हैदराबाद : देशात 1978 मध्ये केवळ 7 लँड प्लॅटफॉर्मसह सुरुवात करून आज भारतीय तटरक्षक दल म्हणजेच (ICG) 158 जहाजे आणि 70 विमानांसह एक अजिंक्य शक्ती बनले आहे. या दलाकडे 2025 पर्यंत 200 ग्राउंड प्लॅटफॉर्म आणि 80 विमाने असणे अपेक्षित आहे. जगातील चौथ्या क्रमांकाचे तटरक्षक दल म्हणून, भारतीय तटरक्षक दलाने भारतीय किनारपट्टी सुरक्षित करण्यात आणि भारताच्या सागरी क्षेत्रांमध्ये नियमांची अंमलबजावणी करण्यास महत्त्वाची भूमिका बजावली आहे.
भारतीय तटरक्षक दिन : भारतीय तटरक्षक दिन म्हणजेच भारतीय तटरक्षक दिवस दरवर्षी 1 फेब्रुवारी रोजी साजरा केला जातो. 1 फेब्रुवारी हा भारतीय तटरक्षक दलाचा स्थापना दिवस आहे. 1 फेब्रुवारी 1977 रोजी भारतात अंतरिम तटरक्षक संस्था स्थापन करण्याचा निर्णय घेण्यात आला. सप्टेंबर 1974 मध्ये, भारताच्या समुद्रातील तस्करीच्या समस्या हाताळण्याच्या उद्देशाने केएफ रुस्तमजी यांच्या अध्यक्षतेखाली एक समिती स्थापन करण्यात आली. या समितीने भारत सरकारला अशी तटरक्षक संस्था स्थापन करण्याची शिफारस केली, जी नौदलाच्या धर्तीवर, संरक्षण मंत्रालयाच्या प्रशासकीय नियंत्रणाखाली देशातील सागरी क्रियाकलापांसाठी कार्यरत असेल आणि देशाच्या सुरक्षेला हातभार लावेल.
भारतीय तटरक्षक दिनाचा इतिहास : केएफ रुस्तुमजी यांच्या अध्यक्षतेखालील समितीच्या शिफारशीवर आधारित, भारतीय तटरक्षक कायदा 25 ऑगस्ट 1976 रोजी पारित करण्यात आला. या कायद्याच्या प्रतिपादनानंतर, भारतीय मंत्रिमंडळाने 1 फेब्रुवारी 1977 रोजी भारतीय अंतरिम तटरक्षक दलाचे आयोजन करण्याचा निर्णय घेतला. भारतीय तटरक्षक दलाची औपचारिकपणे भारताच्या संसदेने 18 ऑगस्ट 1978 रोजी तटरक्षक कायदा, 1978 अंतर्गत भारतीय संघराज्याची स्वतंत्र शक्ती म्हणून स्थापना केली. भारतीय तटरक्षक दलाची स्थापना भारतीय तटरक्षक दलाने गैर-लष्करी सागरी सेवा देण्यासाठी सुरू केली होती.
भारतीय तटरक्षक दिनाचे महत्त्व : भारतीय तटरक्षक दल भारतीय सागरी समुदायाच्या हितासाठी अनेक सेवा प्रदान करते. भारतीय सागरी कायद्यांची अंमलबजावणी करणे, हे भारतीय तटरक्षक दलाचे मुख्य उद्दिष्ट आहे. समुद्रातील मच्छिमारांच्या समस्या सोडवण्याबरोबरच संकट किंवा आपत्तीच्या वेळी ते त्यांची सुटका करतात. भारतीय तटरक्षक दलाचे वीर चाचेगिरी-तस्करी सारख्या गतीविधींना प्रतिबंध करतात आणि देशाच्या सागरी क्षेत्राचे रक्षण करतात. भारतीय तटरक्षक दलाच्या प्राथमिक कर्तव्यांपैकी एक म्हणजे त्याच्या प्रदेशातील समुद्री मार्गांद्वारे होणारी तस्करी रोखणे. गेल्या दोन वर्षांत, दलाने सुमारे 4,000 कोटी रुपयांची औषधे आणि प्रतिबंधित पदार्थ जप्त केले आहेत. ICG ने स्थापनेपासून सुमारे 12,000 कोटी रुपयांची औषधे आणि प्रतिबंधित पदार्थ जप्त केले आहेत.
