रांची (झारखंड): झारखंडमधील पाच जिल्ह्यांमध्ये जंगली हत्तीने धुमाकूळ घातला आहे. हा गजराज इतका संतापला आहे की, माणसाला पाहून लगेच तुडवायला धावतो. मंगळवार 21 फेब्रुवारी दुपारपर्यंत या हत्तीने 14 जणांचा बळी घेतला आहे. राज्याचे पीसीसीएफ, वन्यजीव शशिकर सामंत यांनी ईटीव्ही भारतला सांगितले की, आतापर्यंत मिळालेल्या माहितीनुसार, हजारीबागमध्ये याच हत्तीने तीन जणांना पायदळी तुडवले होते. तेथून त्याला चत्राच्या जंगलात नेण्यात आले. पण चत्रातही हत्तीने एका व्यक्तीला टार्गेट केले.
४८ तासात घेतला पाच जणांचा बळी: यानंतर तो लातेहार येथे गेला. तिथल्या एका व्यक्तीचा जीवही घेतला. लातेहारनंतर त्याने लोहरदगा जिल्ह्यात प्रवेश केला. येथे त्याने 48 तासांत पाच जणांना पायदळी तुडवले. विशेष म्हणजे हा हत्ती आता लोहरदगा येथून रांचीच्या इटकी पोलीस स्टेशन परिसरात दाखल झाला आहे. आतापर्यंत इटकीच्या विविध गावात चार जणांचा मृत्यू झाला आहे. ज्यामध्ये तीन पुरुष आणि एका महिलेचा समावेश आहे. त्यामुळे या हत्तीने आतापर्यंत हजारीबाग, चतरा, लातेहार, लोहरदगा आणि रांचीमध्ये 14 जणांना पायदळी तुडवले आहे. त्यामुळे सर्वच परिसरात भीतीचे वातावरण आहे. हा हत्ती अतिशय आक्रमक आहे. जवळच्या व्यक्तीला पाहताच तो त्याच्या मागे धावू लागतो. रांचीचे एसडीओ म्हणाले की, वनविभागाच्या विनंतीनुसार संपूर्ण इटकी ब्लॉक परिसरात कलम 144 अंतर्गत प्रतिबंधात्मक आदेश लागू करण्यात आले आहेत. आता या भागात चार किंवा त्यापेक्षा जास्त लोक एकाच ठिकाणी जमू शकत नाहीत. लोक जमल्यास त्यांच्यावर कायदेशीर कारवाई केली जाईल.
अखेर हत्तीने गोंधळ का निर्माण केला: पीसीसीएफ, वन्यजीव, शशिकर सामंत यांनी सांगितले की, हत्तीचा सातत्याने माग काढला जात आहे. साधारणपणे तीन कारणांमुळे हत्ती प्राणघातक वृत्तीचा अवलंब करतात. एखाद्याला त्याच्या कळपापासून वेगळे केल्यावर. अनेक वेळा हत्ती पाहून लोक त्याच्यावर दगडफेक करतात. त्याला त्रास देऊ लागतात. त्यामुळे हत्तीलाही राग येतो. मात्र, लोकांना मारणारा हत्ती दारूच्या नशेत आहे की नाही हे अद्याप स्पष्ट झालेले नाही. सध्या त्या हत्तीला त्याच्या कळपाशी कसे जोडता येईल यावर अधिक भर दिला जात आहे.
बेशुद्ध करण्याचा पर्याय : पीसीसीएफ, वन्यजीव म्हणाले की, हत्तीला बेशुद्ध करणे हा शेवटचा पर्याय आहे. कारण हत्ती हा मोठा प्राणी आहे. उपशामक औषधानंतर, तो काही तासांत शुद्धीत येईल. यानंतर त्याला बांधून ठेवणेही मोठे आव्हान असेल. अशा परिस्थितीला तोंड देण्यासाठी वनविभागाकडे प्रशिक्षित मनुष्यबळही नाही. गरज भासल्यास इतर राज्यांतूनही तज्ज्ञांना बोलावता येईल. कुणकी हत्तीच्या वापराचा प्रश्न आहे, झारखंडमध्ये ही सुविधा उपलब्ध नाही. कुंकी हत्ती आसाममधून आणावा लागेल, असे ते म्हणाले. यास बराच वेळ लागेल. त्यामुळे हत्तीचा जंगलाच्या दिशेने पाठलाग करण्याचे प्रयत्न सुरू आहेत. कुंकी हत्ती हा एक प्रशिक्षित हत्ती आहे जो नियंत्रणाबाहेर गेलेल्या जंगली हत्तींना पकडण्यात मदत करतो.
..तर ठरू शकतो गुन्हा: हत्तीवर दगडफेक करणे, गोफणीने मारणे, जळणारा टायर फेकणे हे जीवघेणे ठरू शकते. एखाद्या परिसरात हत्ती किंवा हत्तींचा कळप असल्यास, संध्याकाळपासून पहाटेपर्यंत त्या भागात फिरू नका. तुमच्या गावाच्या आजूबाजूला हत्ती असेल तर देशी दारू बनवू नका. कारण हत्ती दारूच्या वासाने आकर्षित होतात. तो गावात प्रवेश करू शकतो. खेड्यापाड्यात असलेल्या विद्युत खांबांवर तेजस्वी दिवे लावा. हत्तीला हाकलताना वाऱ्याची दिशा लक्षात ठेवा. वाऱ्याच्या दिशेने हत्ती असल्यास मिरचीची मशाल बनवून त्याचा धूर करावा. मिरची पावडर कोरड्या शेणात मिसळून संध्याकाळी घराबाहेर जाळू शकते. हत्ती त्याचा वास टाळतात. हत्ती ज्या वाटेने गावात प्रवेश करतात, त्या वाटेवर जळालेल्या मोबिलचा लेप किंवा जाड दोरीने ग्रीस आणि मिरची पावडर टाकून वर्तुळ बनवा. पांढऱ्या किंवा लाल कापडाची पट्टी दोरीने बांधून लटकवावी. कारण हत्तींना लाल आणि पांढरा रंग आवडत नाही. 20-25 दिवसांनी ही प्रक्रिया पुन्हा करा.
रांचीचे डीएफओ समन्वयक आहेत: रांचीचे डीएफओ श्रीकांत म्हणाले की, हत्तींपासून जीवित आणि मालमत्तेचे रक्षण करण्यासाठी सर्व उपाययोजना केल्या जात आहेत. सिली येथून टॉर्च टीमला पाचारण करण्यात आले आहे. बाधित भागात बचावकार्यासाठी मोटारसायकलवरून घोषणा देण्याची तयारी सुरू आहे. रांचीच्या SDO सोबत समन्वय साधून संबंधित भागात कलम-144 लागू करण्यात आले आहे. जमा झालेल्या जमावाला हटवता यावे यासाठी डीएसपी दर्जाच्या अधिकाऱ्याच्या नेतृत्वाखाली पोलिस बंदोबस्त मागवण्यात आला आहे. डीएफओने सांगितले की, हत्ती जो गोंधळ घालत आहे. तो पूर्ण प्रौढ आहे. तो 25 किमी वेगाने फिरतो. सध्या त्याला लापुंग जंगलात हलवण्याचे प्रयत्न सुरू आहेत.