'संडे हो या मंडे रोज खाओ अंडे.' वर्षानुवर्षे हा शब्द आपल्या जिभेवर आहे. अंडी खावीत की नाही, किती प्रमाणात आणि कधी खावीत, असे प्रश्न सामान्यतः लोकांच्या मनात असतात. त्याचबरोबर आपल्या देशात अंड्यांच्या सेवनाची गरजही हवामानाशी जोडून पाहिली जाते. सामान्यतः लोकांमध्ये असा गैरसमज असतो की अंड्यामुळे शरीरात उष्णता वाढते, त्यामुळे उन्हाळ्यात त्याचे सेवन करू नये. जरी पोषणतज्ञ आणि आहारतज्ञ हे नाकारतात. ते म्हणतात की ऋतू कोणताही असो, रोजच्या आहारात एक किंवा दोन अंडी समाविष्ट केल्याने शरीराला खूप फायदा होतो. अंडी हे एनर्जी बूस्टर असल्याचे मुंबईस्थित आहारतज्ञ आणि पोषणतज्ञ डॉ. रुचेल न्यूट्रिशनिस्ट ( Dr. Ruchelle nutritionist Mumbai ) सांगतात. सकाळच्या नाश्त्यात एक किंवा दोन अंडी खाल्ल्याने दिवसभर ऊर्जा टिकवून ठेवण्यासोबतच शरीर निरोगी आणि आजारांपासून दूर राहण्यास मदत होते.
संशोधनानुसार अंड्याचे फायदे ( Research on eggs ) : अंड्यांचे सेवन केल्याने होणाऱ्या फायद्यांबाबत देशात आणि जगात अनेक संशोधने झाली आहेत. त्या सर्वांच्या निकालांवरून हे सिद्ध झाले आहे की, दररोज 1-2 अंडी खाण्याचे प्रमाण नियंत्रित प्रमाणात असते. त्यातून अनेक फायदे मिळतात. अमेरिकेच्या टफ्ट्स युनिव्हर्सिटीच्या ( Tufts University of America ) संशोधनात विविध प्रयोगांनंतर, संशोधकांनी असा दावा केला होता की, जो व्यक्ती दररोज दोन अंडी खातो त्याचे मानसिक आरोग्य, विशेषत: स्मरणशक्ती सामान्य लोकांपेक्षा चांगली असते. अमेरिकेच्या टफ्ट्स युनिव्हर्सिटीच्या संशोधनात असे सांगण्यात आले की अंड्यांमध्ये ल्युटीन आणि झेक्सॅन्थिन आणि कोलीन नावाचे अँटीऑक्सिडंट आढळतात, जे स्मरणशक्ती सुधारण्यासाठी आणि मेंदूची निर्णय घेण्याची क्षमता वाढविण्यात मदत करतात.
याशिवाय, नॅशनल सेंटर फॉर बायोटेक्नॉलॉजी इन्फॉर्मेशन ( NCBI ) च्या वेबसाइटवर प्रकाशित वैज्ञानिक संशोधनाशी संबंधित अहवालात मुलांच्या आरोग्यासाठी अंड्यांचे अनेक फायदे देखील नमूद केले आहेत. नॅशनल सेंटर फॉर बायोटेक्नॉलॉजी इन्फॉर्मेशनच्या ( National Center for Biotechnology Information ) अहवालानुसार, दररोज एक अंडे खाणाऱ्या मुलांची हाडे मजबूत तर असतातच, पण त्यांना हाडांशी संबंधित आजार होण्याचा धोकाही कमी असतो. त्याच वेळी, अमेरिकन जर्नल ऑफ क्लिनिकल न्यूट्रिशनमध्ये ( American Journal of Clinical Nutrition ) काही वर्षांपूर्वी प्रकाशित झालेल्या एका संशोधनात, 1 अंड्याचे नियमित सेवन आठवड्यातून सुमारे 4 अंडी खाल्ल्याने हृदयविकार आणि टाइप 2 मधुमेहाचा धोका कमी होतो, असे म्हटले होते. फिनलंड विद्यापीठाने केलेल्या या संशोधनात 21 वर्षे सहभागींच्या आरोग्य आणि आहारावर लक्ष ठेवण्यात आले.
अंड्यातील पोषक तत्वे ( Egg Nutrients ) : आहार आणि पोषण तज्ञ डॉ. रुचेल जॉर्ज स्पष्ट करतात की, अंड्यांमध्ये प्रथिने खूप जास्त प्रमाणात आढळतात. याशिवाय अंड्यांमध्ये कॅल्शियम, ओमेगा 3 आणि 6 फॅटी अॅसिड, व्हिटॅमिन डी, व्हिटॅमिन ए, व्हिटॅमिन बी 12 आणि बी 6, रिबोफ्लेविन, सेलेनियम, लोह, फॉस्फरस, फोलेट, अत्यावश्यक असंतृप्त फॅटी अॅसिड्स जसे की लिनोलिक आणि ओलेइक अॅसिड, अमिनो अॅसिड आणि व्हिटॅमिन असते. इतर पोषक घटक आढळतात. याशिवाय अंड्यांमध्ये ल्युटीन आणि झेक्सॅन्थिन नावाचे अँटी-ऑक्सिडंट्स आढळतात.
डॉ. रुचेल जॉर्ज म्हणतात की, अंड्याच्या पांढऱ्या भागात प्रथिने विशेषतः अल्ब्युमिन नावाचे प्रथिन मोठ्या प्रमाणात आढळते. दुसरीकडे, पिवळा भाग म्हणजे जोखडामध्ये चरबी, व्हिटॅमिन बी आणि ओमेगा 3 फॅटी ऍसिड सारखे पोषक असतात. त्या स्पष्ट करतात की, सर्वसाधारणपणे अंड्याचा एकच भाग निवडल्याने अंड्याचे पौष्टिक मूल्य कमी होते. त्याच वेळी, जेव्हा दोन्ही भाग एकत्र खाल्ले जातात तेव्हा प्रथिनांसह, शरीराला आवश्यक प्रमाणात कॅल्शियम आणि लोह, कॅलरीज, निरोगी चरबी आणि इतर सर्व पोषक घटक देखील मिळतात. परंतु जर एखाद्या व्यक्तीला लठ्ठपणामुळे किंवा आरोग्याशी संबंधित इतर काही समस्यांमुळे कॅलरी आणि चरबीयुक्त आहार टाळण्यास सांगितले जात असेल तर त्याने जूचे सेवन टाळावे.
दररोज किती अंडी खावीत ( How many eggs to eat daily ) : डॉ रुशेल जॉर्ज न्यूट्रिशनिस्ट मुंबई सांगतात की तसे, सामान्य व्यक्तीने दररोज एक किंवा दोन अंडी खाणे योग्य मानले जाते. परंतु ही संख्या कधीकधी व्यक्तीच्या शरीराच्या गरजेनुसार, उंची आणि शरीराची रचना आणि त्याच्या दैनंदिन शारीरिक हालचालींनुसार बदलू शकते. अशा लोकांप्रमाणे जे खूप व्यायामशाळेत जातात आणि त्यांना शरीर तयार करायचे असते किंवा ज्यांचे दैनंदिन जीवन खूप व्यस्त असते आणि खाण्याची वेळ, त्याचे प्रकार किंवा त्याचे प्रमाण निर्धारित केलेले नसते, बर्याच वेळा डॉक्टरांना त्यानुसार अधिक द्यावे लागते. त्यांच्या शरीराची गरज आहे. अंड्यांचे सेवन प्रमाणानुसार केले जाऊ शकते. परंतु कोणत्याही डॉक्टर किंवा तज्ञाशी सल्लामसलत न करता आहारात अंड्याचे प्रमाण वाढवणे टाळावे.
अंडी खाण्याचे फायदे ( Benefits of eating eggs ) : डॉ. रुचेल सांगतात की रोज नाश्त्यात एक किंवा दोन अंडी खाल्ल्याने शरीराला अनेक प्रकारे फायदा होतो, त्यापैकी काही खालीलप्रमाणे आहेत.
- रोज एक अंड्याचे सेवन केल्याने वजन नियंत्रित ठेवण्यास खूप मदत होते. खरं तर, प्रथिने अंड्यांमध्ये खूप जास्त प्रमाणात आढळतात. अशा स्थितीत नाश्त्यात अंडी खाल्ल्यास पोट बराच काळ भरलेले राहते आणि भूक लागत नाही किंवा जास्त प्रमाणात भूक लागत नाही.
- अंड्यांमध्ये कॅल्शियम आणि व्हिटॅमिन डी मुबलक प्रमाणात आढळते. जे हाडे, दात आणि नखे मजबूत करण्याचे काम करतात. याशिवाय यामध्ये असलेले व्हिटॅमिन डी शरीरातील सूर्यकिरणांचे शोषण करण्याची प्रक्रिया सुधारून आरोग्याला अनेक फायदे देते.
- अंड्यांमध्ये ओमेगा 3 आणि ओमेगा 6 फॅटी अॅसिड ( Omega 3 and Omega 6 fatty acids ) असतात. अशा परिस्थितीत रोज एक अंडे तुमच्या आहारात समाविष्ट केल्याने शरीरातील एचडीएल (चांगले कोलेस्ट्रॉल) ची पातळी वाढते. ज्यामुळे हृदयाशी संबंधित आणि कोलेस्ट्रॉलशी संबंधित समस्या बर्याच प्रमाणात टाळता येतात.
- अंड्यांमध्ये असलेले ल्युटीन आणि झेक्सॅन्थिन नावाचे अँटीऑक्सिडंट मोतीबिंदू आणि इतर अनेक समस्यांचा धोका कमी करण्यास सक्षम आहेत. त्यात आढळणारे कॅरोटेनाइट्स डोळ्यांच्या पेशी आणि स्नायूंना नुकसान होण्यापासून वाचवू शकतात आणि त्यांना मजबूत बनवू शकतात.
- अंड्यांमध्ये सल्फर जास्त प्रमाणात आढळते ज्यामुळे केस सुंदर आणि निरोगी होतात.
- अंडी सेवन विशेषतः स्तनपान देणाऱ्या महिला आणि गर्भवती महिलांसाठी फायदेशीर आहे. कोलीन, फोलेट, कॅल्शियम आणि व्हिटॅमिन डी यासह इतर पोषक घटक केवळ गर्भवती महिलेसाठीच नाही तर तिच्या गर्भातील बाळाच्या विकासासाठी देखील खूप फायदेशीर आहेत. याशिवाय, मुलाच्या जन्मानंतरही ते आईचे आरोग्य लवकर सुधारण्यास उपयुक्त ठरू शकतात.
- ओमेगा 6 फॅटी ऍसिड ( Omega 6 fatty acids ) देखील अंड्यांमध्ये आढळतात. हे नियंत्रित प्रमाणात सेवन केल्याने स्त्रियांमध्ये स्तनाचा कर्करोग आणि स्त्रिया आणि पुरुष दोघांमधील इतर काही प्रकारच्या कर्करोगाचा धोका काही प्रमाणात कमी होऊ शकतो.
डॉ. रुशेल जॉर्ज सांगतात की, आपले शरीर निरोगी राहण्यासाठी आपल्या नियमित आहारात अंड्यांसोबत फळे, भाज्या आणि धान्ये इत्यादींचा समावेश करणे अत्यंत आवश्यक आहे, कारण शरीराच्या पौष्टिक गरजा पूर्ण करण्यासाठी कोणत्याही प्रकारचा आहारात समावेश करणे अत्यंत आवश्यक आहे. आहारावर अवलंबून राहू शकत नाही. पण हे खूप महत्वाचे आहे की ते अंडी असो किंवा इतर कोणतेही खाद्यपदार्थ, त्याचे प्रमाण आहारात नेहमीच संतुलित असले पाहिजे, अन्यथा ते आरोग्यासाठी हानिकारक देखील असू शकते. विशेषत: अंड्यांचा वापर नेहमी नियंत्रित ( Use of eggs is always controlled ) आणि तज्ञांनी सांगितलेल्या प्रमाणात असावा.
