ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಮಾರ್ಚ್ 12 ರಂದು ದಂಡಿ ಯಾತ್ರೆ ದಿನವನ್ನು ಆಚರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಉಪ್ಪು ಉತ್ಪಾದನೆಯ ಮೇಲೆ ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಏಕಸ್ವಾಮ್ಯದ ವಿರುದ್ಧ ಮಹಾತ್ಮ ಗಾಂಧಿಯವರ ಅಹಿಂಸಾತ್ಮಕ ಪ್ರತಿಭಟನೆಯ ಭಾಗವಾಗಿ ಉಪ್ಪಿನ ಸತ್ಯಾಹ್ರಗ ಅಥವಾ ದಂಡಿ ಯಾತ್ರೆ ನಡೆಸಲಾಯಿತು. ಇದು ಬ್ರಿಟಿಷರು ನೇತೃತ್ವದ ತೆರಿಗೆಯನ್ನು ತೆಗೆದುಹಾಕುವಂತೆ ಗಾಂಧೀಜಿ ನಡೆಸಿದ ಪ್ರತಿಭಟನೆಯಾಗಿದೆ.
ಗಾಂಧಿ ನೇತೃತ್ವದಲ್ಲಿ, ಮಾರ್ಚ್ 12, 1930ರಂದು, ಮಹಾತ್ಮ ಗಾಂಧಿ ಗುಜರಾತ್‌ನ ಅಹಮದಾಬಾದ್‌ನ ಸಬರಮತಿ ಆಶ್ರಮದಿಂದ ರಾಜ್ಯದ ಕರಾವಳಿ ಪ್ರದೇಶದ ದಂಡಿ ಗ್ರಾಮಕ್ಕೆ ಐತಿಹಾಸಿಕ ದಂಡಿ ಯಾತ್ರೆಯನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು. ಮಹತ್ವದ ಮೆರವಣಿಗೆಯನ್ನು ದಂಡಿ ಯಾತ್ರೆ ಅಥವಾ ಉಪ್ಪಿನ ಸತ್ಯಾಗ್ರಹ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಯಿತು.
ದಂಡಿ ಯಾತ್ರೆ 24 ದಿನಗಳ ಅಭಿಯಾನವಾಗಿತ್ತು. ಇದು ಪ್ರಕೃತಿಯಲ್ಲಿ ಅಹಿಂಸಾತ್ಮಕವಾಗಿತ್ತು. ಇದು ಸಾಮೂಹಿಕ ನಾಗರಿಕ ಅಸಹಕಾರ ಚಳವಳಿಗೆ ಕಾರಣವಾದ ಕಾರಣ ಐತಿಹಾಸಿಕವಾಗಿ ಮಹತ್ವದ್ದಾಗಿದೆ. 78 ಜನರು ಮಾರ್ಚ್ 12 ರಂದು 24 ದಿನಗಳ ಮೆರವಣಿಗೆಯನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿ ಏಪ್ರಿಲ್ 5, 1930 ರಂದು ದಂಡಿ ತಲುಪಿದರು. ದಂಡಿಯಲ್ಲಿ ಉಪ್ಪು ತಯಾರಿಸಿದ ನಂತರ, ಗಾಂಧಿ ದಕ್ಷಿಣಕ್ಕೆ 40 ಕಿ.ಮೀ ದೂರದಲ್ಲಿರುವ ಧರಸನಾ ಸಾಲ್ಟ್ ವರ್ಕ್ಸ್‌ಗೆ ತೆರಳಿದರು. ಆದರೆ ಮೇ 5 ರಂದು ಅವರನ್ನು ಬಂಧಿಸಲಾಯಿತು.
ದಂಡಿ ಮೆರವಣಿಗೆ ಪ್ರಾರಂಭಕ್ಕೆ ಕಾರಣ: ಮೇಲೆ ಹೇಳಿದಂತೆ, ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಆಡಳಿತ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಉಪ್ಪು ಉತ್ಪಾದನೆ ಮತ್ತು ಮಾರಾಟದ ಮೇಲೆ ಏಕಸ್ವಾಮ್ಯ ಹೊಂದಿದ್ದರು. ಉಪ್ಪು ಕಾನೂನುಗಳು ಭಾರತೀಯರಿಂದ ಸರ್ಕಾರದ ಪೂರ್ವಾನುಮತಿ ಇಲ್ಲದೇ ಉಪ್ಪು ಉತ್ಪಾದಿಸುವುದನ್ನು ಅಥವಾ ಮಾರಾಟ ಮಾಡುವುದನ್ನು ನಿಷೇಧಿಸಿತ್ತು. ಜನರ ದೈನಂದಿನ ಆಹಾರದಲ್ಲಿ ಉಪ್ಪು ಒಂದು ಪ್ರಮುಖ ಅಂಶ. ಉಪ್ಪು ಮಾರಾಟ ಮತ್ತು ಉತ್ಪಾದನೆಯ ಮೇಲಿನ ಈ ನಿಷೇಧವು ಅಸಮಂಜಸ ಮತ್ತು ದಮನಕಾರಿ ಎಂಬುದು ಗಾಂಧಿ ನಿಲುವಾಗಿತ್ತು. ಉಪ್ಪು ಕಾನೂನುಗಳು ದೇಶದ ಇಡೀ ಜನಸಂಖ್ಯೆಯ ಮೇಲೆ ಪರಿಣಾಮ ಬೀರಿದವು. ಗಾಂಧೀಜಿಯವರು ಬ್ರಿಟಿಷ್ ರಾಜ್ ಕಾನೂನುನನ್ನು ವಿರೋಧಿಸಿದರು. ಅದಕ್ಕಾಗಿ ಹೋರಾಟವನ್ನೂ ನಡೆಸಿದರು. ಬ್ರಿಟಿಷರ ದಮನಕಾರಿ ಆಡಳಿತದ ಬಗ್ಗೆ ಜನರಿಗೆ ಅರಿವು ಮೂಡಿಸುವ ಸಲುವಾಗಿಯೇ ಉಪ್ಪು ಸತ್ಯಾಗ್ರಹವನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಲು ಯೋಚಿಸಿದರು. ಸಾಬರಮತಿ ಆಶ್ರಮದಿಂದ ದಂಡಿಗೆ ಮೆರವಣಿಗೆ ನಡೆಸುವ ಮೂಲಕ ಅಹಿಂಸಾತ್ಮಕ ಪ್ರತಿಭಟನೆ ಆರಂಬಿಸಿದರು. ಸರ್ಕಾರದ ಶೋಷಣೆಯ ವಿರುದ್ಧ ಜನರ ಪ್ರಜ್ಞೆಯನ್ನು ಜಾಗೃತಗೊಳಿಸಿದರು. ಈ ಮೂಲಕ ಬ್ರಿಟಿಷರಿಗೆ ಬಿಸಿ ಮುಟ್ಟಿಸಿದರು. ಎಲ್ಲರನ್ನ ಈ ಹೋರಾಟದ ಮೂಲಕ ಒಟ್ಟು ಗೂಡಿಸಿದ ಮಹತ್ಮಾಗಾಂಧಿ ‘ಸ್ವರಾಜ್’ ಗೆ ದೊಡ್ಡ ದಾರಿಯನ್ನ ಸೃಷ್ಟಿ ಮಾಡಿದ್ದರು.
ದಂಡಿ ಮಾರ್ಚ್ ಬಗ್ಗೆ ಆಸಕ್ತಿದಾಯಕ ಸಂಗತಿಗಳು
- ಉಪ್ಪಿನ ಸತ್ಯಾಗ್ರಹ ಎಂದೂ ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ಉಪ್ಪಿನ ಕರ ವಿರುದ್ಧ ಹೋರಾಟ, ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯಕ್ಕೆ ಎಚ್ಚರಿಕೆಯ ಕರೆ ಗಂಟೆಯಾಗಿತ್ತು.
- ವಸಾಹತುಶಾಹಿ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಅಹಿಂಸಾತ್ಮಕ ಹೋರಾಟದ ಮೂಲಕ ಬ್ರಿಟಿಷರ ಕಾನೂನಿಗೆ ಅಸಹಕಾರ ತೋರುವುದೇ ದಂಡಿ ಸತ್ಯಾಗ್ರಹದ ಗುರಿಯಾಗಿತ್ತು. ಅಷ್ಟೇ ಅಲ್ಲ ಅವರೇ ಉಪ್ಪು ತಯಾರಿಸುವ ಮೂಲಕ ಕರ ವಿರೋಧಿ ಹೋರಾಟಕ್ಕೆ ವೇದಿಕೆ ಒದಗಿಸಿದ್ದರು.
- ಬ್ರಿಟಿಷರು ಉಪ್ಪಿನ ಮೇಲೆ ಕರಬಾರ ಹಾಕಿದ್ದರಿಂದ ಭಾರತೀಯರಿಗೆ ಸ್ವತಂತ್ರವಾಗಿ ಉಪ್ಪು ಉತ್ಪಾದಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗಲಿಲ್ಲ ಮತ್ತು ದುಬಾರಿ ಉಪ್ಪನ್ನು ಖರೀದಿಸಲು ಒತ್ತಾಯಿಸಲಾಯಿತು
- ಏಪ್ರಿಲ್ 5, 1930 ರಂದು ತನ್ನ ಗಮ್ಯಸ್ಥಾನವನ್ನು ತಲುಪುತ್ತಿದ್ದಂತೆ 8 ಸ್ವಯಂಸೇವಕರೊಂದಿಗೆ ಪ್ರಾರಂಭವಾದ 24 ದಿನಗಳ ಮೆರವಣಿಗೆಯಲ್ಲಿ ಸಾವಿರಾರು ಮಂದಿ ಭಾಗವಹಿಸಿದರು.
- ಗಾಂಧಿ ಅಹಮದಾಬಾದ್ ನಗರದ ಸಮೀಪವಿರುವ ಸಾಬರಮತಿ ಆಶ್ರಮದಿಂದ 385 ಕಿಲೋಮೀಟರ್ ದೂರದಲ್ಲಿರುವ ಸೂರತ್ ಬಳಿಯ ದಂಡಿ ಎಂಬ ಹಳ್ಳಿಗೆ ಮುನ್ನಡೆಸಿದರು.
- ದಂಡಿ ಮಾರ್ಚ್ ಗಾಂಧಿಯರ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಸತ್ಯಾಗ್ರಹ ಚಳವಳಿಯನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿತು.
- ಇತರ 80 ಸತ್ಯಾಗ್ರಹಿಗಳ ಗುಂಪನ್ನು ಮುನ್ನಡೆಸಿದ ಗಾಂಧಿ ಈ ಚಳವಳಿಯನ್ನು ಸಬರಮತಿ ಆಶ್ರಮದಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ನೆಲೆಯಿಂದ ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು ಮತ್ತು ದಂಡಿ ತಲುಪಲು 24 ದಿನಗಳನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಂಡರು.
ದಂಡಿ ಮಾರ್ಚ್ ಬಗ್ಗೆ ತಿಳಿಯದ ಸಂಗತಿಗಳು:
- ಗಾಂಧಿಯವರು ಈ ಮೆರವಣಿಗೆಯನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸುವ ಮೊದಲು, ಅವರು ಮಾರ್ಚ್ 2, 1930 ರಂದು ಬ್ರಿಟಿಷ್ ವೈಸ್ರಾಯ್ (1923-1931) ಲಾರ್ಡ್ ಇರ್ವಿನ್ ಅವರಿಗೆ ಪತ್ರವೊಂದನ್ನು ಕಳುಹಿಸಿದರು. ಅವರ ಉದ್ದೇಶವನ್ನು ಗಮನಿಸಿ ಮತ್ತು ವಸಾಹತುಶಾಹಿ ನಿಲುವನ್ನು ಮರುಪರಿಶೀಲಿಸುವಂತೆ ಒತ್ತಾಯಿಸಿದರು.
- ಭಾರತೀಯ ಡೈರಿ ವಿಭಾಗದ ಡಿಪ್ಲೊಮಾ ಹೋಲ್ಡರ್ ಮತ್ತು ಹೈನುಗಾರಿಕೆ ಸೇವಾ ಸಂಘದಲ್ಲಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡುವ 25 ವರ್ಷದ ತೇವರ್ ತುಂಟಿಲ್ ಟುಟುಸ್ ಎಂಬವರು ಕೂಡ ಈ ಚಳವಳಿಗೆ ಸೇರಿಕೊಂಡರು. ರೀಡರ್ಸ್ ಡೈಜೆಸ್ಟ್ ಪ್ರಕಟಿಸಿದ ವರದಿಯಲ್ಲಿ, ಅವರ ಮಗ ಥಾಮಸ್ ಟೈಟಸ್ ಕೆಲವು ವಿವರಗಳನ್ನು ವಿವರಿಸಿದ್ದಾರೆ.
- ಗುಜರಾತ್ ಮೂಲಕ ಮೆರವಣಿಗೆ ಮುಂದುವರಿದರೆ, ಕಮಲದೇವಿ ಚಟ್ಟೋಪಾಧ್ಯಾಯ ನೇತೃತ್ವದ ಗೃಹಿಣಿಯರ ಗುಂಪು ಮುಂಬೈನ (ಆಗ ಬಾಂಬೆ) ಚೌಪಟ್ಟಿಗೆ ಮೆರವಣಿಗೆ ನಡೆಸಿತು. ಪೊಲೀಸ್ ಲಾಠಿಯಿಂದ ಹೊಡೆದಿದ್ದರೂ, ಅವರು ಪ್ರತಿಭಟನೆಯನ್ನು ಹಿಂತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳಲು ನಿರಾಕರಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಮೆರವಣಿಗೆ ನಡೆಸಿದರು. ಅವರು ಉಪ್ಪು ತಯಾರಿಸಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸುತ್ತಿದ್ದಂತೆ, ಕಮಲದೇವಿ ಸಿದ್ಧಪಡಿಸಿದ ಮೊದಲ ಪ್ಯಾಕೆಟ್ ಅನ್ನು 501 ರೂ.ಗೆ ಹರಾಜು ಹಾಕಲಾಯಿತು.
- ಗಾಂಧಿಯವರು ಈ ಮೆರವಣಿಗೆಯಲ್ಲಿ ಹೊರಟಾಗ, ಗಮ್ಯಸ್ಥಾನವು ಮೊದಲಿಗೆ ದಂಡಿ ಆಗಿರಲಿಲ್ಲ. ಗುಜರಾತ್‌ನ ಬೊರ್ಸಾದ್ ಬಳಿ ಎಲ್ಲೋ ನಿಲ್ಲಿಸುವ ಯೋಜನೆಯಿತ್ತು. ಹೇಗಾದರೂ, ಎಷ್ಟು ಜನರು ಸೇರಿಕೊಂಡರು ಮತ್ತು ಚಳವಳಿಯ ಸಾಮಾನ್ಯ ಉತ್ಸಾಹವನ್ನು ಗಮನಿಸಿದರೆ, ದಾಪುವರೆಗೆ ಮೆರವಣಿಗೆಯನ್ನು ವಿಸ್ತರಿಸಲು ಬಾಪು ನಿರ್ಧರಿಸಿದರು.
ದಂಡಿ ಮಾರ್ಚ್ ಮತ್ತು ಗಾಂಧೀಜಿಯ ನಾಯಕತ್ವ
ಗಾಂಧೀಜಿಯವರು ಮಾರ್ಚ್ 12, 1930ರಂದು ಅಹಮದಾಬಾದ್‌ನ ಸಾಬರಮತಿ ಆಶ್ರಮದಿಂದ ತಮ್ಮ ಸಿಬ್ಬಂದಿ ಮತ್ತು ಸಮರ್ಪಿತ ಬೆಂಬಲಿಗರ ತಂಡದೊಂದಿಗೆ ತಮ್ಮ ಮೆರವಣಿಗೆಯನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು. ಗಾಂಧೀಜಿಯವರು ದಂಡಿ ಕಡೆಗೆ ನಡೆದುಕೊಂಡು ಹೋಗುತ್ತಿರುವ ಚಿತ್ರದಲ್ಲಿ ಅರ್ಥವಿದೆ. ಇದು ಭಾರತದಾದ್ಯಂತ ಮತ್ತು ಹೊರಗಿನ ಜನರ ಮನಸ್ಸನ್ನು ನಾಟುವಂತೆ ಮಾಡಿತು. ಹಲವು ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ತಮ್ಮ ಹುದ್ದೆಗಳಿಗೆ ರಾಜೀನಾಮೆ ನೀಡಿ ಸತ್ಯಾಗ್ರಹದಲ್ಲಿ ಧುಮುಕುವಂತೆ ಮಾಡಿತು. ನಿತ್ಯ ದೇಶಾದ್ಯಂತ ಪತ್ರಿಕೆಗಳು ಈ ಬಗ್ಗೆ ನಿರಂತರ ಸುದ್ದಿ ಬಿತ್ತರಿಸಿದವು. ಏಪ್ರಿಲ್ 6, 1930 ರಂದು, ಗಾಂಧೀಜಿಯವರು ಅಂತಿಮವಾಗಿ ದಂಡಿಗೆ ತಲುಪಿದರು. ಏಪ್ರಿಲ್ 6, 1930 ರಂದು ಕಾನೂನು ಅಸಹಕಾರ ಚಳವಳಿಯ ಆಚರಣೆಯಂತೆ, ಗಾಂಧೀಜಿಯವರು ಬೆರಳೆಣಿಕೆಯಷ್ಟು ಉಪ್ಪನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಂಡು ಚಳವಳಿಯನ್ನು ಉದ್ಘಾಟಿಸಿದರು.
ಭಾರತೀಯ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಹೋರಾಟದಲ್ಲಿ ದಂಡಿ ಮಾರ್ಚ್
ಗಾಂಧೀಜಿಯವರು ಮೆರವಣಿಗೆಯನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದ ಕೂಡಲೇ, ಮಹಾತ್ಮರು ರಾಷ್ಟ್ರವನ್ನು ಮುನ್ನಡೆಸುವ ಚಿತ್ರಣವು ಇಡೀ ರಾಷ್ಟ್ರದ ಕಲ್ಪನೆಯನ್ನು ಕಲಕಿತು. ಈ ಯಾತ್ರೆ ಭಾರಿ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಬೆಂಬಲವನ್ನು ಗಳಿಸಿತು ಮತ್ತು ಅಂತಾರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಮಾಧ್ಯಮಗಳ ಗಮನ ಸೆಳೆಯಿತು. ಗಾಂಧೀಜಿಯವರು ದಂಡಿಯನ್ನು ತಲುಪುವ ಹೊತ್ತಿಗೆ, ಅವರು ಇಡೀ ರಾಷ್ಟ್ರವನ್ನು ತಮ್ಮೊಡನೆ ತೆಗೆದುಕೊಂಡು ಹೋಗಿದ್ದರು. ಅಂತಿಮ ಕಾರ್ಯಕ್ಕಾಗಿ ಪ್ರಕ್ಷುಬ್ಧವಾಗಿ ಕಾಯುತ್ತಿದ್ದರು. ಏಪ್ರಿಲ್ 6, 1930 ರಂದು, ಗಾಂಧೀಜಿಯವರು ಕೈಬೆರಳೆಣಿಕೆಯಷ್ಟು ಉಪ್ಪನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುವ ಮೂಲಕ, ಕಾನೂನು ಅಸಹಕಾರ ಚಳವಳಿಯನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು, ಇದು ಭಾರತೀಯ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಚಳವಳಿಯ ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲಿ ಅಭೂತಪೂರ್ವವಾಗಿ ಉಳಿಯಬೇಕಾಗಿತ್ತು.
ಗಾಂಧಿ ನೇತೃತ್ವದ ಉಪ್ಪಿನ ಸತ್ಯಾಗ್ರಹ ದೇಶಾದ್ಯಂತ ಕಾನೂನು ಅಸಹಕಾರ ಚಳವಳಿಯ ಹರಡುವಿಕೆಗೆ ಪ್ರಮುಖ ಅಂಶವಾಗಿದೆ. ಮೆರವಣಿಗೆಗೆ ದೊರೆತ ಜನಪ್ರಿಯ ಬೆಂಬಲ ಮತ್ತು ಮಾಧ್ಯಮ ಪ್ರಸಾರವು ಭಾರತದ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಹೋರಾಟದಲ್ಲಿ ಅಭೂತಪೂರ್ವವಾಗಿತ್ತು. ದಂಡಿ ಯಾತ್ರೆ ಮಹಿಳೆಯರಿಗೆ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯತಾವಾದಿ ಚಳವಳಿಯ ಪ್ರಮುಖ ಭಾಗವಾಗಲು ಅವಕಾಶ ಮಾಡಿಕೊಟ್ಟಿತು.
ಉಪ್ಪಿನ ಸತ್ಯಾಗ್ರಹ ಜನಪ್ರಿಯವಾಗಿ ತಿಳಿದಿರುವಂತೆ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಚಳವಳಿಗೆ ಅಗತ್ಯವಾದ ವೇಗ ಒದಗಿಸಿತು ಮತ್ತು ಅದರ ಬೆಂಬಲ ನೆಲೆಯನ್ನು ವಿಸ್ತರಿಸಿತು. ಗಾಂಧೀಜಿಯವರ ಅಹಿಂಸಾತ್ಮಕ ಪ್ರತಿಭಟನಾ ವಿಧಾನವು ದೇಶಾದ್ಯಂತ ಅಳವಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿತು. ದೇಶಾದ್ಯಂತ ಕಾನೂನು ಅಸಹಕಾರ ಚಳವಳಿಯ ಹರಡುವಿಕೆಯ ಹೊರತಾಗಿ, ದಂಡಿ ಮಾರ್ಚ್ ಪ್ರಾರಂಭವಾಯಿತು. ಬ್ರಿಟಿಷ್ ರಾಜ್ ವಿರುದ್ಧ ನಿಲ್ಲಲು ಜನರಲ್ಲಿ ಆತ್ಮವಿಶ್ವಾಸ ತುಂಬುವಲ್ಲಿ ಉಪ್ಪಿನ ಸತ್ಯಾಗ್ರಹ ಪ್ರಮುಖ ಪಾತ್ರ ವಹಿಸಿದೆ. ಇದು ಭಾರತದ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಹೋರಾಟದ ಸಾಮಾಜಿಕ ನೆಲೆಯನ್ನು ವಿಸ್ತರಿಸಿತು. ದಂಡಿ ಮೆರವಣಿಗೆ ಗಾಂಧಿಯವರಿಗೆ ತಮ್ಮ ರಾಜಕೀಯ ಪ್ರತಿಭಟನೆಯ ಹೊಸ ವಿಧಾನಗಳನ್ನು ಪ್ರಯೋಗಿಸಲು ಅವಕಾಶ ಮಾಡಿಕೊಟ್ಟಿತು. ಅಹಿಂಸಾತ್ಮಕ ಪ್ರತಿಭಟನೆಯ ವಿಧಾನವು ಬೇರೆಯವರು ನಿರೀಕ್ಷಿಸಿದ್ದಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಪರಿಣಾಮಕಾರಿ ಎಂದು ತೋರುತ್ತದೆ.
ದಂಡಿ ಮೆರವಣಿಗೆಯ ಬಳಿಕ: ಗಾಂಧೀಜಿಯವರ ಉಪ್ಪಿನ ಸತ್ಯಾಗ್ರಹವು ದೇಶಾದ್ಯಂತ ಒಂದೇ ರೀತಿಯ ಚಳವಳಿಗೆ ಕಾರಣವಾಯಿತು. ಉಪ್ಪು ಕಾನೂನುಗಳನ್ನು ಧಿಕ್ಕರಿಸುವುದು ಎಲ್ಲೆಡೆ ಪ್ರಾರಂಭವಾಯಿತು. ತಮಿಳುನಾಡಿನ ಸಿ.ರಾಜಗೋಪಾಲಾಚಾರಿ ಉಪ್ಪಿನ ಕಾನೂನುಗಳನ್ನು ಧಿಕ್ಕರಿಸಿ ಚಳವಳಿಯನ್ನು ಮುನ್ನಡೆಸಿದರು. ಬಂಗಾಳ, ಆಂಧ್ರ ಮತ್ತು ಇತರ ಸ್ಥಳಗಳಲ್ಲಿ ಇದೇ ರೀತಿಯ ಚಳವಳಿಗಳು ನಡೆದವು.
ಉಪ್ಪಿನ ಕಾನೂನುಗಳನ್ನು ಧಿಕ್ಕರಿಸಿದ ಕಾರಣಕ್ಕಾಗಿ ಜವಾಹರಲಾಲ್ ನೆಹರೂ ಅವರನ್ನು ಏಪ್ರಿಲ್ 14, 1930 ರಂದು ಬಂಧಿಸಲಾಯಿತು. ಆ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲಾ ಪ್ರಮುಖ ನಗರಗಳಲ್ಲಿ ಭಾರಿ ಪ್ರತಿಭಟನೆ ಮತ್ತು ಪ್ರದರ್ಶನಕ್ಕೆ ಕಾರಣವಾಯಿತು. ವಾಯುವ್ಯ ಗಡಿನಾಡು ಪ್ರಾಂತ್ಯದಲ್ಲಿ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ ನಾಯಕರ ಬಂಧನವು ಪೇಶಾವರದಲ್ಲಿ ನಡೆಯಿತು. ಅಂತಿಮವಾಗಿ, ಮೇ 4-5ರ ಮಧ್ಯರಾತ್ರಿಯಲ್ಲಿ ಗಾಂಧೀಜಿ ಅವರನ್ನು ಬಂಧಿಸಲಾಯಿತು. ಅವರ ಬಂಧನದ ಸುದ್ದಿ ಆಂದೋಲನಕ್ಕೆ ಸೇರಲು ಸಾವಿರಾರು ಜನರನ್ನು ಪ್ರಚೋದಿಸಿತು. ಸರೋಜಿನಿ ನಾಯ್ಡು ಅವರಂತಹ ನಾಯಕರು ಆಂದೋಲನವನ್ನು ಮುಂದುವರೆಸಿದರು. ಅಲ್ಲಿ ಅವರು ಪೊಲೀಸ್ ದೌರ್ಜನ್ಯವನ್ನು ಅನುಭವಿಸಬೇಕಾಯಿತು.
ಗಾಂಧಿಯನ್ನು ಜೈಲಿನಿಂದ ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡುವವರೆಗೂ ಸತ್ಯಾಗ್ರಹ ಒಂದು ವರ್ಷ ಮುಂದುವರೆಯಿತು. ಅಂತಿಮವಾಗಿ, ಗಾಂಧಿಯನ್ನು ಜನವರಿ 1931ರಲ್ಲಿ ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಲಾಯಿತು ಮತ್ತು ಸತ್ಯಾಗ್ರಹಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ಲಾರ್ಡ್ ಇರ್ವಿನ್ ಅವರೊಂದಿಗೆ ಮಾತುಕತೆ ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು. ಗಾಂಧಿ-ಇರ್ವಿನ್ ಒಪ್ಪಂದಕ್ಕೆ 5 ಮಾರ್ಚ್ 1931 ರಂದು ಸಹಿ ಹಾಕಲಾಯಿತು. ಇದರಿಂದಾಗಿ ಗಾಂಧಿ ಲಂಡನ್‌ನಲ್ಲಿ ನಡೆದ ಎರಡನೇ ಸುತ್ತಿನ ಸಮ್ಮೇಳನದಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸಲು ಕಾರಣವಾಯಿತು.
