिक मेंदूच्या गाठी मेंदूमध्ये सुरू होतात आणि मेंदूच्या पेशींच्या असामान्य अतिवृद्धीमुळे होतात. ते घातक (कर्करोग) किंवा सौम्य (नॉनकॅन्सर) असू शकतात. सौम्य ट्यूमर सामान्य मेंदूच्या ऊतींवर देखील परिणाम करू शकतात आणि गंभीर आरोग्य समस्या निर्माण करू शकतात. जेव्हा कर्करोगाच्या पेशी फुफ्फुस, कोलन, मूत्रपिंड आणि स्तन यांसारख्या इतर अवयवांमधून मेटास्टेसिस करतात आणि मेंदूमध्ये पसरतात तेव्हा त्याला दुय्यम ब्रेन ट्यूमर किंवा ब्रेन मेटास्टेसिस म्हणतात. प्राथमिक ब्रेन ट्यूमरपेक्षा दुय्यम ब्रेन ट्यूमर अधिक सामान्य आहेत. सौम्य ट्यूमर हळूहळू वाढतात आणि शस्त्रक्रिया किंवा इतर उपचारांना अधिक प्रतिसाद देतात. घातक ब्रेन ट्यूमर ही मेंदूतील कर्करोगाची वाढ आहे जी आक्रमक असते आणि अधिक वेगाने वाढू लागते. जेव्हा ब्रेन ट्यूमरची प्रारंभिक चेतावणी चिन्हे ओळखली जातात, तेव्हा ते त्वरित वैद्यकीय कारवाई करण्यात मदत करू शकतात. या संभाव्य लक्षणांबद्दल सावध आणि जागरूक असणे महत्वाचे आहे.
ब्रेन ट्यूमरच्या लक्षणे :
- चक्कर
- मानसिक स्थितीत बदल
- व्हिज्युअल समस्या
- अशक्तपणा कमी करा
- डोकेदुखी
- बेशुद्धी
- मळमळ आणि उलटी
- गोंधळ आणि चिडचिड
ब्रेन ट्यूमरचा उपचार कसा केला जातो ? ब्रेन ट्यूमरचे उपचार ट्यूमरचे स्थान, आकार, प्रकार, संख्या, वय आणि एकूण आरोग्य यासारख्या घटकांवर अवलंबून असतात. उपचार पर्यायांमध्ये हे समाविष्ट आहे:
1 मेंदूची शस्त्रक्रिया (क्रॅनिओटॉमी) : मेंदूच्या ऊतींचे नुकसान कमी करण्यासाठी काळजीपूर्वक विचार करून, शक्य असेल तेव्हा ट्यूमर काढून टाकणे.
2 रेडिएशन थेरपी : ट्यूमर पेशी नष्ट करण्यासाठी किंवा ट्यूमर संकुचित करण्यासाठी उच्च-डोस एक्स-रे.
3 रेडिओ सर्जरी : चीर न लावता ट्यूमर पेशी नष्ट करण्यासाठी रेडिएशनचे केंद्रित बीम (गामा किरण किंवा प्रोटॉन बीम).
4 ब्रेकीथेरपी : ट्यूमरमध्ये थेट किंवा जवळ किरणोत्सर्गी रोपण लावणे.
5 इम्युनोथेरपी : कर्करोगाच्या पेशींशी लढण्यास मदत करण्यासाठी रोगप्रतिकारक शक्ती उत्तेजित करणे.
6 सावध प्रतीक्षा/सक्रिय निरीक्षण : वाढीच्या लक्षणांसाठी लहान, लक्षणे नसलेल्या ट्यूमरचे बारकाईने निरीक्षण करणे.
7 इतर उपचार : हे लक्षात घेणे महत्त्वाचे आहे की उपचार योजना वैयक्तिक परिस्थितीच्या आधारावर वैयक्तिकृत केल्या जातात आणि सर्वोत्तम संभाव्य परिणामासाठी अनेक उपचार एकत्र केले जाऊ शकतात.
ब्रेन ट्यूमर टाळता येईल का ? : ब्रेन ट्यूमर रोखणे शक्य नाही, कारण ब्रेन ट्यूमरची कारणे बहुधा बहुगुणित असतात आणि पूर्णपणे समजत नाहीत. तथापि, विशिष्ट जीवनशैली निवडी आणि सावधगिरीमुळे मेंदूतील गाठ होण्याची शक्यता कमी होऊ शकते. जरी हे उपाय संपूर्ण प्रतिबंधाची हमी देऊ शकत नाहीत, परंतु ते संपूर्ण आरोग्य आणि कल्याणासाठी योगदान देऊ शकतात.
ब्रेन ट्यूमर प्रतिबंध :
- धूम्रपान टाळा : विविध प्रकारच्या कर्करोगासाठी धूम्रपान हा एक सिद्ध जोखीम घटक आहे. धुम्रपान आणि मेंदूतील ट्यूमर यांच्यातील थेट संबंध प्रस्थापित नसला तरी, धूम्रपान सोडणे किंवा दुय्यम धुराच्या संपर्कात येणे टाळणे यामुळे संपूर्ण आरोग्य सुधारू शकते आणि ट्यूमर होण्याचा धोका कमी होऊ शकतो.
- रेडिएशन एक्सपोजर कमी करा : रेडिएशन थेरपी आणि अनावश्यक वैद्यकीय इमेजिंग स्कॅनसारख्या किरणोत्सर्गाच्या जास्त संपर्कामुळे ब्रेन ट्यूमर होण्याचा धोका वाढू शकतो. सुरक्षा मार्गदर्शक तत्त्वांचे पालन करणे, योग्य संरक्षण वापरणे आणि आयनीकरण रेडिएशनच्या संपर्कात मर्यादा घालणे महत्त्वाचे आहे.
- अनुवांशिक समुपदेशन आणि चाचणी : जर तुमच्याकडे मेंदूतील अर्बुद असलेला (जसे की भावंड किंवा पालक) प्रथम श्रेणीतील जैविक कुटुंबातील सदस्य असेल, तर तुमच्या आरोग्य सेवा प्रदात्याला कळवणे महत्त्वाचे आहे. तुम्हाला मेंदूतील ट्यूमरच्या उच्च घटनांशी संबंधित अनुवांशिक सिंड्रोम आहे की नाही हे निर्धारित करण्यासाठी ते अनुवांशिक समुपदेशन आणि चाचणीची शिफारस करू शकतात.
- व्यावसायिक आणि पर्यावरणीय धोके : संभाव्य हानिकारक रसायने, विषारी पदार्थ आणि पर्यावरणीय धोके यांचा संपर्क कमी करण्यासाठी खबरदारी घ्या. सुरक्षेच्या मार्गदर्शक तत्त्वांचे पालन करा आणि तुम्ही अशा पदार्थांच्या संपर्कात असलेल्या व्यवसायात काम करत असल्यास संरक्षणात्मक उपायांचा वापर करा.
- निरोगी जीवनशैली पर्याय : हे लक्षात घेणे महत्त्वाचे आहे की या प्रतिबंधात्मक उपायांमुळे मेंदूतील ट्यूमरचा धोका कमी होऊ शकतो, परंतु त्यांचा विकास पूर्णपणे रोखण्याचा कोणताही हमी मार्ग नाही. नियमित वैद्यकीय तपासणी आणि संबंधित लक्षणांबद्दल जागरूकता लवकर ओळखण्यासाठी आणि योग्य वैद्यकीय सेवेसाठी आवश्यक आहे. तुम्हाला कोणतीही असामान्य लक्षणे आढळल्यास किंवा काही चिंता असल्यास, योग्य मूल्यांकन आणि मार्गदर्शनासाठी आरोग्य सेवा व्यावसायिकांचा सल्ला घ्या.
हेही वाचा :
