લંડન : કોવિડ રોગચાળો એક આઘાતજનક છે. વ્યવહારીક રીતે આજે કોઈ પણ વ્યક્તિએ અગાઉ આટલા ચેપી વાયરસનો સામનો કર્યો નથી કે, તે વિશ્વભરમાં ફેલાય છે, ઓછામાં ઓછા અડધા અબજ લોકોને ચેપ લગાડે છે, લાખો લોકોને મારી નાખે છે અને રોજિંદા જીવનને થંભાવી દે છે. તે ફક્ત ગરીબી માન્યતા છે. આ આબોહવામાં, તે સંપૂર્ણપણે આશ્ચર્યજનક નથી કે એવા કેટલાક લોકો છે, જે શું થઈ રહ્યું છે તે અંગે વિવાદ કરવા માંગે છે. સંશોધન ટીમે શોધી કાઢ્યું છે કે, વૃદ્ધ લોકોની સરખામણીમાં યુવાન લોકો કોવિડ ષડયંત્ર સિદ્ધાંતો (Covid facts and conspiracy theories) માં વધુ વિશ્વાસ (Young people believe in conspiracy theories) કરે છે. આ શા માટે છે તે અમે સંપૂર્ણપણે સમજી શકતા નથી. પરંતુ કારણો ગમે તે હોય કાવતરાના સિદ્ધાંતોમાં વિશ્વાસ અતિશય નુકસાનકારક હોઈ શકે છે. તેથી આપણે પ્રતિકાર કરવો જોઈએ અને શક્ય હોય ત્યાં તથ્યોને નકારનારાઓ સાથે જોડાવું જોઈએ.
અમારું સંશોધન : અમે વિશ્વભરના 133 અભ્યાસોના પરિણામોની તપાસ કરવા માટે તપાસ કરી છે કે, કોવિડ કાવતરાના સિદ્ધાંતોમાં વિશ્વાસ શું છે અને કોના પર વિશ્વાસ થવાની શક્યતા વધુ છે. જ્યારે છેતરપિંડી ષડયંત્ર સિદ્ધાંતો આનો ભાગ હતો, ત્યારે અમારા સંશોધનમાં કાવતરાની માન્યતાઓને વધુ વ્યાપક રીતે જોવામાં આવી હતી. અમે અવલોકન કર્યું છે કે, કોવિડ ષડયંત્રના સિદ્ધાંતોમાં પરિબળનું સંયોજન સંભવતઃ માન્યતાને મજબૂત બનાવે છે.
ઉદાહરણ : અમુક વ્યક્તિત્વ લક્ષણો, જેમ કે પેરાનોઇયા અને નાર્સિસિઝમ, અને જ્ઞાનાત્મક લક્ષણો, વિશ્લેષણાત્મક અને વૈજ્ઞાનિક વિચારસરણીના નીચલા સ્તર, આ કાવતરાની માન્યતાઓ સાથે જોડાયેલા છે. ખાસ કરીને, અમે શોધી કાઢ્યું છે કે, જે લોકો વંચિત છે, જેઓ સરકાર પર અવિશ્વાસ કરે છે અને જેઓ તેમના જીવન પર નિયંત્રણ ઓછું અનુભવે છે તેઓ COVID ષડયંત્ર સિદ્ધાંતોમાં વધુ વિશ્વાસ કરે છે. આ સંદર્ભ વધુ વખત યુવાન લોકોને લાગુ પડી શકે છે, જેઓ કદાચ ઓછી આવક પર જીવતા હોય છે.
જાગ્રત રહેવું : છેતરપિંડી ષડયંત્રના સિદ્ધાંતોમાં માસ્ક પહેરવા અથવા રસી મેળવવામાં જોડાવાનો ઇનકાર સાથે હોય છે. અમે કેટલીકવાર લોકોને એવું કહેતા સાંભળીએ છીએ કે નવીનતમ પ્રકારો હળવા છે અથવા રોગચાળો સમાપ્ત થઈ ગયો છે. આ કાવતરાના સિદ્ધાંતવાદીઓ તેમજ તેમની આસપાસના લોકોને જોખમમાં મૂકી શકે છે.
ઉદાહરણ : કોવિડ મિનિમાઇઝર્સ સૂચવે છે કે, ચેપ અથવા મૃત્યુ દર એટલો ગંભીર નથી જેટલો સત્તાવાર અહેવાલો દર્શાવે છે. કોવિડના ખતરાને વાસ્તવમાં તેના કરતા ઓછા તરીકે રજૂ કરવાનો અર્થ એ છે કે, જે લોકો આવા વિચારો પર વિશ્વાસ કરે છે તેઓ સાવચેતી રાખવાને ઓછા મહત્વના તરીકે જોઈ શકે છે, જે વાયરસના ફેલાવાને વધારે છે. ષડયંત્ર સિદ્ધાંતોમાં વિશ્વાસ અવિશ્વસનીય રીતે નુકસાનકારક હોઈ શકે છે. તેથી આપણે પ્રતિકાર કરવો જોઈએ અને શક્ય હોય ત્યાં તથ્યોને નકારનારાઓ સાથે જોડાવું જોઈએ.
