ಸತೀಶ್ ಧವನ್ ಕೇಂದ್ರದಿಂದ 100ನೇ ರಾಕೆಟ್‌ ಉಡಾವಣೆಗೆ ಇಸ್ರೋ ಸನ್ನದ್ಧ: ಇಲ್ಲಿಗೆ ಈ ಹೆಸರೇಕೆ ಬಂತು? ಸ್ಥಳದ ಆಯ್ಕೆ ಹೇಗಾಯಿತು?

SHAR 100th Rocket: ಆಂಧ್ರದ ಶ್ರೀಹರಿಕೋಟಾದಲ್ಲಿರುವ ಸತೀಶ್ ಧವನ್ ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶ ಕೇಂದ್ರದಿಂದ ಇಸ್ರೋ 100ನೇ ರಾಕೆಟ್ ಉಡಾವಣೆಗೆ ಸಿದ್ಧತೆ ನಡೆಸುತ್ತಿದೆ.

SHAR 100th Rocket: ಭಾರತೀಯ ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶ ಸಂಶೋಧನಾ ಸಂಸ್ಥೆ (ಇಸ್ರೋ) ಭಾರತದ ಅಂತರಿಕ್ಷಯಾನದಲ್ಲಿ ಹಲವು ದಾಖಲೆಗಳನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಿದೆ. ಇದೀಗ ಹೊಸ ಇತಿಹಾಸ ಸೃಷ್ಟಿಸುವ ಹಂತದಲ್ಲಿದೆ. ಆಂಧ್ರ ಪ್ರದೇಶದ ಶ್ರೀಹರಿಕೋಟಾದಲ್ಲಿರುವ ಸತೀಶ್ ಧವನ್ ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶ ಕೇಂದ್ರದಿಂದ ಇಸ್ರೋ 100ನೇ ರಾಕೆಟ್ ಉಡಾವಣೆ ನಡೆಸಲಿದೆ.

ಜಗತ್ತಿನಲ್ಲಿರುವ ಕೆಲವೇ ಕೆಲವು ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶ ಕೇಂದ್ರಗಳಿಂದ ನೂರಾರು ರಾಕೆಟ್‌ಗಳನ್ನು ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶಕ್ಕೆ ಕಳುಹಿಸಲಾಗಿದೆ. ಇದೀಗ ಆ ಪಟ್ಟಿಗೆ ಶ್ರೀಹರಿಕೋಟಾದ ಸತೀಶ್ ಧವನ್ ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶ ಕೇಂದ್ರವೂ ಸೇರ್ಪಡೆಯಾಗಲಿದೆ. ಏಕೆಂದರೆ, ಈ ಕೇಂದ್ರ ರಾಕೆಟ್ ಉಡಾವಣೆಯಲ್ಲಿ ಶತಕ ಬಾರಿಸಲು ಅಣಿಯಾಗುತ್ತಿದೆ.

ಇದೇ ಕೇಂದ್ರದಿಂದ ಕಳೆದ ಡಿಸೆಂಬರ್ 30ರಂದು 99ನೇ ರಾಕೆಟ್ ಉಡಾವಣೆ ಮಾಡಲಾಗಿತ್ತು. ಆ ಮಿಷನ್‌ನ ಹೆಸರು ಸ್ಪಡೆಕ್ಸ್​.

ಇದೀಗ ಇಸ್ರೋ ತನ್ನ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶ ಕೇಂದ್ರದಿಂದ 100ನೇ ರಾಕೆಟ್ ಉಡಾವಣೆ ಮಾಡಲಿದೆ. ಈ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಉಡಾವಣೆಯನ್ನು NVS-02 ಉಪಗ್ರಹದೊಂದಿಗೆ ಮಾಡಲಾಗುವುದು. ಇದನ್ನು ಜಿಯೋಸಿಂಕ್ರೋನಸ್ ಸ್ಯಾಟಲೈಟ್ ಲಾಂಚ್ ವೆಹಿಕಲ್ (GSLV) ಮೂಲಕ ಕಕ್ಷೆಗೆ ಕಳುಹಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.

ಸತೀಶ್ ಧವನ್ ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶ ಕೇಂದ್ರ (SHAR) ಆಂಧ್ರ ಪ್ರದೇಶದ ಪೂರ್ವ ಕರಾವಳಿಯ ದ್ವೀಪ ಶ್ರೀಹರಿಕೋಟಾದಲ್ಲಿದೆ. ಇದು ಚೆನ್ನೈನಿಂದ ಉತ್ತರಕ್ಕೆ ಸುಮಾರು 80 ಕಿಲೋ ಮೀಟರ್ ದೂರದಲ್ಲಿದೆ. ಈ ದ್ವೀಪವನ್ನು 1969ರಲ್ಲಿ ಉಪಗ್ರಹ ಉಡಾವಣಾ ಕೇಂದ್ರಕ್ಕಾಗಿ ಆಯ್ಕೆ ಮಾಡಲಾಯಿತು. ಶ್ರೀಹರಿಕೋಟಾ ನೆಲ್ಲೂರು ಜಿಲ್ಲೆಯ ಸುಳ್ಳೂರುಪೇಟೆಯ ಸಮೀಪದಲ್ಲಿದೆ.

ಚೆನ್ನೈ ಮತ್ತು ಕೋಲ್ಕತ್ತಾವನ್ನು ಸಂಪರ್ಕಿಸುವ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಹೆದ್ದಾರಿಯಿಂದ ಸುಳ್ಳೂರುಪೇಟೆಯನ್ನು ತಲುಪಬಹುದು. ಅಲ್ಲಿಂದ ಶ್ರೀಹರಿಕೋಟಾ ಸೇರಲು ಪುಲಿಕಾಟ್ ಸರೋವರದ ಮೇಲೆ ನಿರ್ಮಿಸಲಾದ ರಸ್ತೆಯಲ್ಲಿ 20 ನಿಮಿಷ ಪ್ರಯಾಣಿಸಬಹುದು. ಶ್ರೀಹರಿಕೋಟಾದ ಒಟ್ಟು ಪ್ರದೇಶ ಸುಮಾರು 43,360 ಎಕರೆಗಳು (175 ಚದರ ಕಿಲೋಮೀಟರ್). ಇದು 50 ಕಿಲೋ ಮೀಟರ್ ಉದ್ದದ ಕರಾವಳಿಯನ್ನೂ ಒಳಗೊಂಡಿದೆ.

ಶ್ರೀಹರಿಕೋಟಾ ಆಯ್ಕೆ ಹೇಗಾಯಿತು?: ಸತೀಶ್ ಧವನ್ ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶ ಕೇಂದ್ರ (SHAR) 1960ರ ದಶಕದಲ್ಲಿ ಪ್ರಾರಂಭವಾಯಿತು. ಶ್ರೇಷ್ಠ ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶ ವಿಜ್ಞಾನಿ ಡಾ.ವಿಕ್ರಮ್ ಎ.ಸಾರಾಭಾಯ್ ಅವರು ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶ ಸಂಶೋಧನಾ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದವರು. "ಮಾನವ ಮತ್ತು ಸಮಾಜದ ನೈಜ ಸಮಸ್ಯೆಗಳನ್ನು ಪರಿಹರಿಸಲು ಸುಧಾರಿತ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನವನ್ನು ಅನ್ವಯಿಸುವಲ್ಲಿ ನಾವು ಯಾರಿಗಿಂತಲೂ ಹಿಂದೆ ಬೀಳಬಾರದು" ಎಂಬ ಈ ಕನಸನ್ನು ಅವರು ಹೊಂದಿದ್ದರು. ಅದರ ನಂತರ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಸ್ವದೇಶಿ ಉಪಗ್ರಹಗಳನ್ನು ತಯಾರಿಸಲು ಮತ್ತು ಅವುಗಳ ಉಡಾವಣಾ ವಾಹನಗಳನ್ನು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಲು ದೇಶದ ಪೂರ್ವ ಕರಾವಳಿಯಲ್ಲಿ ರಾಕೆಟ್ ಉಡಾವಣಾ ಕೇಂದ್ರವನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಲು ನಿರ್ಧರಿಸಲಾಯಿತು.

1960ರ ದಶಕದಲ್ಲಿ ಭಾರತ ಸ್ವದೇಶಿ ಉಪಗ್ರಹಗಳನ್ನು ಮತ್ತು ಉಡಾವಣಾ ವಾಹನಗಳನ್ನು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಲು ನಿರ್ಧರಿಸಿದಾಗ ಉತ್ತಮ ಸ್ಥಳಕ್ಕಾಗಿ ಹುಡುಕಾಟ ಶುರುವಾಯಿತು. ಈ ಹುಡುಕಾಟದ ನೇತೃತ್ವವನ್ನು ಭಾರತೀಯ ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮದ ಸಂಸ್ಥಾಪಕರಾದ ಡಾ.ವಿಕ್ರಮ್ ಸಾರಾಭಾಯ್ ವಹಿಸಿದ್ದರು. ದೇಶದ ಪೂರ್ವ ಕರಾವಳಿಯಲ್ಲಿ ಉಡಾವಣಾ ಸ್ಥಳಕ್ಕಾಗಿ ಅವರು ತಮ್ಮ ಸಹ ವಿಜ್ಞಾನಿ ಇವಿ ಚಿಟ್ನಿಸ್ ಅವರೊಂದಿಗೆ ಚರ್ಚಿಸಿದ್ದರು.

ಮಾರ್ಚ್ 1968ರಲ್ಲಿ ಇವಿ ಚಿಟ್ನಿಸ್ ಆಂಧ್ರದ ಆಗಿನ ಉದ್ಯಮಗಳ ನಿರ್ದೇಶಕ ಅಬಿದ್ ಹುಸೇನ್ ಅವರನ್ನು ಸಂಪರ್ಕಿಸಿದರು. ಹುಸೇನ್ ಸಂಭವನೀಯ ಸ್ಥಳಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಮಾಹಿತಿ ಸಂಗ್ರಹಿಸಲು ಮತ್ತು ನಕ್ಷೆಗಳನ್ನು ತಯಾರಿಸಲು ನೆರವಾದರು. ಈ ಸ್ಥಳಗಳಲ್ಲಿ ಶ್ರೀಹರಿಕೋಟಾ ಕೂಡ ಸೇರಿತ್ತು.

ಆಗಸ್ಟ್ 1968ರಲ್ಲಿ ಡಾ.ಸಾರಾಭಾಯಿ ಅವರು ಶ್ರೀಹರಿಕೋಟಾದಲ್ಲಿ ಸಮೀಕ್ಷೆ ಕೈಗೊಂಡರು. ಅಕ್ಟೋಬರ್ 1968ರ ಹೊತ್ತಿಗೆ ಈ ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿ ಸುಮಾರು 40 ಸಾವಿರ ಎಕರೆ ಭೂಮಿಯನ್ನು ಸ್ವಾಧೀನಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಲಾಯಿತು. ಹೀಗಾಗಿ, ಶ್ರೀಹರಿಕೋಟಾವನ್ನು ಭಾರತದ ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮದ ಪ್ರಮುಖ ಉಡಾವಣಾ ತಾಣವಾಗಿ ಆಯ್ಕೆ ಮಾಡಲಾಯಿತು. ಇಂದು ಇದೇ ಸ್ಥಳ ದೇಶದ ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶ ಯೋಜನೆಗಳಿಗೆ ಭದ್ರ ಅಡಿಪಾಯವಾಗಿದೆ.

ಈ ಮೂಲಕ ದೇಶದ ರಾಕೆಟ್ ಉಡಾವಣಾ ಕೇಂದ್ರಕ್ಕೆ ಶ್ರೀಹರಿಕೋಟಾ ಆಯ್ಕೆಯಾಗಿದೆ. ಅಕ್ಟೋಬರ್ 9, 1971ರಂದು, ಶ್ರೀಹರಿಕೋಟಾದ ರಾಕೆಟ್ ಉಡಾವಣಾ ಕೇಂದ್ರದಿಂದ 'ರೋಹಿಣಿ-125' ಹೆಸರಿನ ಸಣ್ಣ ಧ್ವನಿಯ ರಾಕೆಟ್ ಉಡಾವಣೆ ಮಾಡಲಾಯಿತು. ಇದು ಇಲ್ಲಿಂದ ನಭಕ್ಕೆ ಹಾರಿದ ಮೊಟ್ಟ ಮೊದಲ ರಾಕೆಟ್ ಆಗಿದೆ.

ಇದಾದ ನಂತರ ಇಸ್ರೋದ ಬೆಳೆಯುತ್ತಿರುವ ಅಗತ್ಯತೆಗಳನ್ನು ಪೂರೈಸಲು ಇಲ್ಲಿ ಸುಧಾರಿತ ಸೌಲಭ್ಯಗಳನ್ನು ನಿರಂತರವಾಗಿ ವಿಸ್ತರಿಸಲಾಯಿತು. 5 ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 2002ರಂದು ಇಸ್ರೋದ ಮಾಜಿ ಅಧ್ಯಕ್ಷ ಪ್ರೊ.ಸತೀಶ್ ಧವನ್ ಅವರ ನೆನಪಿಗಾಗಿ ಇದನ್ನು 'ಸತೀಶ್ ಧವನ್ ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶ ಕೇಂದ್ರ (SHAR)' ಎಂದು ಹೆಸರಿಸಲಾಯಿತು.

ರಾಕೆಟ್ ಉಡಾವಣೆಗೆ ಶ್ರೀಹರಿಕೋಟಾವನ್ನು ಆಯ್ಕೆ ಮಾಡಿದ್ದೇಕೆ?: ಶ್ರೀಹರಿಕೋಟಾವನ್ನು ಭಾರತೀಯ ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಕ್ಕೆ ಸೂಕ್ತ ಉಡಾವಣಾ ತಾಣವಾಗಿ ಆಯ್ಕೆ ಮಾಡಲು ಹಲವು ಕಾರಣಗಳಿವೆ.

• ಈ ಸ್ಥಳ ಪೂರ್ವ ಕರಾವಳಿಯಲ್ಲಿದೆ. ಹೀಗಾಗಿ, ಪೂರ್ವದೆಡೆಗೆ ರಾಕೆಟ್‌ಗಳನ್ನು ಉಡಾವಣೆ ಮಾಡಲು ಸುಲಭವಾಗುತ್ತದೆ.
• ಇದು ಸಮಭಾಜಕ ರೇಖೆಯ ಸಮೀಪದಲ್ಲಿದೆ. ಇದರಿಂದ ಭೂಮಿಯ ತಿರುಗುವಿಕೆಯ ವೇಗದ ಲಾಭ ಪಡೆಯಬಹುದು. ಸಮಭಾಜಕಕ್ಕೆ ಹತ್ತಿರವಾಗಿರುವುದರಿಂದ ರಾಕೆಟ್ ಪ್ರತೀ ಸೆಕೆಂಡಿಗೆ ಸುಮಾರು 450 ಮೀಟರ್‌ಗಳಷ್ಟು ಹೆಚ್ಚುವರಿ ವೇಗ ಪಡೆಯುತ್ತದೆ. ಇದರೊಂದಿಗೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ಪೇಲೋಡ್‌ಗಳನ್ನು ಕಕ್ಷೆಗೆ ಕಳುಹಿಸಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡುತ್ತದೆ. ಹೆಚ್ಚುವರಿಯಾಗಿ ಭೂಸ್ಥಿರ ಉಪಗ್ರಹಗಳಿಗೆ ಈ ಸ್ಥಳ ಸೂಕ್ತವಾಗಿದೆ. ಏಕೆಂದರೆ ಅವು ಸಮಭಾಜಕದ ಬಳಿ ಇರಬೇಕು.
• ಶ್ರೀಹರಿಕೋಟಾ ಪ್ರಬಲ ಭೂಸ್ಥಿರ ವೇದಿಕೆಯಾಗಿದ್ದು, ರಾಕೆಟ್ ಉಡಾವಣೆಗಳ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಉಂಟಾಗುವ ತೀವ್ರವಾದ ಕಂಪನಗಳನ್ನು ತಡೆದುಕೊಳ್ಳುವ ಸಾಮರ್ಥ್ಯ ಹೊಂದಿದೆ. ಇದು ಸಮುದ್ರದ ಸಮೀಪದಲ್ಲಿದೆ. ಇಲ್ಲಿನ ಸುತ್ತಲೂ ಕೆಲವೇ ಜನರು ವಾಸಿಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಇದರಿಂದಾಗಿ ರಾಕೆಟ್​ನ ಹಾರುವ ಮಾರ್ಗವನ್ನು ಸಮುದ್ರದ ಮೇಲೆ ಸುರಕ್ಷಿತವಾಗಿ ಇರಿಸಬಹುದು. ಯಾವುದೇ ಅಪಘಾತದ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ನಷ್ಟದ ಸಾಧ್ಯತೆಯನ್ನು ಕಡಿಮೆ ಮಾಡುತ್ತದೆ.
• ಶ್ರೀಹರಿಕೋಟಾದ ಹವಾಮಾನವು ಹೆಚ್ಚಿನ ಸಮಯ ಉಡಾವಣೆಗೆ ಅನುಕೂಲವಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಉಡಾವಣೆಗಳಿಗೆ ಸೂಕ್ತವಾದ ದಿನಗಳ ಸಂಖ್ಯೆಯನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸುತ್ತದೆ.
• ಸಂವಹನ ಮತ್ತು ಹವಾಮಾನ ಉಪಗ್ರಹಗಳ ಉಡಾವಣೆಗೆ ಸೂಕ್ತ ಸ್ಥಳ. ಸತೀಶ್ ಧವನ್ ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶ ಕೇಂದ್ರ ರಾಕೆಟ್ ಉಡಾವಣೆ, ಟೆಲಿಮೆಟ್ರಿ, ಡೇಟಾ ಸಂಸ್ಕರಣೆ ಮತ್ತು ಇತರ ಬೆಂಬಲ ಸೇವೆಗಳಿಗಾಗಿ ಹಲವಾರು ಪ್ರಮುಖ ಸೌಲಭ್ಯಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ.

ಸತೀಶ್ ಧವನ್ ಕೇಂದ್ರದಿಂದ ರಾಕೆಟ್ ಉಡಾವಣೆ:

• 18.07.1980: ಭಾರತದ ಮೊದಲ ಪ್ರಾಯೋಗಿಕ ಉಪಗ್ರಹ ಉಡಾವಣಾ ವಾಹನ SLV-3E2 ಯಶಸ್ವಿ.
• 15.10.1994: PSLV-D2 ಮೂಲಕ IRS-P2 ಉಡಾವಣೆ.
• 21.03.1996: PSLV-D3 ಮೂಲಕ IRS-P3 ಉಡಾವಣೆ.
• 26.05.1999: PSLV ಮೊದಲ ಬಾರಿಗೆ ವಿದೇಶಿ ಉಪಗ್ರಹಗಳನ್ನು ಉಡಾವಣೆ ಮಾಡಿತು. ಇದರಲ್ಲಿ Oceansat-1, ಜರ್ಮನಿಯ DLRTubsat ಮತ್ತು ದಕ್ಷಿಣ ಕೊರಿಯಾದ Kitsat-3 ಉಪಗ್ರಹಗಳಿದ್ದವು.
• 18.04.2001: GSLV-D1ನ ಮೊದಲ ಹಾರಾಟ ಯಶಸ್ವಿಯಾಗಿ ಪೂರ್ಣಗೊಂಡಿತು. ಇದು 1,540 ಕೆ.ಜಿ ಪ್ರಾಯೋಗಿಕ ಉಪಗ್ರಹ GSAT-1 ಅನ್ನು ಜಿಯೋ-ಸಿಂಕ್ರೊನಸ್ ಟ್ರಾನ್ಸ್‌ಫರ್ ಆರ್ಬಿಟ್ (GTO)ನಲ್ಲಿ ಇರಿಸಿತು.
• 22.10.2001: PSLV-C3 ನ ಆರನೇ ಹಾರಾಟದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಅದು ಮೂರು ಉಪಗ್ರಹಗಳನ್ನು (ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ ಪ್ರಯೋಗ ಉಪಗ್ರಹ (TES) - ISRO, BIRD - ಜರ್ಮನಿ, PROBA - ಬೆಲ್ಜಿಯಂ) ಅವುಗಳ ಗೊತ್ತುಪಡಿಸಿದ ಕಕ್ಷೆಗಳಿಗೆ ತಲುಪಿಸಿತು. ಪಿಎಸ್‌ಎಲ್‌ವಿ ಮೂರು ಉಪಗ್ರಹಗಳನ್ನು ಏಕಕಾಲದಲ್ಲಿ ಉಡಾವಣೆ ಮಾಡಿದ್ದು ಎರಡನೇ ಬಾರಿ.
• 12.09.2002: PSLV-C4 ನ ಏಳನೇ ಹಾರಾಟದಲ್ಲಿ, ಇದು 1,060 kg ತೂಕದ METSAT-1 ಉಪಗ್ರಹವನ್ನು GTO ನಲ್ಲಿ ಯಶಸ್ವಿಯಾಗಿ ಇರಿಸಿತು.
• 08.05.2003: ಜಿಯೋಸಿಂಕ್ರೊನಸ್ ಸ್ಯಾಟಲೈಟ್ ಲಾಂಚ್ ವೆಹಿಕಲ್ (GSLV) ಯೋಜನೆಯ ಉದ್ದೇಶವು ಜಿಯೋ-ಸಿಂಕ್ರೊನಸ್ ಉಪಗ್ರಹಗಳನ್ನು ಉಡಾವಣೆ ಮಾಡುವ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವನ್ನು ಸಾಧಿಸುವುದಾಗಿತ್ತು.
• 10.01.2007: ಇಸ್ರೋದ ಪೋಲಾರ್ ಸ್ಯಾಟಲೈಟ್ ಲಾಂಚ್ ವೆಹಿಕಲ್ (PSLV-C7) ನಾಲ್ಕು ಉಪಗ್ರಹಗಳನ್ನು ಯಶಸ್ವಿಯಾಗಿ ಉಡಾವಣೆ ಮಾಡಿತು (ಭಾರತದ ಕಾರ್ಟೋಸ್ಯಾಟ್-2 ಮತ್ತು ಸ್ಪೇಸ್ ಕ್ಯಾಪ್ಸುಲ್ ರಿಕವರಿ ಪ್ರಯೋಗ (SRE-1), ಇಂಡೋನೇಷ್ಯಾದ LAPAN-TUBSAT ಮತ್ತು ಅರ್ಜೆಂಟೀನಾದ PEHUENSAT- PEHUENSAT- ಸುಮಾರು 135 km ಎತ್ತರದಲ್ಲಿ ಪೋಲಾರ್ ಸನ್ ಸಿಂಕ್ರೊನಸ್ ಆರ್ಬಿಟ್ (SSO) ಅನ್ನು ತಲುಪಿದೆ.
• 22.10.2008: ಭಾರತದ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಚಂದ್ರಯಾನ-1 ಮಿಷನ್ ಅನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಲಾಯಿತು. ಪೋಲಾರ್ ಸ್ಯಾಟಲೈಟ್ ಲಾಂಚ್ ವೆಹಿಕಲ್ ಅಂದರೆ PSLV-C11 ಚಂದ್ರಯಾನ-1 ಅನ್ನು ತನ್ನ ಆರಂಭಿಕ ಕಕ್ಷೆಗೆ ಯಶಸ್ವಿಯಾಗಿ ಉಡಾವಣೆ ಮಾಡಿತು. ಭಾರತವು ಚಂದ್ರನತ್ತ ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶ ನೌಕೆಯನ್ನು ಕಳುಹಿಸಿದ್ದು ಅದೇ ಮೊದಲು.
• 23.09.2009: ಪೋಲಾರ್ ಸ್ಯಾಟಲೈಟ್ ಲಾಂಚ್ ವೆಹಿಕಲ್ ಅಂದರೆ ಪಿಎಸ್‌ಎಲ್‌ವಿ-ಸಿ14, ತನ್ನ 16ನೇ ಹಾರಾಟದಲ್ಲಿ 958 ಕೆಜಿ ತೂಕದ ಓಷನ್‌ಸ್ಯಾಟ್-2 ಮತ್ತು ಆರು ನ್ಯಾನೊ-ಉಪಗ್ರಹಗಳನ್ನು 720 ಕಿಮೀ ಸನ್ ಸಿಂಕ್ರೊನಸ್ ಪೋಲಾರ್ ಆರ್ಬಿಟ್ (ಎಸ್‌ಎಸ್‌ಪಿಒ)ಗೆ ಸಾಗಿಸಿತು.
• 09.09.2012: ಇದು ಇಸ್ರೋದ 100ನೇ ಮಿಷನ್ ಆಗಿತ್ತು. ಪೋಲಾರ್ ಸ್ಯಾಟಲೈಟ್ ಲಾಂಚ್ ವೆಹಿಕಲ್ ಅಂದರೆ PSLV-C21 ಎರಡು ವಿದೇಶಿ ಉಪಗ್ರಹಗಳನ್ನು ಕಕ್ಷೆಯಲ್ಲಿ ಇರಿಸಿತ್ತು. ಶ್ರೀಹರಿಕೋಟಾದ ಸತೀಶ್ ಧವನ್ ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶ ಕೇಂದ್ರದಲ್ಲಿ ಈ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಕ್ಷಣಕ್ಕೆ ಸಾಕ್ಷಿಯಾದವರಲ್ಲಿ ಅನೇಕ ಪ್ರಮುಖರು ಸೇರಿದ್ದಾರೆ.
• 05.11.2013: ಮಾರ್ಸ್ ಆರ್ಬಿಟರ್ ಮಿಷನ್ (MOM) ಅನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಲಾಯಿತು. ಇದನ್ನು ಮಂಗಳಯಾನ ಎಂದೂ ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ. ಇದು ಭಾರತದ ಮೊದಲ ಅಂತರಗ್ರಹ ಮಿಷನ್ ಆಗಿದ್ದು, ಇದನ್ನು PSLV-C25 ಮೂಲಕ ಮಂಗಳಕ್ಕೆ ಕಳುಹಿಸಲಾಯಿತು. ಇಸ್ರೋ ಇದನ್ನು 5 ನವೆಂಬರ್ 2013 ರಂದು ಯಶಸ್ವಿಯಾಗಿ ಉಡಾವಣೆ ಮಾಡಿತು. ಈ ಮಿಷನ್ ಮಂಗಳನ ಕಕ್ಷೆಯಲ್ಲಿ 7 ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲ ತನ್ನ ಕೆಲಸವನ್ನು ಮುಂದುವರೆಸಿತು.
• 15.02.2017: PSLV-C37 ಒಂದೇ ಹಾರಾಟದಲ್ಲಿ 104 ಉಪಗ್ರಹಗಳನ್ನು ಯಶಸ್ವಿಯಾಗಿ ಉಡಾವಣೆ ಮಾಡಿದೆ. ತನ್ನ 39 ನೇ ಹಾರಾಟದಲ್ಲಿ ಇಸ್ರೋದ ಪಿಎಸ್‌ಎಲ್‌ವಿ-ಸಿ 37 ಕಾರ್ಟೊಸ್ಯಾಟ್ -2 ಸರಣಿಯ ಉಪಗ್ರಹದೊಂದಿಗೆ 103 ಇತರ ಸಹ-ಪ್ರಯಾಣಿಕ ಉಪಗ್ರಹಗಳನ್ನು ಶ್ರೀಹರಿಕೋಟಾದ ಸತೀಶ್ ಧವನ್ ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶ ಕೇಂದ್ರದಿಂದ (ಶಾರ್) ಉಡಾವಣೆ ಮಾಡಿತು. ಇದು ಪಿಎಸ್‌ಎಲ್‌ವಿಯ ಸತತ 38ನೇ ಯಶಸ್ವಿ ಮಿಷನ್ ಆಗಿತ್ತು. ಈ ಎಲ್ಲಾ 104 ಉಪಗ್ರಹಗಳ ಒಟ್ಟು ತೂಕ 1,378 ಕೆ.ಜಿ. ಇತ್ತು.
• 23.06.2017: ಇಸ್ರೋದ ಪೋಲಾರ್ ಸ್ಯಾಟಲೈಟ್ ಲಾಂಚ್ ವೆಹಿಕಲ್ ತನ್ನ 40ನೇ ಹಾರಾಟದಲ್ಲಿ (PSLV-C38), 712 ಕೆಜಿ ತೂಕದ ಕಾರ್ಟೊಸ್ಯಾಟ್-2 ಸರಣಿಯ ಉಪಗ್ರಹ ಮತ್ತು 30 ಇತರ ಸಹ-ಪ್ರಯಾಣಿಕ ಉಪಗ್ರಹಗಳನ್ನು ಸನ್ ಸಿಂಕ್ರೊನಸ್ ಆರ್ಬಿಟ್ (SSO) ಗೆ ಸಾಗಿಸಿತು. ಶ್ರೀಹರಿಕೋಟಾದ ಸತೀಶ್ ಧವನ್ ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶ ಕೇಂದ್ರದ ಮೊದಲ ಲಾಂಚ್​ ಪ್ಯಾಡ್​ನಿಂದ ಈ ಉಡಾವಣೆ ಮಾಡಲಾಗಿದೆ.
• 14.11.2018: ಇಸ್ರೋ GSAT-29 ಉಪಗ್ರಹವನ್ನು ಶ್ರೀಹರಿಕೋಟಾದಿಂದ ಯಶಸ್ವಿಯಾಗಿ ಉಡಾವಣೆ ಮಾಡಿದೆ. ಇದು ಭಾರವಾದ ಉಪಗ್ರಹಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ. ಉತ್ತಮ ಸಂಪರ್ಕವನ್ನು ಒದಗಿಸಲು ಇದನ್ನು ಉಡಾವಣೆ ಮಾಡಲಾಯಿತು.
• 22.07.2019: ಚಂದ್ರಯಾನ-2 ಉಪಗ್ರಹವನ್ನು ಯಶಸ್ವಿಯಾಗಿ ಉಡಾವಣೆ ಮಾಡಲಾಯಿತು. ಇಸ್ರೋದ GSLV MkIII-M1 ಸತೀಶ್ ಧವನ್ ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶ ಕೇಂದ್ರದಿಂದ ಚಂದ್ರಯಾನ-2 ಅನ್ನು ಉಡಾವಣೆ ಮಾಡಿತು. ಚಂದ್ರನ ದಕ್ಷಿಣ ಧ್ರುವ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಇಳಿಯುವ ಯೋಜನೆಯೊಂದಿಗೆ ಇದನ್ನು ಕಳುಹಿಸಲಾಗಿತ್ತು. ಆದರೆ ಈ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಯು ಯಶಸ್ವಿಯಾಗಲಿಲ್ಲ.
• 26.03.2023: LVM3 M3/OneWeb India-2 ಮಿಷನ್ ಪೂರ್ಣಗೊಂಡಿದೆ. LVM3 M3/OneWeb India-2 ಮಿಷನ್ ಇಸ್ರೋದ GSLV MkIII ನ ಸತತ ಆರನೇ ಯಶಸ್ವಿ ಹಾರಾಟವಾಗಿದೆ. ಇದು OneWeb Group ಕಂಪನಿಯ 36 ಉಪಗ್ರಹಗಳನ್ನು ಉಡಾವಣೆ ಮಾಡಿತು. ಸತೀಶ್ ಧವನ್ ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶ ಕೇಂದ್ರದ ಎರಡನೇ ಉಡಾವಣಾ ಕೇಂದ್ರದಿಂದ ಈ ಉಡಾವಣೆ ಮಾಡಲಾಗಿದೆ.
• 14.07.2023: ಇಸ್ರೋ ಚಂದ್ರಯಾನ-3 ಎಂದು ಚಂದ್ರಯಾನವನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿತು. ಆ ದಿನ ಚಂದ್ರಯಾನ-3 ಅನ್ನು ಶ್ರೀಹರಿಕೋಟಾದ ಸತೀಶ್ ಧವನ್ ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶ ಕೇಂದ್ರದಿಂದ ಯಶಸ್ವಿಯಾಗಿ ಉಡಾವಣೆ ಮಾಡಲಾಯಿತು. ಈ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಯ ಉದ್ದೇಶವು ಚಂದ್ರನ ದಕ್ಷಿಣ ಧ್ರುವ ಪ್ರದೇಶದ ಮೇಲ್ಮೈಯಲ್ಲಿ ಅಂದರೆ ದಕ್ಷಿಣ ಧ್ರುವದ ಮೇಲ್ಮೈಯಲ್ಲಿ ಸಾಫ್ಟ್ ಲ್ಯಾಂಡಿಂಗ್ ಮತ್ತು ಸಂಶೋಧನೆ ಮಾಡುವುದು.
• 02.09.2024: ಆದಿತ್ಯ L1 ಮಿಷನ್ ಇಸ್ರೋದ ಮೊದಲ ಯಶಸ್ವಿ ಸೌರ ಮಿಷನ್ ಆಗಿದ್ದು, ಇದನ್ನು ಸತೀಶ್ ಧವನ್ ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶ ಕೇಂದ್ರದಿಂದ ಸೂರ್ಯನನ್ನು ಸಂಶೋಧನೆ ಮಾಡಲು ಯಶಸ್ವಿಯಾಗಿ ಉಡಾವಣೆ ಮಾಡಲಾಯಿತು. ಈ ಮಿಷನ್ ಮೂಲಕ ಇಸ್ರೋದ ಉದ್ದೇಶ ಸೂರ್ಯನ ಹತ್ತಿರ ಹೋಗಿ ಅಲ್ಲಿನ ಸಾಧ್ಯತೆಗಳನ್ನು ಸಂಶೋಧಿಸುವುದು.
• 12.01.2024: ಬ್ಲ್ಯಾಕ್​ ಹೋಲ್ಸ್​ ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡಲು ISRO XPoSat ಅನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿತು. ಇದರ ಪೂರ್ಣ ರೂಪ X-ray Polarimeter ಉಪಗ್ರಹ. ಬ್ಲ್ಯಾಕ್​ ಹೋಲ್ಸ್​ ಆಳವಾಗಿ ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡುವುದು ಇದರ ಉದ್ದೇಶವಾಗಿತ್ತು.
• 05.12.2024: ಇಸ್ರೋ ಸತೀಶ್ ಧವನ್ ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶ ಕೇಂದ್ರದಿಂದ PSLV-C59 ಮೂಲಕ ಯುರೋಪಿಯನ್ ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶ ಸಂಸ್ಥೆ (ESA) ಯ Proba-3 ಮಿಷನ್ ಅನ್ನು ಯಶಸ್ವಿಯಾಗಿ ಉಡಾವಣೆ ಮಾಡಿದೆ.
• 30.12.2024: ಇಸ್ರೋ 30 ಡಿಸೆಂಬರ್ 2024 ರಂದು ಸ್ಪಡೆಕ್ಸ್ (ದಿ ಸ್ಪೇಸ್ ಡಾಕಿಂಗ್ ಎಕ್ಸ್‌ಪರಿಮೆಂಟ್) ಮಿಷನ್ ಅನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿತು. ಇಸ್ರೋ ಈ ಮಿಷನ್ ಅನ್ನು ಸತೀಶ್ ಧವನ್ ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶ ಕೇಂದ್ರದಿಂದ ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದೆ. ಈ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಯಲ್ಲಿ, PSLV-C60 ರಾಕೆಟ್ ಎರಡು ಸಣ್ಣ ಉಪಗ್ರಹಗಳಾದ SDX01 (ಚೇಸರ್) ಮತ್ತು SDX02 (ಟಾರ್ಗೆಟ್) ಜೊತೆಗೆ 24 ಇತರ ಪೇಲೋಡ್‌ಗಳನ್ನು ಹೊತ್ತೊಯ್ಯಿತು.

ಇದನ್ನೂ ಓದಿ: ಇಸ್ರೋ ನೂತನ ಮುಖ್ಯಸ್ಥರಾಗಿ ವಿ.ನಾರಾಯಣನ್​ ಆಯ್ಕೆ: ಯಾರಿವರು ಗೊತ್ತಾ?