ಲಿವ್ ಇನ್ ರಿಲೇಶನ್ ಶಿಪ್ ಎಂದರೆ ವಿವಾಹ ಬಂಧನಕ್ಕೊಳಗಾಗದೆ ಒಟ್ಟಿಗೆ ವಾಸಿಸುವುದು ಎಂದರ್ಥ. ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಲಿವ್ ಇನ್ ರಿಲೇಶನ್ ಶಿಪ್ಗೆ ಇನ್ನೂ ಕಾನೂನಿನ ಮಾನ್ಯತೆ ಸಿಕ್ಕಿಲ್ಲವಾದರೂ, ಇತ್ತೀಚಿನ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಲಿವ್ ಇನ್ ರಿಲೇಶನ್ ಶಿಪ್ ಸಾಮಾನ್ಯ ಸಂಗತಿಯಾಗಿದೆ. ಈ ವಿಚಾರದ ಬಗ್ಗೆ ಅನೇಕ ಜನರು ವಿಭಿನ್ನ ಅಭಿಪ್ರಾಯಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದಾರೆ. ಲಿವ್ ಇನ್ ರಿಲೇಶನ್ ಶಿಪ್ ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ಚೆನ್ನಾಗಿಯೇ ಇರುತ್ತದೆ. ಆದರೆ ದಿನಗಳೆದಂತೆ ಪರಸ್ಪರರ ಅಭ್ಯಾಸ ಮತ್ತು ಸ್ವಭಾವದ ಹೊಂದಾಣಿಕೆಯಾಗದೆ ವಿವಾದಗಳಿಗೆ ಕಾರಣವಾಗುತ್ತದೆ. ಅಲ್ಲದೆ, ಒಟ್ಟಿಗೆ ವಾಸಿಸುವಾಗ, ಹಣಕಾಸಿನ ಸಮಸ್ಯೆಗಳು ಸಹ ಎದುರಾಗಬಹುದು. ಇಂಥ ಸಮಸ್ಯೆಗಳಿಂದ ಲಿವ್-ಇನ್ ಸಂಬಂಧದಲ್ಲಿ ವಾಸಿಸುವ ಇಬ್ಬರ ನಡುವೆ ವಿವಾದ ಹುಟ್ಟಿಕೊಳ್ಳಬಹುದು. ಅಲ್ಲದೆ ಜಗಳಗಳ ನಂತರ ಯಾವುದೇ ಪರ್ಯಾಯವಿಲ್ಲದೆ ಸಂಬಂಧವೂ ಕೊನೆಗೊಳ್ಳಬಹುದು.
ಮುಂಬೈನಲ್ಲಿ ನೆಲೆಸಿದ್ದ ಅಫ್ತಾಬ್ ಪೂನಾವಾಲಾ ಎಂಬಾತ ತನ್ನ ಗೆಳತಿ ಶ್ರದ್ಧಾಳನ್ನು ದೆಹಲಿಗೆ ಕರೆದೊಯ್ದು, ಆಕೆಯನ್ನು ಕೊಲೆಗೈದು ಶವವನ್ನು 35 ತುಂಡುಗಳಾಗಿ ಕತ್ತರಿಸಿರುವ ಪ್ರಕರಣ ಈ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ದೇಶದಲ್ಲೇ ಕೋಲಾಹಲವೆಬ್ಬಿಸಿದೆ. ಅಫ್ತಾಬ್ ಮತ್ತು ಶ್ರದ್ಧಾ ಮಧ್ಯದ ಸಂಬಂಧವನ್ನು ಅವರ ಕುಟುಂಬದವರು ವಿರೋಧಿಸಿದ್ದರು. ಆದರೂ ಇಬ್ಬರೂ ದೆಹಲಿಗೆ ತೆರಳಿ ಒಟ್ಟಿಗೆ ವಾಸಿಸಲು ನಿರ್ಧರಿಸಿದರು. ನಂತರ ಇಬ್ಬರೂ ದೆಹಲಿಯಲ್ಲಿ ಲಿವ್ ಇನ್ ರಿಲೇಶನ್ ಶಿಪ್ ನಲ್ಲಿ ಒಟ್ಟಿಗೆ ವಾಸಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. ನಂತರದ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಶ್ರದ್ಧಾ ಅಫ್ತಾಬ್‌ಗೆ ಮದುವೆಯ ಪ್ರಸ್ತಾಪ ಮಾಡಿದಾಗ ಆತ ಅವಳನ್ನು ಕೊಂದೇ ಬಿಟ್ಟಿದ್ದಾನೆ. ಇಷ್ಟೇ ಅಲ್ಲದೆ ಆಕೆಯ ಶವವನ್ನು 35 ತುಂಡುಗಳಾಗಿ ಕತ್ತರಿಸಿ, ಅವುಗಳನ್ನು18 ದಿನಗಳ ಕಾಲ ಫ್ರಿಡ್ಜ್ ನಲ್ಲಿಟ್ಟಿದ್ದ. ಈ ಘಟನೆ ಲಿವ್ ಇನ್ ರಿಲೇಶನ್ ಶಿಪ್ ಎಷ್ಟು ಸೂಕ್ತ ಎಂಬ ಬಗ್ಗೆ ಮತ್ತೆ ಪ್ರಶ್ನೆಗಳೇಳುವಂತೆ ಮಾಡಿದೆ. ಹೀಗಾಗಿ ಲಿವ್ ಇನ್ ರಿಲೇಶನ್ ಶಿಪ್ ಬಗ್ಗೆ ಕಾನೂನು ಏನು ಹೇಳುತ್ತದೆ? ಇದಕ್ಕೆ ಕಾನೂನಿನ ಕಟ್ಟುಪಾಡುಗಳೇನಾದರೂ ಇವೆಯಾ ಎಂಬುದನ್ನು ತಿಳಿಯೋಣ ಬನ್ನಿ.
ಲಿವ್ ಇನ್ ರಿಲೇಶನ್ ಶಿಪ್ ನಲ್ಲಿ ಜೀವಿಸುವಾಗ ಸಾಕಷ್ಟು ವಿಷಯಗಳು ವಿವಾದಕ್ಕೆ ಕಾರಣವಾಗುತ್ತವೆ. ಈ ವಿಷಯದ ಬಗ್ಗೆ ಮಾತನಾಡಿದ ಕೌಟುಂಬಿಕ ನ್ಯಾಯಾಲಯದ ಅಧ್ಯಕ್ಷೆ ವೈಶಾಲಿ ಚಂದನೆ, ಸಂಬಂಧದಲ್ಲಿ ಇರುವ ಇಬ್ಬರೂ ಉದ್ಯೋಗದಲ್ಲಿದ್ದು, ಆದಾಯ ಗಳಿಸುತ್ತಿದ್ದರೆ ಇಬ್ಬರ ಮಧ್ಯೆ ಅಧಿಕಾರದ ಭಾವನೆ ಮೂಡುತ್ತದೆ. ಅಲ್ಲದೇ ಇಬ್ಬರೂ ಒಂದೇ ಸೂರಿನಡಿ ಇರುವುದರಿಂದ ಈ ಹಿಂದೆ ಇರುತ್ತಿದ್ದ ಪ್ರೀತಿ, ಸಂವಹನ ಬದಲಾಗಿ ಸಂಘರ್ಷ ಹೆಚ್ಚಾಗುತ್ತದೆ. ಅಲ್ಲದೇ ಲಿವ್ ಇನ್ ರಿಲೇಶನ್ ಶಿಪ್ ನಲ್ಲಿ ಇಬ್ಬರೂ ಹಣ ಸಂಪಾದಿಸುವುದರಿಂದ ಯಾರೂ ಯಾರ ಮಾತನ್ನೂ ಕೇಳುವುದಿಲ್ಲ. ಇಬ್ಬರೂ ವಿದ್ಯಾವಂತರಾಗಿರುವುದರಿಂದ ಸೋಷಿಯಲ್ ಮೀಡಿಯಾ ಪ್ರಭಾವ ಹೆಚ್ಚಿರುವುದರಿಂದ ಅವರ ನಡುವೆ ಜಗಳ ಶುರುವಾಗುತ್ತಿದೆ ಎಂದು ಹೇಳಿದ್ದಾರೆ.
ಲಿವ್ ಇನ್ ಸಂಬಂಧ ಸರಿಯೋ ತಪ್ಪೋ? ಕಾನೂನು ಏನು ಹೇಳುತ್ತದೆ?: ಸಾಮಾಜಿಕ ಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಲಿವ್ ಇನ್ ರಿಲೇಶನ್ ಶಿಪ್ ವಿಚಾರದಲ್ಲಿ ಅನ್ವಯಿಸಬಹುದಾದ ಅನೇಕ ಕಾನೂನುಗಳಿವೆ. ಮೊದಲ ವಿಷಯವೆಂದರೆ, ಭಾರತೀಯ ಕಾನೂನು ಲಿವ್-ಇನ್ ಅನ್ನು ಅಪರಾಧವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸುವುದಿಲ್ಲ. ಅವಿವಾಹಿತ ಜೋಡಿ, ಯುವತಿ ಅಥವಾ ಇಬ್ಬರು ವ್ಯಕ್ತಿಗಳು ಪರಸ್ಪರ ಒಪ್ಪಿಗೆಯೊಂದಿಗೆ ಒಟ್ಟಿಗೆ ವಾಸಿಸಬಹುದು. ಇದು ಭಾರತೀಯ ಕಾನೂನಿನಲ್ಲಿ ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಕಾನೂನುಬದ್ಧವಾಗಿದೆ. ಭಾರತೀಯ ಕಾನೂನು ಅದನ್ನು ಕಾನೂನುಬಾಹಿರವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸುವುದಿಲ್ಲ.
ಯಾವುದೇ ಸುಭದ್ರ ಕಾನೂನು ಇಲ್ಲ: ಇಲ್ಲಿಯವರೆಗೆ ಭಾರತೀಯ ಸಂಸತ್ತು ಅಥವಾ ಯಾವುದೇ ರಾಜ್ಯ ಶಾಸಕಾಂಗವು ಲಿವ್ ಇನ್ ಕುರಿತು ಯಾವುದೇ ವಸ್ತುನಿಷ್ಠ ಕ್ರೋಡೀಕರಣ ಕಾನೂನನ್ನು ಜಾರಿಗೊಳಿಸಿಲ್ಲವಾದರೂ, ಕೌಟುಂಬಿಕ ಹಿಂಸಾಚಾರ ಕಾಯಿದೆ, 2005 ರ ಸೆಕ್ಷನ್ 2(f) ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಲಿವ್ ಇನ್ ಅನ್ನು ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಿಸಲಾಗಿದೆ. ಏಕೆಂದರೆ ಕೌಟುಂಬಿಕ ಹಿಂಸಾಚಾರದ ಕಾಯಿದೆಯು ಲಿವ್-ಇನ್‌ನಲ್ಲಿ ಒಟ್ಟಿಗೆ ವಾಸಿಸುವ ಜನರನ್ನು ರಕ್ಷಿಸುತ್ತದೆ. ಲಿವ್-ಇನ್ ಸಂಬಂಧದಲ್ಲಿ ಬದುಕಲು ಬಯಸುವ ಯಾವುದೇ ಇಬ್ಬರು ವ್ಯಕ್ತಿಗಳನ್ನು ಕಾನೂನು ರಕ್ಷಿಸುತ್ತದೆ. ಆದರೆ, ನ್ಯಾಯಾಲಯ ಆ ನಿಟ್ಟಿನಲ್ಲಿ ಕೆಲವು ನಿಯಮಗಳು ಮತ್ತು ಷರತ್ತುಗಳನ್ನೂ ವಿಧಿಸಿದೆ.
ನಿಯಮಗಳು ಮತ್ತು ಷರತ್ತುಗಳು ಯಾವುವು?
1)- ಲಿವ್ ಇನ್ನಲ್ಲಿರುವ ಇಬ್ಬರೂ ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಅವಧಿಗೆ ನಿಯಮಿತವಾಗಿ ಜೊತೆಗೆ ವಾಸಿಸಬೇಕು. ಅವರು ಎಂದಿಗೂ ಒಟ್ಟಿಗೆ ಅಥವಾ ಪ್ರತ್ಯೇಕವಾಗಿರಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ. ಇದಕ್ಕಾಗಿ ಇಬ್ಬರೂ ಜೊತೆಯಾಗಿ ಸೂಕ್ತ ಅವಧಿಯನ್ನು ಪೂರ್ಣಗೊಳಿಸಿದರೆ ಮಾತ್ರ ಅದನ್ನು ಲಿವ್-ಇನ್ ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಲಿವ್ ಇನ್ ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲು ಈ ಅವಧಿಯು 1 ತಿಂಗಳು, 2 ತಿಂಗಳು ಆಗಿರಬಹುದು. ಆದರೆ ಇದಕ್ಕೆ ಯಾವುದೇ ಸಮಯದ ಮಿತಿಯಿಲ್ಲ.
2) ಇಬ್ಬರೂ ಒಂದೇ ಮನೆಯಲ್ಲಿ ಗಂಡ ಮತ್ತು ಹೆಂಡತಿಯಾಗಿ ಒಟ್ಟಿಗೆ ವಾಸಿಸಬೇಕು. ಅಂದರೆ ಇಬ್ಬರೂ ಒಂದೇ ಮನೆಯನ್ನು ಬಳಸಬೇಕು ಮತ್ತು ಒಂದೇ ಸೂರಿನಡಿ ಇರಬೇಕು.
3) ಮನೆಯ ವಸ್ತುಗಳನ್ನು ಮಾತ್ರ ಬಳಸಬೇಕು.
4) ಮನೆಗೆಲಸದಲ್ಲಿ ಸಹಾಯ.
5) ಲಿವ್ ಇನ್‌ನಲ್ಲಿ ಇರುವ ದಂಪತಿಗಳು ತಮ್ಮ ಮಗುವನ್ನು ತಮ್ಮೊಂದಿಗೆ ಇಟ್ಟುಕೊಳ್ಳಬಹುದು.
6) ಲಿವ್-ಇನ್ ಜೋಡಿಯ ಬಗ್ಗೆ ಎಲ್ಲರಿಗೂ ಮಾಹಿತಿ ನೀಡಬೇಕು. ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿ ಹೇಳಬೇಕೆಂದರೆ, ಯಾವುದೇ ರಹಸ್ಯ ಸಂಬಂಧಗಳು ಇರಬಾರದು ಅಥವಾ ಬೇರೆಯವರಿಗೆ ತಿಳಿಯದಂತೆ ಗುಪ್ತವಾಗಿ ಬದುಕಬಾರದು.
7) ಇಬ್ಬರೂ ವಯಸ್ಕರಾಗಿರಬೇಕು.
8) ಇಬ್ಬರೂ ತಮ್ಮ ನಿರ್ಧಾರದಿಂದ ಒಟ್ಟಿಗೆ ಬದುಕಲು ನಿರ್ಧರಿಸಬೇಕು
9) ಒಂದು ಪ್ರಮುಖ ಷರತ್ತು ಎಂದರೆ ಲಿವ್-ಇನ್ ದಂಪತಿಗಳು ಯಾವುದೇ ಮಾಜಿ ಸಂಗಾತಿ ಹೊಂದಿರಬಾರದು. ಅಲ್ಲದೆ ಅವರ ಮಾಜಿ ಪತ್ನಿ ಅಥವಾ ಪತಿ ಇರಬಾರದು.
ಮುಂಬೈನಲ್ಲಿ ಎಷ್ಟು ಪ್ರಕರಣ?: ಮುಂಬೈ ಪೊಲೀಸ್ ಕಮಿಷನರೇಟ್‌ ಮಾಹಿತಿಯ ಪ್ರಕಾರ, ಇಲ್ಲಿಯವರೆಗೆ ಲಿವ್ ಇನ್ ರಿಲೇಶನ್ ಶಿಪ್ ನಲ್ಲಿ ನಡೆಯವ ಅಪರಾಧಗಳನ್ನು ಕೌಟುಂಬಿಕ ಹಿಂಸಾಚಾರದ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ವರ್ಗೀಕರಿಸಲಾಗಿದೆ. ಏಕೆಂದರೆ ಲಿವ್ ಇನ್ ಬಗ್ಗೆ ಪ್ರತ್ಯೇಕ ಕಾನೂನು ಇಲ್ಲ. ಲಿವ್ ಇನ್ ರಿಲೇಶನ್ ಶಿಪ್ ನಲ್ಲಿ ನಡೆಯವ ಅಪರಾಧದ ಅಂಕಿ-ಅಂಶಗಳನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳಲಾಗಿಲ್ಲ ಅಥವಾ ಅದನ್ನು ಪ್ರತ್ಯೇಕವಾಗಿ ವರ್ಗೀಕರಿಸಲಾಗಿಲ್ಲ. ಅಂತಹ ಘಟನೆಗಳ ನಿಖರ ಸಂಖ್ಯೆಯ ಬಗ್ಗೆ ದಾಖಲೆಗಳಿಲ್ಲ.
ಕಾನೂನು ಏನು ಹೇಳುತ್ತದೆ?: ಈ ಬಗ್ಗೆ ಮಾತನಾಡಿರುವ ಕಾನೂನು ತಜ್ಞ ಹಾಗೂ ಬಾಂಬೆ ಹೈಕೋರ್ಟ್ ವಕೀಲ ನಿತಿನ್ ಸಾತ್ಪುತೆ, "ಲಿವ್ ಇನ್ ರಿಲೇಶನ್ ಶಿಪ್ ಎನ್ನುವುದು ಪ್ರಜ್ಞಾಪೂರ್ವಕ ಹುಡುಗ ಮತ್ತು ಹುಡುಗಿ ಪರಸ್ಪರ ಒಪ್ಪಿಗೆಯೊಂದಿಗೆ ಒಟ್ಟಿಗೆ ವಾಸಿಸುವ ಮತ್ತು ದೈಹಿಕ ಸಂಬಂಧವನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸುವ ವಿಷಯವಾಗಿದೆ. ಪುರುಷರು ಮತ್ತು ಮಹಿಳೆಯರು ಇಬ್ಬರೂ ಜಾಗೃತರಾಗಿರುವುದರಿಂದ ಭಾರತದ ಸಂವಿಧಾನದ 21 ನೇ ವಿಧಿಯ ಪ್ರಕಾರ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯದ ಹಕ್ಕನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದಾರೆ. ಆದ್ದರಿಂದ ಅವರು ಯಾರೊಂದಿಗೆ ಬದುಕಬೇಕು ಮತ್ತು ಏನು ಮಾಡಬೇಕು ಎಂಬುದರ ಕುರಿತು ತಮ್ಮದೇ ಆದ ನಿರ್ಧಾರಗಳನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳಬಹುದು.
