હૈદરાબાદ: તાજેતરના એક અભ્યાસમાં જાણવા મળ્યું છે કે, ભારતીયો દ્વારા ખાવામાં આવતા ખોરાકમાં 60 ટકાથી વધુ કાર્બોહાઇડ્રેટ્સ હોય છે. ન્યુટ્રિશનિસ્ટના મતે, કાર્બોહાઇડ્રેટ્સ 40 ટકાથી વધુ ન હોવા જોઈએ. સરેરાશ પ્રોટીનનું સેવન 12 ટકા છે, જે વધારીને ઓછામાં ઓછું 40 ટકા કરવું જોઈએ. ડાયાબિટીસના દર્દીઓએ તેમના આહારમાં ફેરફાર કરવા (changes diabetics should make in their diet) જોઈએ. દિવસમાં છ ભોજન ડાયાબિટીસના દર્દીઓ (Six meals a day is ideal for diabetics) માટે આદર્શ છે.
ચેતવણી: આપણામાંથી મોટાભાગના લોકો આપણા મનપસંદ ખોરાકને જોઈને આપણી ભૂખને નિયંત્રિત કરી શકતા નથી. જ્યાં સુધી આપણે તેને ખાઈએ નહીં ત્યાં સુધી આપણે રોકાતા નથી. તબીબી નિષ્ણાતો કહે છે કે, વધુ પડતી તૃષ્ણાનો ભોગ બનવું સ્વાસ્થ્ય માટે હાનિકારક છે. તેઓ ચેતવણી આપે છે કે, જો તમે ઉચ્ચ ગ્લાયસેમિક ઇન્ડેક્સવાળા ખોરાકનું સેવન કરો છો, તો બ્લડ સુગરમાં વધારો થવાનું જોખમ છે. એપોલો સ્પેક્ટ્રા હોસ્પિટલ, ચેન્નાઈના સિનિયર કન્સલ્ટન્ટ મેડિકલ એન્ડોક્રિનોલોજિસ્ટ ડૉ. પી.જી. સુંદરરામન સલાહ આપે છે કે, ચોક્કસ સમયાંતરે મર્યાદામાં ખાવું વધુ સારું છે.
ઉપયોગી માહિતી: ડાયાબિટીસથી બચવા માટે કયા ખોરાક ખાવા જોઈએ ? ડાયાબિટીસના દર્દીઓએ તેમના આહારમાં કયા ફેરફારો કરવા જોઈએ ? ડૉ. સુંદરરામને ઈનાડુ સાથેની તેમની મુલાકાતમાં આવી ઘણી રસપ્રદ વિગતોની ચર્ચા કરી હતી. આપણા શરીરને સામાન્ય રીતે બે પ્રકારના પોષક તત્વોની જરૂર હોય છે. એક સૂક્ષ્મ પોષકતત્ત્વો છે. આ ઓછી માત્રામાં પર્યાપ્ત છે. બીજો પ્રકાર મેક્રોન્યુટ્રિઅન્ટ્સ છે. કાર્બોહાઇડ્રેટ્સ, પ્રોટીન અને ચરબી બીજી શ્રેણીમાં આવે છે. કાર્બોહાઇડ્રેટ્સ સરળતાથી પચી જાય છે અને લોહીમાં ઝડપથી ગ્લુકોઝ છોડે છે. ખોરાકનું પાચન થાય છે અને ગ્લુકોઝમાં રૂપાંતરિત થાય છે, જે કોષોમાં પ્રવેશ કરે છે અને ઊર્જા બને છે. આ પ્રક્રિયાને સરળ બનાવવા માટે સરેરાશ વ્યક્તિએ દિવસમાં ત્રણ વખત ભોજન લેવાની ટેવ પાડવી જોઈએ. ઉપરાંત આ ભોજન નિશ્ચિત સમયાંતરે ખાવું જોઈએ. નાસ્તો, લંચ અને ડિનર દરરોજ એક જ સમયે લેવું જોઈએ. સાંજે 7.30 વાગ્યા પહેલા ખાવું સ્વાસ્થ્યપ્રદ છે. જો તમે યોગ્ય સમયનું પાલન કરો છો, તો લોહીમાં ગ્લુકોઝનું સ્તર નિયંત્રિત કરી શકાય છે.
ઇન્સ્યુલિન કેમ કામ કરતું નથી : આપણે જે ખોરાક ખાઈએ છીએ તેના દ્વારા બહાર પાડવામાં આવેલ ગ્લુકોઝ શક્ય તેટલી ઝડપથી કોષોમાં પહોંચાડવું જોઈએ. ઇન્સ્યુલિન તે કરે છે. જો તમે પુષ્કળ કાર્બોહાઇડ્રેટ્સ ખાઓ છો, તો ગ્લુકોઝનું ઉત્પાદન વધે છે અને આમ તેને ઝડપથી કોષોમાં મોકલવા માટે ઇન્સ્યુલિનની ઊંચી માત્રાની જરૂર પડે છે. આ માટે ઘણી મહેનત કરવી પડે છે. આમ ગ્લુકોઝ લાંબા સમય સુધી લોહીમાં રહે છે. આ સ્વાદુપિંડ પર બોજ મૂકે છે અને ઇન્સ્યુલિનનું ઉત્પાદન અટકાવે છે. ધીરે ધીરે ઇન્સ્યુલિનનું કાર્ય ઘટે છે. તેનાથી લોહીમાં ગ્લુકોઝનું પ્રમાણ વધે છે અને ડાયાબિટીસ થાય છે. વિટામિન B12 ની ઉણપ ત્યારે થાય છે જ્યારે શરીરને પૂરતા પ્રમાણમાં વિટામિન્સ અને મિનરલ્સ ન મળે. તેથી જ ડાયાબિટીસના દર્દીઓએ વધુ તાજા શાકભાજી અને પાંદડાવાળા ગ્રીન્સનું સેવન કરવું જોઈએ.
આખા અનાજ એ યોગ્ય પસંદગી: જે ખોરાકમાં 50 ટકાથી વધુ કાર્બોહાઇડ્રેટ હોય છે તે શરીર માટે સારું નથી. પોલિશ્ડ ચોખા અને ઘઉં ખાવાથી લોહીમાં ગ્લુકોઝ ઝડપથી બહાર આવે છે. આખા અનાજ, બાજરી, શાકભાજી અને ફળો સાથે, ગ્લુકોઝ ધીમે ધીમે લોહીમાં મુક્ત થાય છે. તેઓ ફાઈબરમાં પણ વધુ હોય છે અને સ્વાસ્થ્ય માટે સારા હોય છે. દિવસમાં છ ભોજન ડાયાબિટીસના દર્દીઓ માટે આદર્શ છે. કોષોની અંદર તમામ ચયાપચય પ્રોટીનની મદદથી થાય છે. પ્રોટીન એ સ્નાયુઓને જરૂરી છે. આ સ્નાયુ કોશિકાઓમાં ગ્લુકોઝના સંચય માટે પણ ઉપયોગી છે. બિન સ્નાયુ કોષોને ગ્લુકોઝના પરિવહન માટે ઇન્સ્યુલિનની જરૂર હોય છે.
ઉપચાર: દરરોજ ચાલવાની આદત બનાવો. નિયમિત કસરત અને વૉકિંગ દ્વારા સ્નાયુઓની મજબૂતાઈ વધારીને ઇન્સ્યુલિન પરનો ભાર ઘટાડી શકાય છે. શારીરિક પ્રવૃત્તિ દ્વારા બ્લડ સુગરના સ્તરને નિયંત્રિત કરી શકાય છે. સખત મહેનત કરવી અને સંયમમાં ખાવું એ આપણું સૂત્ર હોવું જોઈએ. જો તમે ઇન્સ્યુલિન શોટ લેતા હો, તો તમારે દિવસમાં ત્રણ વખત હળવું ભોજન અને દિવસમાં ત્રણ વખત સાધારણ ભારે ભોજન લેવું જોઈએ.
સાવચેતી: જમતા પહેલા ત્રણ પરિબળો ધ્યાનમાં લેવા જોઈએ. પ્રથમ ઇન્સ્યુલિનની સંવેદનશીલતા એટલે કે, આપણે જે ખોરાક ખાઈએ છીએ તે સ્વાદુપિંડને ઇન્સ્યુલિન છોડવા માટે ઉત્તેજિત કરે છે ? બીજું ઇન્સ્યુલિન સ્ત્રાવ એટલે કે, જ્યારે ઉત્તેજિત થાય ત્યારે કેટલું ઇન્સ્યુલિન ઉત્પન્ન થાય છે ? અને ત્રીજું, ગ્લુકોઝના નિકાલનો સમય એટલે કે, લોહીમાં છોડવામાં આવેલ ગ્લુકોઝ કોષોને કેટલી ઝડપથી મોકલી શકાય છે. આ પરિબળોને ધ્યાનમાં લેતા તે નિષ્કર્ષ પર આવી શકે છે કે. કોઈ એક આહાર દરેકને અનુકૂળ નથી. ખોરાકની રચના વૈવિધ્યસભર હોવી જોઈએ. આ જરૂરી સાવચેતી રાખવાથી લોકો ડાયાબિટીસને દૂર રાખી શકે છે.
