उदयपूर : मकर संक्रांतीचा सण आज देशभरात मोठ्या थाटामाटात साजरा होत आहे. अशा स्थितीत आकाशात रंगीबेरंगी पतंगांसह दानधर्मही पाहायला मिळत आहे. उदयपूर राजस्थान येथे राहणाऱ्या एका कुटुंबानं पतंग उडवण्यात चांगल कौशल्य मिळवलं आहे. त्यांना पतंग उडवण्यात मास्टर्स म्हटले तर अतिशयोक्ती होणार नाही. एकाच मांजेवरून १००० हून अधिक पतंग उडवून लोकांना आश्चर्यचकित करणारे हे कुटुंब सामाजिक सलोख्याचा संदेश देत पतंग उडवित आहेत.
पतंगबाजीसाठी प्रसिद्ध कुटुंब : उदयपूरच्या अब्दुल कादिरने पतंगबाजीत विशेष स्थान मिळवले आहे. आंतरराष्ट्रीय पतंग धावपटू अब्दुल कादिरने एका मांजेतून 1000 हून अधिक पतंग उडवून अनेक विक्रम आपल्या नावावर केले आहेत. नुकतेच गुजरातमधील अहमदाबाद येथे सुरू असलेल्या पतंग महोत्सवात अब्दुलने एकाच मांजाने एक हजार पतंग उडवले. तेव्हा ते पाहून उपस्थित लोक थक्क झाले. एवढेच नाही तर याआधीही कोरोना महामारीच्या काळात त्यांनी पतंगाच्या माध्यमातून जनजागृतीचा संदेश दिला होता. अब्दुल कादिर यांनी गेल्या 20 वर्षात पतंगबाजीत अनेक विक्रम केले आहेत. अब्दुलच्या कुटुंबातील तीन पिढ्या पतंग उडवण्याच्या या अद्भुत कौशल्यात पारंगत आहेत. त्यामुळेच त्यांचा हा अनोखा पतंग पाहण्यासाठी लोकांची गर्दी जमते.
सर्वोत्कृष्ट आंतरराष्ट्रीय पतंग धावपटू : यापूर्वी अब्दुलने 15 फूट अस्वलाच्या आकाराचा पतंग, 45 फूट सरडा, तिरंगा, फायटर प्लेन आणि फुलपाखराच्या आकाराचे पतंगही उडवले आहेत. त्याच्या कौशल्याने सगळेच प्रभावित झाले आहेत. अब्दुल यांनी सांगितलं की, तो 2001 पासून पतंग उडवत आहे. देशातील अनेक राज्यांमध्ये झालेल्या स्पर्धांमध्ये त्यांनी भाग घेतला. आतापर्यंत त्याने हैदराबाद, केरळ, गोवा, चंदीगड आणि पंजाब येथे झालेल्या अनेक पतंगबाजी स्पर्धांमध्ये भाग घेऊन सर्वोत्कृष्ट आंतरराष्ट्रीय पतंग धावपटूचा किताब पटकावला आहे. या काळात त्यांनी अनेक पुरस्कारही जिंकले आहेत.
अब्दुलच्या तीन पिढ्या पतंग उडवतात: अब्दुल कादिर यांनी सांगितले की, त्यांचे आजोबा आणि वडीलदेखील पतंग उडवण्यात तज्ञ होते. आता अब्दुल ही तिसरी पिढी आहे जी या कलेत पारंगत आहे. त्यांचे आजोबा नूर सान हे पतंगबाजीत प्रसिद्ध होते. त्यांनी जवळपास 50 वर्षे पतंगबाजी स्पर्धांमध्ये भाग घेतला. अब्दुल कादिर यांनी सांगितले की, त्यांचे वडील अब्दुल रशीद यांनीही पतंगबाजीत देशभर नाव कमावले आहे. यानंतर अब्दुल कुटुंबाची ही कला पुढे नेत आहे. अब्दुलने सांगितले की त्यांच्या आजोबांना पतंग उडवण्याची आवड होती. त्यानंतर त्यांच्या वडिलांनी पाहून ते शिकले. संपूर्ण कुटुंब ५० वर्षांपासून पतंग उडवण्याच्या कलेशी जोडले गेले आहे.
अशा प्रकारे बनतात पतंग : अब्दुल यांनी सांगितले की, हे पतंग बनवण्यासाठी लाकडी धनुष्य बनवून आणि कापड शिवून ते संतुलित केले जातात. एका मांजेवर इतके पतंग उडवण्यामागे एक खास तंत्र आहे. अशा परिस्थितीत पतंग उडवण्यासाठी वरचे लाकूड पातळ असावे, जेणेकरून हवेत उंची मिळे. , तर सरळ लाकूड जाड असावे जेणेकरून हवेत संतुलन राखले जाईल. यानंतर एका मजबूत रेशीम धाग्यावर एक फूट अंतरावर पतंग बांधले जातात. यासोबतच त्यांना वाहण्यासाठी मध्यम गतीचा वाराही आवश्यक आहे. या पतंगांना वेगवेगळ्या डिझाईन्स देखील दिल्या जातात. यामध्ये डोळे आणि तोंडाचा आकार बनवून पतंग आकर्षक बनवले जातात. ते बनवायला 15 दिवस लागतात असे त्यांनी सांगितले.
पतंगबाजीने अनेक संदेश दिले आहेत : उदयपूरमधील फतेहसागर तलावाच्या काठावर मकर संक्रांती आणि निर्जला एकादशीच्या निमित्ताने पतंगबाजी केली जाते. अब्दुल कादिर यांनीही पतंगबाजीतून समाजाला वेगवेगळे संदेश दिले आहेत. आतापर्यंत पतंगाच्या माध्यमातून त्यांनी बेटी वाचवा, पर्यावरण वाचवा, पाणी आणि तलाव वाचवा, कोरोना जनजागृती तसेच हिंदू-मुस्लिम ऐक्याचा संदेश दिला आहे.
