आग्रा (उत्तरप्रदेश): पाकिस्तानचे माजी हुकूमशहा अध्यक्ष आणि लष्कराचे जनरल परवेझ मुशर्रफ यांचे रविवारी दुबईत निधन झाले. मुशर्रफ 22 वर्षांपूर्वी आग्रा येथे आले होते. येथे पाकिस्तानचे माजी राष्ट्राध्यक्ष परवेझ मुशर्रफ आणि भारताचे माजी पंतप्रधान अटलबिहारी वाजपेयी यांच्यात शिखर परिषद झाली, ती अनिर्णित ठरली. त्यानंतर मुशर्रफ यांनी पत्नी सबासोबत ताजमहालला भेट दिली होती. ताजमहालचे सौंदर्य आणि भारताचा आदरातिथ्य पाहून मुशर्रफ आणि सबा प्रभावित झाले होते.
आग्र्याला सजावण्यातही आले होते: माजी पंतप्रधान भारतरत्न अटलबिहारी वाजपेयी आणि पाकिस्तानचे अध्यक्ष परवेझ मुशर्रफ यांच्यात जम्मू-काश्मीरसह इतर मुद्द्यांवर चर्चा झाली होती. हे संभाषण 14 आणि 16 जुलै 2001 रोजी झाले. यासंदर्भात आग्रा येथे आंतरराष्ट्रीय माध्यमांचा मेळावा झाला. जगाच्या नजरा आग्रा शिखरावर होत्या. मग ताजनगरी आग्रा नववधूसारखी सजली होती.
मुशर्रफ यांनी पत्नी सबासोबत ताजमहाल पाहिला: परवेझ मुशर्रफ यांनी आग्रा शिखर परिषदेनंतर पत्नी सबा मुशर्रफसोबत ताजमहाल पाहिला होता. मुशर्रफ आणि त्यांची पत्नी सबा यांना ताजमहाल पाहण्यासाठी 'भेल'ने इंदूरहून प्रथमच वातानुकूलित बॅटरी बस आणली होती. जेव्हा मुशर्रफ आणि सबा बॅटरी बसमधून गेले तेव्हा त्यांनी संपूर्ण परिसर आणि सर्व घरे आणि इमारती एकाच रंगात रंगवलेल्या पाहिल्या. मग मॉल रोडच्या इमारतींना पांढरा रंग दिला होता आणि ताजगंज, फतेहाबाद रोडला दगडी रंग दिला.
ताजमहालमधून मचान हटवण्यात आला होता: परवेझ मुशर्रफ ताजमहालच्या पूर्व गेटवर असलेल्या अमर विलास हॉटेलच्या कोहिनूर स्वीटमध्ये थांबले होते. मग हॉटेलने त्यांच्या पाहुणचारात पहिल्यांदा चांदीची कटलरी वापरली. ताज पूर्व गेट येथील शिल्पग्राम येथे विश्रामगृह तयार करण्यात आले होते. खरे तर आग्रा शिखर परिषद झाली तेव्हा ताजच्या दुरुस्तीचे काम सुरू होते. त्यासाठी मचान उभारण्यात आला. मात्र, मुशर्रफ आणि त्यांच्या पत्नी सबा यांना ताजचे दर्शन घेता यावे यासाठी मुशर्रफ यांच्या भेटीसाठी मचान काढण्यात आला होता. त्यावर कोणताही डाग दिसला नाही.
शाहजहान मुमताजच्या कबरीही पाहिल्या होत्या: परवेझ मुशर्रफ आणि त्यांची पत्नी सबा यांनी ताजमहालच्या भेटीदरम्यान शाहजहान आणि मुमताज यांच्या भूमिगत वास्तविक थडग्यालाही भेट दिली होती. ताजमहाल भेटीत मुशर्रफ आणि सबा खूप आनंदी दिसले. यासोबतच परवेझ मुशर्रफ यांच्या दौऱ्यासाठी आग्रा किल्ल्यातील शीश महाल उघडून स्वच्छ करण्यात आला. एतमादुद्दौलावर मखमली शू कव्हर्स सुरू झाली होती.
मुशर्रफ यांच्यामुळे वाटाघाटी अयशस्वी : भारत आणि पाकिस्तान यांच्यातील संबंधांची अनेक दशकांपासून चर्चा झाली, तर जुलै 2001 च्या आग्रा शिखर परिषदेचा त्यात नक्कीच उल्लेख आहे. गंगा-जमुनीच्या सामायिक वारशासाठी आग्रा निवडले गेले. पण, येथे भारत-पाकिस्तान यांच्यात उच्चस्तरीय चर्चा झाली, ज्यातून काहीही निष्पन्न झाले नाही. चर्चेत काश्मीर प्रश्नाबाबत मुशर्रफ यांच्याशी कोणताही करार झाला नाही. मुशर्रफ यांच्या हट्टी वृत्तीमुळे ही चर्चा अयशस्वी ठरली. अटलबिहारी वाजपेयी यांनी मुशर्रफ यांना काश्मीरमधील सीमापार दहशतवादी कारवाया थांबवण्यास सांगितले.
