ಗಿಲ್ಗಿಟ್-ಬಾಲ್ಟಿಸ್ತಾನವನ್ನು ತನ್ನ ಐದನೇ ಪ್ರಾಂತ್ಯವನ್ನಾಗಿ ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳುವ ಮೂಲಕ ಕಾಶ್ಮೀರದ ಮೇಲೆ ಪಾಕಿಸ್ತಾನದ ರಾಜಕೀಯ ಸ್ಥಾನವನ್ನು ಬದಲಾಯಿಸುವ ಪಾಕಿಸ್ತಾನದ ಉದ್ದೇಶಗಳನ್ನು ಕಾಶ್ಮೀರ ಮತ್ತು ಗಿಲ್ಗಿಟ್-ಬಾಲ್ಟಿಸ್ತಾನ್ (ಜಿಬಿ) ವ್ಯವಹಾರಗಳ ಸಚಿವ ಅಲಿ ಅಮೀನ್ ಗಂದಾಪುರ ಸುದ್ದಿಗಾರರ ಮುಂದೆ ಬಹಿರಂಗಪಡಿಸಿದ ನಂತರ ಈ ವಿಷಯ ಬೆಳಕಿಗೆ ಬಂದಿದೆ. ಇದು ಪಾಕಿಸ್ತಾನದ ಐದನೇ ಪ್ರಾಂತ್ಯವನ್ನಾಗಿ ಬದಲಾಯಿಸಿದ ಬಳಿಕ ಪಾಕಿಸ್ತಾನದ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಅಸೆಂಬ್ಲಿಯಲ್ಲಿ ಜಿಬಿಗೆ ಪ್ರಾತಿನಿಧ್ಯವಿರುತ್ತದೆ. ಅದು ಪಿಒಕೆಯ ಇತರ ಭಾಗಕ್ಕಿಂತ ಭಿನ್ನವಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಗಿಲ್ಗಿಟ್-ಬಾಲ್ಟಿಸ್ತಾನ್ ಅನ್ನು ಪ್ರಾಂತೀಯ ಮಟ್ಟಕ್ಕೆ ಏರಿಸುವುದು ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿ ಈ ಪ್ರದೇಶದ ಅಸಮಾಧಾನಗೊಂಡ ಹಳೆಯ ಸ್ವತಂತ್ರ ಪ್ರದೇಶದ ಧ್ವನಿಯನ್ನು ಅಡಗಿಸುವ ಉದ್ದೇಶವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಗಿಲ್ಗಿಟ್-ಬಾಲ್ಟಿಸ್ತಾನ್ ಅನ್ನು ಜಮ್ಮು ಮತ್ತು ಕಾಶ್ಮೀರದ ಭಾಗವಾಗಿ ಪರಿಗಣಿಸಬೇಕೆಂದು ಎಂದಿಗೂ ಅವರು ಬಯಸಲಿಲ್ಲ. ಈ ಪ್ರದೇಶವು ಜಮ್ಮು ಮತ್ತು ಕಾಶ್ಮೀರದಿಂದ ತಂತ್ರವಾಗಿ ತನ್ನದೇ ಆದ ರಾಜಕೀಯ ಇತಿಹಾಸವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ ಎಂದು ಅವರು ವಾದಿಸುತ್ತಾರೆ. ಗಿಲ್ಗಿಟ್-ಬಾಲ್ಟಿಸ್ತಾನ್ ಪ್ರದೇಶವು ಗುಲಾಬ್ ಸಿಂಗ್ ಅವರು ಬ್ರಿಟಿಷರೊಂದಿಗೆ ಸಹಿ ಮಾಡಿದ ಅಮೃತಸರ ಒಪ್ಪಂದದ ಭಾಗವಾಗಿರಲಿಲ್ಲ. ಅದಾದ ನಂತರ ಅದು ಜಮ್ಮು ಮತ್ತು ಕಾಶ್ಮೀರದ ಭಾಗವಾಯಿತು.
ಆಗ, ಉತ್ತರ ಪ್ರದೇಶವಾದ ಗಿಲ್ಗಿಟ್ ಏಜೆನ್ಸಿಯು ತನ್ನ ಗಡಿಯನ್ನು ಮೀರಿ ಕಮ್ಯುನಿಸಂನ ಪ್ರಭಾವವನ್ನು ಹೊಂದಲು ಪೊಲಿಟಿಕಲ್‌ ಏಜೆಂಟ್ ಮೂಲಕ ಬ್ರಿಟಿಷರಿಂದ ನೇರವಾಗಿ ಆಡಳಿತ ನಡೆಸಲ್ಪಡುತ್ತದೆ. ಜಿಬಿ ನಾಯಕತ್ವವು ಈ ಪ್ರದೇಶವನ್ನು ಕಾಶ್ಮೀರದೊಂದಿಗೆ ಕ್ಲಬ್ ಮಾಡುವ ಮೂಲಕ ಕೆಳಮಟ್ಟಕ್ಕಿಳಿಸಿದೆ ಎಂದು ನಂಬಲಾಗಿದೆ. ಕಾಗದದ ಮೇಲೆ ಪತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಈ ಪ್ರದೇಶವು ಜಮ್ಮು ಮತ್ತು ಕಾಶ್ಮೀರದ ಭಾಗವಾಗಿದೆ. ಆದರೆ, ಈ ಪ್ರದೇಶವು ಪಾಕಿಸ್ತಾನದ ಆಕ್ರಮಿತ ಕಾಶ್ಮೀರದಂತೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ಸ್ವಾಯತ್ತತೆಯನ್ನು ಅನುಭವಿಸಲಿಲ್ಲ.
ಪಾಕಿಸ್ತಾನ ಆಕ್ರಮಿತ ಕಾಶ್ಮೀರ (ಪಿಒಕೆ) ಪ್ರದೇಶವು ಗಿಲ್ಗಿಟ್ ಬಾಲ್ಟಿಸ್ತಾನಕ್ಕಿಂತ ಭಿನ್ನವಾಗಿ ಪ್ರತ್ಯೇಕ ಅಧ್ಯಕ್ಷ, ಪ್ರಧಾನಿ ಮತ್ತು ಶಾಸಕಾಂಗ ಸಭೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಇದನ್ನು ಪಾಕಿಸ್ತಾನವು ನೇರವಾಗಿ ಶಾಸಕಾಂಗ ಸಭೆಯ ಮೂಲಕ ನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತದೆ. ಅದು 2018 ರಲ್ಲಿ ಪಾಕಿಸ್ತಾನ ತನ್ನ ಆದೇಶಗಳನ್ನು ಜಾರಿಗೊಳಿಸಿದ ನಂತರ ಅಸ್ತಿತ್ವಕ್ಕೆ ಬಂದಿತು.
ಪಿಒಕೆ ತನ್ನದೇ ಆದ ಸುಪ್ರೀಂಕೋರ್ಟ್ನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಅದು ಜಿಬಿಗೆ ಯಾವುದೇ ನ್ಯಾಯವ್ಯಾಪ್ತಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿಲ್ಲ. ಆದರೆ ಪಾಕಿಸ್ತಾನದ ಸರ್ವೋಚ್ಚ ನ್ಯಾಯಾಲಯದ ಒಂದು ತೀರ್ಪು ಮತ್ತು ಪಾಕಿಸ್ತಾನ-ಚೀನಾ ಒಪ್ಪಂದದ ಪ್ರಕಾರ ಜಮ್ಮು & ಕಾಶ್ಮೀರದ ಅಂತಿಮ ಇತ್ಯರ್ಥವು ಪೂರ್ವನಿಯೋಜಿತವಾಗಿ ಜಿಬಿಗೆ ಅನ್ವಯಿಸುತ್ತದೆ. ಆದರೆ, ಈ ಪ್ರದೇಶವನ್ನು ಪಾಕಿಸ್ತಾನದ ಮತ್ತೊಂದು ಪ್ರಾಂತ್ಯವನ್ನಾಗಿ ಮಾಡಿದರೆ ಈ ಪ್ರದೇಶದ ಒಟ್ಟಾರೆ ರಾಜಕೀಯ ಸ್ವರೂಪ ಬದಲಾಯಿಸುತ್ತದೆ.
ಯುರೋಪಿಯನ್ ಫೌಂಡೇಶನ್ ಫಾರ್ ಸೌತ್ ಏಷ್ಯನ್ ಸ್ಟಡೀಸ್ (ಇಎಫ್‌ಎಸ್ಎಎಸ್) ಎಂಬ ಯುರೋಪಿಯನ್ ಥಿಂಕ್ ಟ್ಯಾಂಕ್, ಈ ನಿರ್ಧಾರವನ್ನು ‘ರಾವಲ್ಪಿಂಡಿ ತೆಗೆದುಕೊಂಡಿದೆ, ಇಸ್ಲಾಮಾಬಾದ್ ಅಲ್ಲ’. ರಾವಲ್ಪಿಂಡಿ ಪಾಕಿಸ್ತಾನದ ರೂಪಕ ಮಿಲಿಟರಿ ರಾಜಧಾನಿ ಎಂದು ಹೇಳಿದೆ.
ವಿವಾದಿತ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿನ ಆರ್ಥಿಕ ಹೂಡಿಕೆಗಳಿಂದಾಗಿ ಚೀನಾ ಜಿಬಿಯ ಸ್ಥಿತಿ ಬದಲಾವಣೆಯನ್ನು ಮುಂದಿಡುತ್ತಿದೆ ಎಂದು ಹಲವರು ವಾದಿಸುತ್ತಾರೆ. ಚೀನಾದ ಪ್ರಮುಖ ವ್ಯಾಪಾರ ಮಾರ್ಗವಾದ ಚೀನಾ-ಪಾಕಿಸ್ತಾನ ಆರ್ಥಿಕ ಕಾರಿಡಾರ್ (ಸಿಪಿಇಸಿ) ಜಿಬಿ ಮೂಲಕ ಹಾದುಹೋಗುತ್ತದೆ, ಇದು ಅವಿಭಜಿತ ಜಮ್ಮು ಮತ್ತು ಕಾಶ್ಮೀರದ ಭಾಗವಾಗಿ ಗುರುತಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ. ಪಂಡಿತ್ ಜವಾಹರ್ ಲಾಲ್ ನೆಹರು ಕಾಶ್ಮೀರ ಸಮಸ್ಯೆಯನ್ನು ವಿಶ್ವಸಂಸ್ಥೆಗೆ ಕೊಂಡೊಯ್ಯುತ್ತಿರುವಾಗ ಈಗಿನ ಗಿಲ್ಗಿಟ್-ಬಾಲ್ಟಿಸ್ತಾನ್‌ನ ಗಿಲ್ಗಿಟ್ ಏಜೆನ್ಸಿಯನ್ನು ವಿವಾದದಲ್ಲಿರುವ ರಾಜ್ಯದ ಭಾಗವಾಗಿ ಉಲ್ಲೇಖಿಸಿದ್ದರು.
ಇದು ಒಂದು ಪ್ರಾಂತ್ಯವಾದ ನಂತರ, ಪಾಕಿಸ್ತಾನವು ತನ್ನ ಭೂಮಿ ಮತ್ತು ಇತರ ಸಂಪನ್ಮೂಲಗಳನ್ನು ಯಾವುದೇ ಹಿಂಜರಿಕೆ ಇಲ್ಲದೆ ಬಳಸಲು ಹತೋಟಿ ಸಾಧಿಸುತ್ತದೆ. ಈ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಏನು ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿದೆ ಎಂದರೆ, ಈ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಪಾಕಿಸ್ತಾನದ ಜೊತೆಗಿರುವ ಯಾವುದೇ ದೇಶವು (ಚೀನಾವನ್ನು ಉಲ್ಲೇಖಿಸಿ) ಆರ್ಥಿಕ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸಲು ಸುಲಭವಾಗುತ್ತದೆ.
ಚೀನಿಯರು ಸಿಪಿಇಸಿಯಲ್ಲಿ ಸಾಕಷ್ಟು ಹೂಡಿಕೆ ಮಾಡಿದ್ದಾರೆ. ಆದರೆ ಇದು ಅದರ ಹಿತಾಸಕ್ತಿಗಳಿಗೆ ಧಕ್ಕೆ ತರುತ್ತದೆ ಎಂಬ ಪ್ರಶ್ನೆ ಭುಗಿಲೆದ್ದಿದೆ. ಚೀನಾವು ತಮ್ಮ ಹಿತಾಸಕ್ತಿ ಕಾಪಾಡಿಕೊಳ್ಳಲು ಪಾಕಿಸ್ತಾನದ ಮೂಲಕ ಕಾನೂನು ಭದ್ರತೆಯನ್ನು ಪಡೆಯಲು ಯತ್ನಿಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಗಿಲ್ಗಿಟ್-ಬಾಲ್ಟಿಸ್ತಾನ್ ಮೇಲೆ ಪಾಕಿಸ್ತಾನ ಸಂಪೂರ್ಣ ಕಾನೂನು ನಿಯಂತ್ರಣವನ್ನು ಪಡೆದರೆ ಅದು ಸಾಧ್ಯ ಎಂದು ತಜ್ಞರು ವಾದಿಸುತ್ತಾರೆ.
ಲಡಾಖ್ನಲ್ಲಿ ನಿಯಂತ್ರಣ ರೇಖೆಯ ಉದ್ದಕ್ಕೂ ಚೀನಾದ ಮಿಲಿಟರಿ ರಚನೆಯು ಆರ್ಟಿಕಲ್ 370 ಮತ್ತು 35 ಎ ರದ್ದುಗೊಳಿಸುವಿಕೆಯ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆಯಾಗಿದೆ ಎಂದು ನಂಬಲಾಗಿದೆ. ಆಗಸ್ಟ್ 5 ರ ಪೂರ್ವದ ಸ್ಥಿತಿ ಚೀನಿಯರಿಗೆ ಹೆಚ್ಚು ಸೂಕ್ತವಾಗಿದೆ. ಗಡಿ ಆಕ್ರಮಣದ ಹೊರತಾಗಿ, ಚೀನಾದ ಆಜ್ಞೆಯ ಮೇರೆಗೆ ಜಿಬಿಯಲ್ಲಿನ ಸಾಂವಿಧಾನಿಕ ಬದಲಾವಣೆಯು ಆಗಸ್ಟ್ 5 ರ ಬದಲಾವಣೆಗಳಿಗೆ ಉತ್ತರವಾಗಿ ಕಂಡುಬರುತ್ತದೆ.
ಅಲ್ಲದೆ, ಜಿಬಿಯ ಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿ ಸಂಭವನೀಯ ಬದಲಾವಣೆಗಳ ವಿರುದ್ಧ ಭಾರತ ಧ್ವನಿ ಎತ್ತಿದ ನಂತರ ಎಲ್‌ಎಸಿಯಲ್ಲಿ ಚೀನಾದ ಆಕ್ರಮಣವು ತೀವ್ರಗೊಂಡಿದೆ ಎಂಬುದನ್ನು ಗಮನಿಸಬೇಕು. ಬಲೂಚಿಸ್ತಾನದ ಪ್ರತ್ಯೇಕತಾವಾದಿ ದನಿಗಳಿಗೆ ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರದ ಬೆಂಬಲ ಪಾಕಿಸ್ತಾನವನ್ನು ಕೆರಳಿಸಿದೆ. ಆದ್ದರಿಂದ ಗಡಿಗಳು-ಎಲ್‌ಎಸಿ ಮತ್ತು ಎಲ್‌ಒಸಿಗಳು ದಿನದಿಂದ ದಿನಕ್ಕೆ ಹೆಚ್ಚು ಪ್ರಕ್ಷುಬ್ಧ ಕೇಂದ್ರಗಳಾಗುತ್ತಿವೆ.
ಒಟ್ಟಾರೆಯಾಗಿ, ಪಾಕಿಸ್ತಾನವು ತನ್ನ ನಿರ್ಧಾರದೊಂದಿಗೆ ಮುಂದೆ ಹೋದರೆ ಬಹುಶಃ ಕಾಶ್ಮೀರದ ಅಂತಿಮ ನಿರ್ಣಯದವರೆಗೂ ಜಿಬಿಯ ಸ್ಥಾನಮಾನವನ್ನು ಬದಲಾಯಿಸಬಾರದು ಎಂದು ಒತ್ತಾಯಿಸಿರುವ ಕೆಲವು ಹುರಿಯತ್ ನಾಯಕರ ಬೆಂಬಲವನ್ನು ಹೊರತುಪಡಿಸಿ ಹೆಚ್ಚಿನದನ್ನು ಕಳೆದುಕೊಳ್ಳುವುದಿಲ್ಲ. ಹುರಿಯತ್ ಕಾನ್ಫರೆನ್ಸ್‌ನ ಕಟು ನಿರ್ಧಾರಗಳ ಪ್ರತಿನಿಧಿ ಅಬ್ದುಲ್ಲಾ ಗೀಲಾನಿ, ಪಾಕಿಸ್ತಾನದ ಆಗಿನ ಸೇನಾ ಜನರಲ್ ಆಗಿದ್ದ ಜನರಲ್ (ನಿವೃತ್ತ) ಅಶ್ಫಾಕ್ ಕಯಾನಿ ಅವರ ಪಾಕಿಸ್ತಾನದ ಜೊತೆಗೆ ಜಿಬಿ ವಿಲೀನ ನಿರ್ಧಾರವನ್ನು ವಿರೋಧಿಸಿದ್ದರು.
ಚೀನಾ ತನ್ನ ಯೋಜನೆಗಳನ್ನು ಜಿಬಿಯಲ್ಲಿ ಸುಲಭವಾಗಿ ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಮಾನಸಿಕ ನೆಮ್ಮದಿ ನೀಡುತ್ತದೆ ಎಂಬುದನ್ನು ಹೊರತುಪಡಿಸಿ ಈ ಕ್ರಮವು ಪಾಕಿಸ್ತಾನಕ್ಕೆ ಹೆಚ್ಚು ಬದಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ಗಿಲ್ಗಿಟ್-ಬಾಲ್ಟಿಸ್ತಾನ್ ಪಿಒಕೆ ಭಾಗವಾಗಿರುವುದು ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಗುರುತಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ವಿವಾದವಾಗಿದೆ. ಅದು ಇತ್ಯರ್ಥವಾಗುವವರೆಗೂ ಅದು ಪಾಕಿಸ್ತಾನದ ಪ್ರಾಂತ್ಯವಾಗುತ್ತದೆಯೋ ಇಲ್ಲವೋ ಎಂಬುದು ಮುಖ್ಯವಲ್ಲ.
ಬಿಲಾಲ್ ಭಟ್, ಸುದ್ದಿ ಸಂಪಾದಕ, ಈಟಿವಿ ಭಾರತ್...
