आज 7 ऑक्टोबर (Today World Cotton Day) 'जागतिक कापूस दिवस'. जागतिक स्तरावर सर्वाधिक वापरल्या जाणार्‍या वनस्पती उत्पादनांपैकी एक म्हणजे कापूस, विशेषत: कापूस फायबर आणि कापूस बियाणे. ही एक बहुमुखी वनस्पती आहे, जी बहुतेक कापड उद्योगात वापरली जाते. परंतु इतर गोष्टींबरोबरच ते वैद्यकीय क्षेत्र, खाद्यतेल उद्योग, पशुखाद्य आणि बुकबाइंडिंगमध्ये देखील उपयुक्त आहे. जगातील सर्वात मोठा कापूस उत्पादक देश (India ranks first in cotton production) भारत हा आहे.
आंतरराष्ट्रीय कार्यक्रम साजरा : दरवर्षी 7 ऑक्टोबरला 'जागतिक कापुस दिवस' साजरा केला जातो. 2022 मध्ये तिसऱ्यांदा जागतिक कापुस दिनावर आंतरराष्ट्रीय कार्यक्रम साजरा केला जाणार आहे. पहिला जागतिक कापूस दिवस जागतिक व्यापार संघटनेने (how celebration this day started) 7 ऑक्टोबर 2019 रोजी साजरा केला होता. चार उप-सहारा आफ्रिकन कापूस उत्पादक देश, बेनिन, बुर्किना फासो, चाड आणि माली, यांना एकत्रितपणे कॉटन-4 (WTO) म्हणून ओळखले जाते.
WTO ने केले स्वागत : जागतिक कापूस दिनाचे आयोजन करणाऱ्या कापूस-4 देशांच्या पुढाकाराचे WTO ने 7 ऑक्टोबर 2019 रोजी स्वागत केले होते. यावेळी व्यापार आणि विकास, आंतरराष्ट्रीय कापूस सल्लागार समिती आणि संयुक्त राष्ट्रांच्या अन्न आणि कृषी विषयक संयुक्त राष्ट्र परिषदेच्या सचिवालयांसह संघटना (FAO), आणि WTO सचिवालयाने (UNCTAD) कार्यक्रमाचे आयोजन केले होते. WTO मुख्यालयात, मंत्री, वरिष्ठ अधिकारी, आंतरराष्ट्रीय संघटनांचे प्रमुख, जिनिव्हा-आधारित प्रतिनिधी आणि आंतरराष्ट्रीय सदस्यांसह 800 हून अधिक लोक लॉन्च इव्हेंटमध्ये उपस्थित होते. कापूस समुदाय, जसे की राष्ट्रीय उत्पादक संघटना, तपासणी सेवा प्रदाते, व्यापारी, विकास सहाय्यातील भागीदार, शास्त्रज्ञ, किरकोळ विक्रेते, ब्रँड प्रतिनिधी आणि खाजगी क्षेत्र, कापूस संबंधित क्रियाकलाप आणि वस्तूंचे प्रात्यक्षिक आणि कौशल्य सामायिक करण्याची संधी सहभागींसाठी त्यावेळी महत्त्वपूर्ण होती.
जागतिक कापूस दिवस 2022 : संयुक्त राष्ट्रांच्या अन्न आणि कृषी संघटनेने प्रदान केलेल्या पोस्टर्सवर आधारित, 2022 मध्ये जागतिक कापूस दिवस साजरा करण्याची थीम 'कापूससाठी चांगले भविष्य आणणे' (FAO) ही आहे. थीमचा फोकस कापूस मजूर, अल्पभूधारक आणि त्यांच्या कुटुंबांचे जीवन चांगले करण्यासाठी शाश्वत असलेल्या कापूस लागवडीवर आहे.
जागतिक कापूस दिनाचे महत्त्व : जागतिक कापूस दिनाने गेल्या दोन वर्षांत ज्ञानाची देवाणघेवाण करण्याची आणि कापूसशी संबंधित कृतींवर प्रकाश टाकण्याची संधी दिली आहे.संयुक्त राष्ट्रसंघाने या जागतिक कापूस दिनाला औपचारिक मान्यता दिल्याने, कापूस आणि कापूसशी संबंधित उत्पादनांबद्दल जागरूकता वाढवण्याची तसेच विकसनशील राष्ट्रांना त्यांच्या कापूसशी संबंधित विक्रीसाठी आंतरराष्ट्रीय बाजारपेठांमध्ये अधिकाधिक प्रवेश मिळण्याची गरज आहे. वस्तू हे नैतिक व्यापार पद्धतींना प्रोत्साहन देते आणि विकसनशील राष्ट्रांना कापूस मूल्य साखळीच्या प्रत्येक टप्प्यातून नफा मिळवणे शक्य करते.
जागतिक कापूस दिवस दरवर्षी कापूस उत्पादक, प्रक्रिया करणारे, संशोधक आणि इतर सर्व भागधारकांना कापूस उत्पादन आणि विक्री संदर्भात शिक्षित आणि मदत करणार्‍या उपक्रमांचे आयोजन करुन साजरा केला जातो. या कार्यक्रमामुळे शेतकरी आणि उदयोन्मुख देशांना आर्थिक विकासाच्या दृष्टीने चालना मिळते.
