હૈદરાબાદ: ભલે શિયાળો શરૂ થઈ ગયો હોય પરંતુ આ વખતે ડેન્ગ્યુ, ચિકનગુનિયા કે મેલેરિયા જેવા મચ્છર કરડવાથી થતા રોગો અને ચેપના કેસમાં કોઈ ઘટાડો થયો નથી. એટલું જ નહીં હવે ઝિકા વાયરસ પણ લોકોને ખૂબ જ ભયભિત કરે છે. તાજેતરના ભૂતકાળમાં દેશના કેટલાક રાજ્યોમાં ઝિકા વાયરસના કેસ (Zika virus cases)ની પુષ્ટિ થઈ છે. એક તો આ ઋતુને રોગોની ઋતુ કહેવામાં આવે છે. પરંતુ હાલમાં ડેન્ગ્યુ, ચિકનગુનિયા કે મેલેરિયાની સાથે ઝીકા વાયરસ પણ લોકોની ચિંતાઓ અને સમસ્યાઓમાં વધારો કરતો જોવા મળી રહ્યો છે. આ સાથે તે જરૂરી છે કે, લોકો પાસે તેમના સંબંધિત વ્યાપક માહિતી હોવી જોઈએ. જેથી તેઓ રોગોથી બચવા અને રોગોના કિસ્સામાં યોગ્ય નિદાન અને સારવાર (zika virus treatment) માટે પ્રયાસ કરી શકે.
આરોગ્ય વિભાગની ચેતવણી: જો કે ડેન્ગ્યુ અને ઝિકા વાઈરસને લઈને આરોગ્ય વિભાગ દ્વારા કેટલીક ચેતવણીઓ જારી કરવામાં આવી છે. પરંતુ આ રોગ અથવા ચેપને ફેલાતો અટકાવવા માટે સામાન્ય લોકોમાં વ્યક્તિગત પ્રયાસો અને જરૂરી માહિતી પણ ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે.
ક્લાઈમેટ ચેન્જ: દિલ્હીના હેલ્થ કેર ક્લિનિકના જનરલ ફિઝિશિયન ડૉ. પલાશ અગ્નિહોત્રી કહે છે કે, સામાન્ય રીતે શિયાળામાં, ડેન્ગ્યુ અથવા મેલેરિયા સહિત મચ્છર કરડવાથી અથવા વેક્ટર જન્ય રોગોના કેસમાં ઘટાડો થાય છે. કારણ કે શિયાળામાં મચ્છરોનો ઉપદ્રવ ઓછો થવા લાગે છે. પરંતુ આ વખતે શિયાળો શરૂ થયા બાદ પણ મોટી સંખ્યામાં ડેન્ગ્યુના કેસ સામે આવી રહ્યા છે. તેનું એક મુખ્ય કારણ વાતાવરણમાં ફેરફાર અને સ્વચ્છતાનો અભાવ છે. તેમનું કહેવું છે કે, અત્યાર સુધી દેશના ઘણા શહેરોમાં તાપમાન પ્રમાણમાં ગરમ છે. અન્ય ઘણા કારણ છે જેના કારણે હજુ પણ ઘણા ભાગોમાં ડેન્ગ્યુના કેસ સામે આવી રહ્યા છે. એટલું જ નહીં હવે દેશના કેટલાક રાજ્યોમાં ઝીકા વાયરસના કેસ પણ સામે આવી રહ્યા છે.
તબીબી સલાહ: તેઓ સમજાવે છે કે, ''મચ્છરજન્ય રોગથી બચવા માટે તમામ જરૂરી સાવચેતીઓ અપનાવવી ખૂબ જ જરૂરી છે. આ સાથે જ જો શરીરમાં કોઈ પણ પ્રકારની સમસ્યા હોય તો તેના લક્ષણોને અવગણવાને બદલે તેના પ્રત્યે જાગૃત રહો અને તબીબી સલાહ લો.''
ડેન્ગ્યુ અને ઝિકા વાયરસની અસર: ડૉ. પલાશ સમજાવે છે કે, ''ડેન્ગ્યુ કે ઝિકા વાયરસ બંનેની સારવાર માટે કોઈ ચોક્કસ દવા કે રસી નથી. જેના કારણે આ બંનેની ગંભીરતા વધુ વધી જાય છે. આ બંનેની સારવાર માટે દવાઓ દ્વારા તેમના લક્ષણોને નિયંત્રિત કરવાના પ્રયાસો કરવામાં આવે છે.''
ડેન્ગ્યુમાં લોહીમાં પ્લેટલેટ્સ: તેથી જો આ રોગની સમયસર જાણ થઈ જાય તો તેના લક્ષણો અને અસરોને નિયંત્રિત કરવું સરળ છે. પરંતુ જો રોગના નિદાન અને સારવારમાં વિલંબ થાય છે, ખાસ કરીને ડેન્ગ્યુમાં લોહીમાં પ્લેટલેટ્સ વધુ પડતી ઓછી થઈ શકે છ., જે શરીરના ઘણા અંગોને અસર કરી શકે છે અને જીવલેણ સ્થિતિ તરફ દોરી શકે છે. આ ઉપરાંત ઝીકા વાયરસની અસરને કારણે શરીરમાં કેટલીક અન્ય ગંભીર સમસ્યાઓ પણ ઊભી થઈ શકે છે.
ગર્ભાસશયમાં બાળકને અસર: નોંધપાત્ર રીતે ઝિકા વાયરસ ખાસ કરીને સગર્ભા સ્ત્રીઓ, તેમના અજાત ગર્ભ, નવજાત અથવા ઓછી ઉંમરના બાળકો અને તેમની માતાઓને પ્રમાણમાં વધુ અસર કરે છે. આ ચેપ અજાત બાળકમાં ન્યુરોલોજીકલ સમસ્યાઓ અને પુખ્ત વયના લોકોમાં સ્વયંપ્રતિરક્ષા રોગનું કારણ બની શકે છે. બીજી તરફ જો તે સગર્ભા માતા સાથે થાય છે, તો તે તેના ગર્ભાશયમાં ઉછરી રહેલા બાળકના સ્વાસ્થ્યને પણ અસર કરી શકે છે.
વાયરસથી મૃત્યુનું જોખમ: ડૉ. પલાશ સમજાવે છે કે, ''ડેન્ગ્યુની તુલનામાં ઝીકા વાયરસથી મૃત્યુનું જોખમ પ્રમાણમાં ઓછું હોવા છતાં, તે શરીરમાં ઘણી ગંભીર અસરો અને સિન્ડ્રોમ અને પરિસ્થિતિઓનું કારણ બની શકે છે. તેઓ સમજાવે છે કે, રોગ ભલે ગમે તેટલો હોય, તે સ્વાસ્થ્યને અસર કરે છે, તેથી જરૂરી છે કે મચ્છરોથી થતા રોગોને ફેલાતો અટકાવવા માટે દરેક શક્ય રીતે પ્રયાસો કરવામાં આવે છે.''
લક્ષણોમાં સમાનતા: ડૉ. પલાશ સમજાવે છે કે, ''સામાન્ય રીતે ડેન્ગ્યુ, ચિકનગુનિયા અને ઝિકા વાયરસના મોટાભાગના પ્રારંભિક લક્ષણ સમાન હોય છે. ઉદાહરણ તરીકે, બધા લક્ષણોમાં જેમ કે ખૂબ જ તાવ, શરીરમાં દુખાવો, શરીર પર ફોલ્લીઓ, ઉલટી, ઉબકા, માથાનો દુખાવો અને થાક જોવા મળે છે. પરંતુ આ સિવાય, ખાસ કરીને ડેન્ગ્યુના કેસોમાં, ડેન્ગ્યુના પ્રકાર એટલે કે, તેના સામાન્ય અથવા ગંભીર પ્રકાર પર આધાર રાખીને, પીડિતમાં કેટલાક અન્ય લક્ષણો પણ જોવા મળે છે. જેમ કે, માથા અને આંખોમાં તીવ્ર દુખાવો, સ્વાદ ગુમાવવો અને નુકશાન, ભૂખ ન લાગવી, અને DHS માં એટલે કે ડેન્ગ્યુ હેમરેજિક તાવ, પેઢામાં લોહી આવવું, ફેફસામાં પાણી ભરવું, શરીરની ચામડી નિસ્તેજ અને ઠંડક, વધુ પડતી તરસ, શ્વાસ લેવામાં તકલીફ અને ક્યારેક લોહીની ઉલટી વગેરે. બીજી બાજુ, ઝિકા વાયરસમાં, સામાન્ય ડેન્ગ્યુના વધુ કે ઓછા તીવ્ર લક્ષણોની સાથે, નેત્રસ્તર દાહ અથવા નેત્રસ્તર દાહ જેવા લક્ષણો પણ જોઈ શકાય છે.''
ડૉક્ટરને મળવું જરૂરી: તેઓ સમજાવે છે કે, ડેન્ગ્યુ, ચિકનગુનિયા અને ઝીકા વાયરસને માત્ર લક્ષણોના આધારે ઓળખવા ખૂબ જ મુશ્કેલ છે. કારણ કે તેમના લક્ષણો લગભગ સમાન છે. આ ત્રણમાંથી પીડિતને કયો રોગ છે તે જાણવા માટે ખાસ પેથોલોજીકલ ટેસ્ટ (લોહી અને પેશાબ) જરૂરી છે. ડૉ. પલાશ સમજાવે છે કે, ''માત્ર હાલના સંજોગોમાં જ નહીં, પરંતુ હંમેશા કોઈ પણ રોગના લક્ષણો શરૂ થવા પર જાતે કોઈ દવા કે સારવાર લેવાને બદલે ડૉક્ટરને મળવું ખૂબ જ જરૂરી છે.''
