रायपूर/हैदराबाद: महर्षी महेश योगी (Maharshi Mahesh Yogi 2023) यांचा जन्म 12 जानेवारी 1918 रोजी छत्तीसगडमधील राजीम शहराजवळील पांडुका गावात (Maharshi Mahesh Yogi Jayanti) झाला. योगी होण्यापूर्वी त्यांचे नाव महेश प्रसाद होते. त्यांनी अलाहाबाद विद्यापीठातून पदवी संपादन केली. महर्षी महेश योगी यांनी 5 फेब्रुवारी 2008 रोजी नेदरलँडमधील व्लाद्रप आश्रमात अखेरचा श्वास घेतला. योगी यांचे पार्थिव ९ फेब्रुवारीला प्रयागराज येथे आणण्यात आले. त्यांचे पार्थिव प्रथम आलोपीबाग येथील त्यांचे ब्रह्मलिन गुरु ब्रह्मानंद सरस्वती यांच्या आश्रमात नेण्यात आले. येथे त्यांच्या अखेरच्या प्रवासाचे पुष्पवृष्टी करून स्वागत करण्यात आले. त्यानंतर मृतदेह अरैल आश्रमात नेण्यात आला. योगींना दोन दिवस सिद्धासनमध्ये बसवून सर्वसामान्यांच्या दर्शनासाठी ठेवण्यात आले. 11 फेब्रुवारी रोजी अंत्यसंस्कार करण्यात आले. देश-विदेशातील त्यांचे हजारो अनुयायी अंत्यसंस्कारासाठी अरैल येथे आले होते. अध्यात्मिक गुरू श्री श्री रविशंकर, अनेक अमेरिकन सिनेटर्स आणि अनेक केंद्रीय मंत्री योगींना अंत्यदर्शनासाठी प्रयागराजला पोहोचले होते.
त्यांची भारतातील शेवटची यात्रा : महर्षी महेश योगी १९८९ मध्ये शेवटच्या वेळी प्रयागराजला आले होते. त्यांनी त्या काळात अरैल आश्रमाची पायाभरणी केली होती. त्यानंतर त्यांनी अनेकदा प्रयागराजला येण्याचे ठरवले होते. 13 जानेवारी 2008 रोजी त्यांनी प्रयागराजला येण्याची इच्छा नेदरलँडच्या आश्रमातील अनुयायांकडे व्यक्त केली होती. त्यांच्या आगमनाची माहिती मिळताच, आश्रमाला पुन्हा भव्यता देण्यात आली. योगी वीस वर्षांनी भारतात येत असल्याने हे घडत होते. पण 5 फेब्रुवारी 2008 रोजी योगी महर्षी महेश ब्रह्मलीन झाले. ही दुःखद बातमी समजताच आश्रमात शोककळा पसरली. योगीजींना आपले शरीर गंगेच्या काठावर सोडण्याची इच्छा होती. हे त्यांनी अनेकदा व्यक्त केले होते. अगदी शेवटच्या क्षणी त्यांनी गंगेच्या काठावरील आश्रमात जाण्याचे बोलले होते. त्यांनी औषधांच्या वापराचा सखोल अभ्यास करून ट्रान्सेंडेंटल मेडिटेशनची (Life and Transcendental Meditation) पद्धत विकसित केली. काही भारतीय पंडितांनी त्यांना महर्षी ही पदवी दिली होती. पुढे ते महर्षी महेश योगी झाले.
महर्षी महेश योगी यांचे उल्लेखनिय कार्य : महर्षी महेश योगी यांनी वेदांमध्ये असलेल्या ज्ञानावर अनेक ग्रंथ रचले आहे. महेश योगी आधुनिक तंत्राचा वापर करून त्यांच्या विद्येचा आणि त्यांच्या शिकवणुकीचा प्रसार करत असे. त्यांनी महर्षि मुक्त विद्यापीठाची स्थापना केली ज्याद्वारे 'ऑनलाइन' शिक्षण दिले जाते. 1959 मध्ये अमेरिकेतून विश्वभ्रमण सुरू करणाऱ्या महर्षी योगींचे तत्त्वज्ञान 'जीवन आनंदाने भरलेले आहे आणि तोच आनंद घेण्यासाठी मनुष्य जन्माला आला आहे' यावर आधारित होता. प्रत्येक व्यक्तीमध्ये ऊर्जा, ज्ञान आणि क्षमता यांचा प्रचंड साठा आहे आणि त्याचा योग्य वापर करून तो जीवन सुखकर करू शकतो. 1990 मध्ये हॉलंडमधील व्लोड्राप गावात आपल्या सर्व संघटनांचे मुख्यालय करून ते येथे कायमचे स्थायिक झाले आणि संस्थेशी संबंधित उपक्रम राबवले. जगभरात पसरलेल्या सुमारे 6 दशलक्ष अनुयायांमधून, त्यांच्या संस्थांनी आयुर्वेदिक औषधी आणि नैसर्गिकरित्या बनवलेल्या कॉस्मेटिक हर्बल औषधांच्या वापरास प्रोत्साहन दिले.
