ન્યુઝ ડેસ્ક: મોટાભાગના લોકો અથાણાની બરણી ખોલવા અથવા કરિયાણા વહન કરવા જેવી વસ્તુઓ કરવા માટે બીજો વિચાર કરતા નથી, પરંતુ હેન્ડગ્રિપની (handgrip) શક્તિ એ વિવિધ સ્વાસ્થ્ય પરિસ્થિતિઓ માટે અસરકારક સ્ક્રીનીંગ સાધન છે. જો કોઈ વ્યક્તિની હેન્ડગ્રિપની તાકાત ઓછી હોય, તો તે અંતર્ગત સ્વાસ્થ્ય સમસ્યાઓનું સૂચક હોઈ શકે છે અને માત્ર વૃદ્ધ વ્યક્તિઓમાં જ નહીં, હેન્ડગ્રિપની મજબૂતાઈ યુવાવસ્થામાં પહેલાથી જ સ્વાસ્થ્યની સ્થિતિ સાથે જોડાયેલી છે. મોટી સંખ્યામાં અભ્યાસોએ દર્શાવ્યું છે કે, હાથની પકડની ઓછી શક્તિ એ હૃદય અને ફેફસાની સમસ્યાઓ સંબંધિત સ્વાસ્થ્ય સ્થિતિનું અભિવ્યક્તિ હોઈ શકે છે. કેટલાક અભ્યાસમાં એવું પણ જાણવા મળ્યું છે કે, જેઓ ઓછી હેન્ડગ્રિપ મજબૂતી (Handgrip strength) ધરાવતા હોય તેઓનું આયુષ્ય ઓછું હોય છે.
આ પણ વાંચો: જાણો કેવી રીતે વિટામિન B6ની ઉણપથી થઈ શકશે ચિંતા દૂર...
હેન્ડગ્રિપની શક્તિમાં ઘટાડો: ક્લિનિકલ પ્રેક્ટિસ માટે જે ખૂટે છે, તે અનુભવાત્મક રીતે અર્થપૂર્ણ કટ-ઓફ પોઈન્ટ્સ છે. જે સામાન્ય વસ્તીને લાગુ પડે છે, જ્યારે લિંગ અને શરીરની ઊંચાઈ સાથે હેન્ડગ્રિપની મજબૂતાઈના સહસંબંધને પણ ધ્યાનમાં લે છે, તેમજ સામાન્ય વૃદ્ધત્વના પરિણામે હેન્ડગ્રિપની શક્તિમાં ઘટાડો થાય છે. BMJ ઓપન જર્નલમાં પ્રકાશિત થયેલા તેમના અભ્યાસમાં, IIASA સંશોધક સર્ગેઈ શેરબોવ, સોન્જા સ્પિત્ઝર, વિટ્જેન્સ્ટાઇન સેન્ટર ફોર ડેમોગ્રાફી એન્ડ ગ્લોબલ હ્યુમન કેપિટલ અને વિયેના યુનિવર્સિટીમાં (University of Vienna) પોસ્ટડોક્ટરલ સંશોધક અને યુનિવર્સિટી ઓફ વિયેનાના નાદિયા સ્ટીબરે, ડૉક્ટરે દર્દીને વધુ તપાસ માટે મોકલવાનું વિચારવું જોઈએ, તેના પર પ્રકાશ પાડવાનો પ્રયાસ કર્યો. અભ્યાસના પરિણામો પ્રમાણિત થ્રેશોલ્ડ પૂરા પાડે છે, જે હેન્ડગ્રિપની મજબૂતાઈને બાકીની આયુષ્ય સાથે સીધી રીતે જોડે છે, આમ પ્રેક્ટિશનરોને મૃત્યુદરના વધતા જોખમવાળા દર્દીઓને વહેલી તકે શોધી કાઢવામાં સક્ષમ બનાવે છે.
હેન્ડગ્રિપની મજબૂતાઈ કેમ મપાય: શેરબોવ સમજાવે છે કે, સામાન્ય રીતે, હેન્ડગ્રિપની મજબૂતાઈ (Handgrip strength) લિંગ, ઉંમર અને વ્યક્તિની ઊંચાઈ પર આધારિત છે. અમારું કાર્ય હેન્ડગ્રિપ સ્ટ્રેન્થ સંબંધિત થ્રેશોલ્ડ શોધવાનું હતું જે જો દર્દીની હેન્ડગ્રિપ મજબૂતાઈ આ થ્રેશોલ્ડથી નીચે હોય તો પ્રેક્ટિશનરને વધુ તપાસ કરવા માટે સંકેત આપે. તે બ્લડ પ્રેશર માપવા જેવું જ છે. જ્યારે બ્લડ પ્રેશરનું સ્તર ચોક્કસ શ્રેણીની બહાર હોય, ત્યારે ડૉક્ટર કાં તો કોઈ ચોક્કસ દવા લખવાનું નક્કી કરી શકે છે અથવા દર્દીને વધુ તપાસ માટે નિષ્ણાત પાસે મોકલવાનું નક્કી કરી શકે છે. હેન્ડગ્રિપની મજબૂતાઈ એક હાથ વડે ડાયનેમોમીટરને સ્ક્વિઝ કરીને માપવામાં આવે છે. અભ્યાસમાં, દર્દીને દરેક હાથથી બે પ્રયાસો કરવા માટે કહેવામાં આવે છે, માપન માટે શ્રેષ્ઠ અજમાયશનો ઉપયોગ કરવામાં આવે છે. આ પ્રક્રિયા માટે એક ખાસ પ્રોટોકોલ છે કારણ કે મૂલ્યો અન્ય બાબતોની વચ્ચે ટેસ્ટ સ્ટેન્ડિંગ કે બેટિંગ પોઝિશનમાં કરવામાં આવી હતી તેના પર આધાર રાખે છે.
આ પણ વાંચો: શું તમે જાણો છો એલચીના ગુણો અને તેના ફાયદા...
જાહેર આરોગ્ય માટે મોટા ફાયદાઓ: સ્ટીબર કહે છે કે, અગાઉના અભ્યાસોથી વિપરીત, લેખકોએ વ્યક્તિઓની હેન્ડગ્રિપની તાકાતની તુલના તંદુરસ્ત સંદર્ભ વસ્તી સાથે નહીં, પરંતુ લિંગ, ઉંમર અને શરીરની ઊંચાઈની દ્રષ્ટિએ તુલનાત્મક હોય તેવી વ્યક્તિઓ સાથે કરી હતી. તારણો અગાઉના અભ્યાસોમાં અંદાજિત સરખામણીમાં વધુ સંવેદનશીલ એવા થ્રેશોલ્ડ પર મૃત્યુના જોખમમાં વધારો સૂચવે છે. વાસ્તવમાં, પરિણામો દર્શાવે છે કે હેન્ડગ્રિપની મજબૂતાઈ જે તુલનાત્મક વસ્તી જેમ કે, વ્યક્તિની જાતિ, ઉંમર અને શરીરની ઊંચાઈને ધ્યાનમાં રાખીને તેની સરેરાશથી થોડી ઓછી હોય છે તે આરોગ્યની સ્થિતિનું સૂચક છે જે અગાઉ મૃત્યુ તરફ દોરી જાય છે. સમાન ઉંમર, લિંગ અને શરીરની ઊંચાઈ ધરાવતા અન્ય લોકોની સરખામણીમાં મજબૂત હેન્ડગ્રિપ મૃત્યુના જોખમને ઘટાડવા માટે જોવા મળ્યું નથી. હેન્ડગ્રિપ સ્ટ્રેન્થ એ એક સસ્તું અને સરળ પરીક્ષણ છે, પરંતુ તે સ્વાસ્થ્ય સમસ્યાઓ (Health problems) અને અન્ય અંતર્ગત સ્વાસ્થ્ય પરિસ્થિતિઓના વહેલા નિદાનમાં મદદ કરી શકે છે. વૃદ્ધો અને વાસ્તવમાં આધેડ વયના લોકોની હેન્ડગ્રિપ તાકાતનું નિરીક્ષણ કરવાથી વૃદ્ધ વસ્તીના જાહેર આરોગ્ય માટે મોટા ફાયદાઓ થઈ શકે છે. અમારા તારણો એ સ્પષ્ટ કરે છે કે હેન્ડગ્રિપ મજબૂતાઈ એ અંતર્ગત સ્વાસ્થ્યની સ્થિતિનું ખૂબ જ ચોક્કસ અને સંવેદનશીલ માપ છે. તેથી, અમે તેને તબીબી પ્રેક્ટિસમાં સ્ક્રીનીંગ ટૂલ તરીકે ઉપયોગમાં લેવાનું સૂચન કરીએ છીએ,
સ્પિત્ઝરનું તારણ: તે જણાવવું અગત્યનું છે કે, અમે એવું સૂચન કરતા નથી કે લોકોએ ખાસ કરીને મૃત્યુના જોખમોને ઘટાડવા માટે હેન્ડગ્રિપની તાકાતને તાલીમ આપવી જોઈએ. મોટે ભાગે, જો કોઈ વ્યક્તિ કસરત દ્વારા તેમની હાથ પકડવાની શક્તિમાં સુધારો કરે છે, તો તેના એકંદર સ્વાસ્થ્ય પર કોઈ અથવા બહુ ઓછી અસર થશે નહીં. જો કે, ઓછી હેન્ડગ્રિપ તાકાત અપંગતાના સૂચક તરીકે કામ કરી શકે છે કારણ કે, તે ઓછી સ્નાયુની તાકાત દર્શાવે છે, જે મૃત્યુના ઊંચા જોખમ (High risk of death) સાથે સંકળાયેલ છે. તંદુરસ્ત જીવનશૈલી અને વ્યાયામ એ હજુ પણ સારા સ્વાસ્થ્યને ટકાવી રાખવા અથવા તેને લાંબા ગાળે સુધારવાનો શ્રેષ્ઠ અભિગમ છે.
