हिंदू दिनदर्शिकेनुसार, मोक्षदा एकादशी (Mokshada Ekadashi 2022) ही मार्गशीर्ष महिन्यातील शुक्ल पक्षाच्या अकराव्या दिवशी येते, म्हणून तिला 'एकादशी' म्हणतात. पाश्चात्य दिनदर्शिकेनुसार ती नोव्हेंबर किंवा डिसेंबर महिन्यात येत असते. हिंदू धर्माचे अनुयायी देखील या दिवसाला वैष्णव संप्रदाय किंवा भगवान विष्णूची उपासना करणार्‍यांसाठी सर्वात शुभ तारीख मानतात. महाभारत युद्धादरम्यान, भगवान कृष्ण, ज्यांना भगवान विष्णूचा अवतार म्हटले जाते, कुरुक्षेत्राच्या युद्धभूमीवर, पांडव वंशाचा राजकुमार असलेल्या अर्जुनाला गीतेचा उपदेश देतात, हा उपदेश हिंदू धर्माचा सर्वात पवित्र ग्रंथ गीते मध्ये मांडला आहे.
महत्त्व ( importance) : अर्जुन जेव्हा महाभारताच्या युद्धात होता, तेव्हा तो अशा कोंडीत सापडला होता की त्याला त्याच्या नातेवाईकांशी लढावे लागले. यामुळे व्यथित होऊन अर्जुन, आपला सारथी भगवान श्रीकृष्णांना दोन्ही सैन्यांच्या मध्ये रथ घेऊन जाण्याची विनंती करून तेथे पोहोचला आणि त्याने आपले दुःख श्रीकृष्णाला सांगितले की, आपल्याला आपल्याच नातेवाईकांविरुद्ध शस्त्रे उचलावी लागतील. त्यानंतर भगवान श्रीकृष्णाने अर्जुनाला ७०० श्लोक सांगितले. तर श्लोकांचा ग्रंथ 'भगवतगीता' म्हणून ओळखला जातो. ज्या दिवशी भगवान श्रीकृष्णाने अर्जुनाला या श्लोकांचे पठण केले, तो दिवस सुद्धा एकादशीचा होता, म्हणून त्याला 'मोक्षदा एकादशी' असे म्हणतात. हिंदू कॅलेंडरनुसार, मोक्षदा एकादशी व्रत दरवर्षी मार्गशीर्ष महिन्यातील शुक्ल पक्षातील एकादशीला पाळले जाते. या दिवशी भगवान विष्णूची उपासना केल्याने व्रत पाळल्यास सर्व प्रकारच्या संकटांपासून मुक्ती मिळते. या एकादशीचे व्रत केल्याने मोक्षप्राप्ती होते, असे मानले जाते.
शुभ मुहूर्त (auspicious time and significance) : यंदा मोक्षदा एकादशीचे व्रत दोन दिवस पाळले जात आहे. एके दिवशी गृहस्थ आणि दुसऱ्या दिवशी वैष्णव समाजातील लोक उपवास करतील. मोक्षदा एकादशी तारीख 2 डिसेंबर 2022 संध्याकाळी 5.39 वाजता सुरू होते. तर ती 3 डिसेंबर 2022 संध्याकाळी 5.34 वाजता संपेल. उपवास सोडण्याची वेळ 4 डिसेंबर रोजी 13:14 ते 15:19 पर्यंत आहे.
पूजा कशी करावी : मोक्षदा एकादशीच्या दिवशी उपवास करून भगवान विष्णूची पूजा केल्याने पितरांना मोक्ष प्राप्त होतो. यामुळे व्यक्तीला सर्व पापांपासून मुक्ती मिळते. या दिवशी भगवान श्रीकृष्णाने अर्जुनाला उपदेश केला, म्हणूनच याला 'गीता जयंती' (Geeta Jayanti) असेही म्हणतात. या दिवशी भगवान विष्णूची उपासना केल्याने आणि उपवास केल्याने सुख आणि समृद्धी प्राप्त होते. यासोबतच देवता आणि पितरांचा आशीर्वाद प्राप्त होतो. मोक्षदा एकादशीच्या दिवशी गीता वाचणे किंवा पाठ करणे शुभ मानले जाते. असे केल्याने माणसाच्या सर्व मनोकामना पूर्ण होतात.
