हैदराबाद : सध्याच्या काळात वैद्यकीय क्षेत्रात बरीच प्रगती झाली असली तरी सर्वसामान्यांमध्ये कॅन्सरची भीती अजूनही दिसून येत आहे. कर्करोग शरीराच्या कोणत्याही कोपऱ्यात विकसित होऊ शकतो, परंतु जेव्हा त्याच्या सर्वात प्रचलित प्रकारांचा विचार केला जातो, तेव्हा स्तनाचा कर्करोग ( Breast Cancer ) हा त्यापैकी अग्रगण्य आहे. तसे, हा आजार वेळीच ओळखला गेला तर सर्व उपाय आणि थेरपीच्या मदतीने यावर उपचार करणे शक्य आहे, परंतु योग्य वेळी आणि योग्य उपचार न केल्यास पीडिताचा मृत्यू देखील होऊ शकतो. दरवर्षी ऑक्टोबर हा स्तनाचा कर्करोग आणि त्यावरील उपचारांबद्दल लोकांमध्ये जागरूकता पसरवण्याच्या उद्देशाने स्तन कर्करोग जागरूकता महिना ( Breast Cancer Awareness Month ) म्हणून साजरा केला जातो.
हे लक्षात घेण्यासारखे आहे की राष्ट्रीय स्तन कर्करोग जागरूकता महिना देखील पिंकटोबरच्या नावाने साजरा केला जातो. अमेरिकन कॅन्सर सोसायटी आणि अॅस्ट्राझेनेका यांनी 1985 मध्ये पहिल्यांदा या कार्यक्रमाची सुरुवात केली होती.
काय सांगते आकडेवारी -
विशेष म्हणजे, गेल्या काही वर्षांत जगभरातील महिलांमध्ये स्तनाच्या कर्करोगाच्या घटनांमध्ये सातत्याने वाढ होत आहे. त्याच वेळी, आकडेवारीवर विश्वास ठेवला तर, विशेषतः भारतीय महिलांमध्ये, स्तनाच्या कर्करोगाचे प्रमाण अधिक आहे. इंडियन कॅन्सर सोसायटीच्या मते, दर 28 पैकी एका महिलेला हा कर्करोग होण्याचा धोका असतो. त्याच वेळी, वर्ल्ड हेल्थ सोसायटीनुसार, 2018 मध्ये सुमारे 1,62,468 स्तनाच्या कर्करोगाची प्रकरणे नोंदवली गेली. त्यापैकी 87,090 महिलांचा या आजाराने मृत्यू झाला.
माहितीचा अभाव आणि गोंधळ -
जरी स्तनाच्या कर्करोगाविषयी जवळपास सर्वांनाच माहिती आहे, परंतु हे देखील खरे आहे की अजूनही लोकांमध्ये त्याची लक्षणे आणि उपचारांबद्दल माहितीचा अभाव आहे. सामान्य भाषेत समजले तर हा आजार स्तनातील पेशींची असामान्य वाढ आणि ट्यूमरच्या रूपात त्यांचा विकास झाल्यामुळे होतो. प्रभावित पेशी एक गाठी म्हणून दिसतात, परंतु येथे हे जाणून घेणे देखील महत्त्वाचे आहे की, स्तनातील सर्व गाठी कर्करोगाच्या नसतात.
डॉक्टर सांगतात की स्तनामध्ये कोणत्याही प्रकारची गाठ दिसली तर त्याची तपासणी करणे अत्यंत आवश्यक आहे. कारण वेळेवर तपासणी आणि उपचाराने हा आजार दूर होऊ शकतो.
स्तनाच्या कर्करोगाची लक्षणे ( Symptoms of Breast cancer ) -
ब्रेस्ट कॅन्सरची लक्षणे सुरुवातीला दिसत नाहीत, पण गाठ किंवा इतर कोणत्याही प्रकारची लक्षणे आढळल्यास मॅमोग्राफी तपासणी करून ती ओळखता येते. इंडियन कॅन्सर सोसायटीच्या मते, स्तनाच्या कर्करोगाची लक्षणे वेगवेगळ्या महिलांमध्ये वेगवेगळी असू शकतात, त्यापैकी काही खालीलप्रमाणे आहेत.
- स्तनात किंवा हाताखाली गाठ
- स्तन दुखणे किंवा सूज येणे
- स्तनाच्या स्तनाग्रांच्या आकारात किंवा त्वचेत बदल
- स्तन कडक होणे
- स्तनाग्र वर खाज सुटणे
- स्तनाग्रातून रक्त किंवा द्रव येणे
स्तनाच्या कर्करोगाची कारणे ( Causes of breast cancer ) -
शारीरिक अस्वस्थता आणि अनियमित जीवनशैली व्यतिरिक्त, अनेक वेळा अनुवांशिक कारणे देखील स्तनाच्या कर्करोगासाठी जबाबदार असतात. तथापि, स्तनाच्या कर्करोगाच्या केवळ 5-10% प्रकरणे अनुवांशिक कारणांमुळे होतात. स्तनाच्या कर्करोगाच्या लक्षणांबद्दल बोलायचे झाले, तर त्यापैकी काही खालीलप्रमाणे आहेत.
- स्तन पेशींचा असामान्य विकास
- संप्रेरक असंतुलन
- स्तनपान कमी करणे किंवा न करणे
- अनियमित जीवनशैली
- लठ्ठपणा किंवा लठ्ठपणा
- असंतुलित आहार
- गर्भनिरोधक औषधे घेतल्यावर
- मद्यपान आणि धूम्रपानाची सवय
- व्यायामाचा अभाव
- अधिक वयात गर्भवती होणे किंवा बाळाला जन्म देणे
स्तनाच्या कर्करोगाचे सामान्य प्रकार ( Common types of breast cancer ) -
जरी या आजाराचे अनेक प्रकार असू शकतात, परंतु स्तनाच्या कर्करोगात बहुतेक प्रकरणे डक्टल कार्सिनोमा इन सिटू (DCIS), इनवेसिव्ह डक्टल कार्सिनोमा ( Invasive ductal carcinoma ), इनवेसिव्ह लोब्युलर कार्सिनोमा ( Invasive lobular carcinoma ) समोर येतात. याशिवाय दाहक स्तनाचा कर्करोग ( Inflammatory breast cancer ), ट्रिपल निगेटिव्ह स्तनाचा कर्करोग आणि निप्पलचा पेजेट रोग ( Pagets disease of the nipple ) हे देखील स्तनाच्या कर्करोगाच्या श्रेणीत येतात, परंतु त्यांच्या बळींची संख्या तुलनेने कमी आहे.
डॉक्टरांच्या मते, पहिल्या टप्प्यात लक्षणे दिसल्यास जवळजवळ सर्व प्रकारच्या स्तनाच्या कर्करोगावर उपचार शक्य आहे.
हेही वाचा - Types of Breast Cancer : स्तनाचा कर्करोग का होतो आणि त्याचे प्रकार कोणते? घ्या जाणून
