ઇંગ્લેન્ડ: કોઈ એવું માને છે કે, શાકાહરમાં રાંધેલો ખોરાક ખાવા કરતા કાચો ખોરાક ખાવાથી વધુ (Benefits of vegetarian food) ફાયદા છે. આ મૂંઝવણનો ઉકેલ આજે આ સંશોધન લાવ્યું છે. તો ચાલો જાણીઓ કાચો શાકાહારી આહાર જો લાંબા સમય સુધી અનુસરવામાં આવે તો શું થાય. વર્ષોથી વેગન આહાર વધુને વધુ લોકપ્રિય બન્યો છે, ખાસ કરીને તેમના સ્વાસ્થ્યને સુધારવા માંગતા લોકોમાં. વાસ્તવમાં વનસ્પતિ આધારિત આહાર (Raw vegan diet) સ્વાસ્થ્ય માટે ઘણા ફાયદાઓ કરી શકે છે. શરીરના વજનમાં ઘટાડો અને કોલેસ્ટ્રોલના સ્તરમાં ઘટાડો સાથે હૃદય રોગના ઓછા જોખમ સાથે સંકળાયેલા છે.
શાકાહારી આહારના ફાયદા: જો કે, કેટલાક લોકો વેગન શાકાહારી આહાર માત્ર કાચા છોડના ખોરાકને જ પસંદ કરે છે, જે કોઈપણ રસોઈ વિના ખાઈ શકાય છે. કેટલાક એવા ખોરાકને પણ બાકાત રાખે છે કે, જે તેમના કુદરતી સ્વરૂપમાંથી બદલાયા હોય અથવા પ્રક્રિયા કરવામાં આવ્યા હોય (જેમ કે ઓટ અથવા બદામનું દૂધ). આ આહારના સમર્થકો દાવો કરે છે, કે રસોઈને કારણે ઘટકો તેમના કેટલાક મહત્વપૂર્ણ પોષક તત્વો અને ઉત્સેચકો ગુમાવે છે. કાચા છોડના ખોરાકનું સેવન ઊર્જાના સ્તરમાં સુધારો કરશે, રોગને અટકાવશે (અને તેનાથી વિપરીત પણ) અને એકંદર આરોગ્યમાં સુધારો કરશે. પરંતુ સંશોધન સૂચવે છે કે, કાચો શાકાહારી આહાર જો લાંબા સમય સુધી અનુસરવામાં આવે તો તે સારા કરતાં વધુ નુકસાન પહોંચાડી શકે છે. અહીં શા માટે છે:
પોષક તત્વો ગુમાવી શકો છો: સંશોધન સૂચવે છે કે, કેટલાક કાચા ખોરાક રાંધેલા ખોરાક કરતાં આરોગ્યપ્રદ હોઈ શકે છે. ઉદાહરણ તરીકે, રાંધવાથી બ્રસેલ્સ સ્પ્રાઉટ્સ અને લાલ કોબીમાં 22 ટકા જેટલી થાઈમીન સામગ્રી ઘટી જાય છે. આ વિટામિન B1નું એક સ્વરૂપ છે. જોકે કેટલીક શાકભાજી રાંધતી વખતે પોષક તત્ત્વો ગુમાવી શકે છે. જ્યારે રાંધવામાં આવે ત્યારે અન્યમાં પોષક તત્વોનું પ્રમાણ વધુ હોય છે. આનું કારણ એ છે કે, કેટલાક પોષક તત્ત્વો શાકભાજીની કોષની દિવાલોમાં બંધાયેલા હોય છે. જે રસોઈ કોષની દિવાલોને તોડી નાખે છે, જેનાથી પોષક તત્વો બહાર નીકળી જાય છે અને શરીર દ્વારા વધુ સરળતાથી શોષાય છે. ઉદાહરણ તરીકે, જ્યારે પાલકને રાંધવામાં આવે છે, ત્યારે શરીર માટે તેમાં રહેલા કેલ્શિયમને શોષવાનું સરળ બને છે.
પોષક તત્ત્વો મળે છે: સંશોધનમાં એ પણ જાણવા મળ્યું છે કે, જ્યારે ટામેટાં રાંધવાથી તેમાં વિટામિન Cની સામગ્રી 28 ટકા ઘટી જાય છે. ત્યારે તે તેમની લાઈકોપીન સામગ્રીમાં 50 ટકા થી વધુ વધારો કરે છે. લાઇકોપીન કાર્ડિયોવેસ્ક્યુલર રોગ, કેન્સર અને હૃદય રોગ સહિત ક્રોનિક રોગોની શ્રેણીના ઓછા જોખમ સાથે સંકળાયેલું છે. મશરૂમ્સ, ગાજર, બ્રોકોલી, કાલે અને કોબીજ એ શાકભાજીના અન્ય ઉદાહરણો છે જે રાંધવામાં આવે ત્યારે વધુ પોષક તત્ત્વો ધરાવે છે.
રાંધેલા શાકભાજી: આ ખારાક શરીરને વધુ એન્ટીઑકિસડન્ટો પણ આપી શકે છે. આ એવા અણુઓ છે, જે મુક્ત રેડિકલ તરીકે ઓળખાતા હાનિકારક પરમાણુના પ્રકાર સામે લડી શકે છે. જે કોષોને નુકસાન પહોંચાડી શકે છે અને સમય જતાં રોગ તરફ દોરી શકે છે. કેટલીક શાકભાજી (શતાવરી, મશરૂમ્સ, સ્પિનચ, ટામેટાં અને બ્રોકોલી સહિત) એન્ટીઑકિસડન્ટ બીટા કેરોટિન (જે શરીર વિટામિન Aમાં ફેરવાય છે) લ્યુટીન અને લાઇકોપીનનું ઊંચું સ્તર ધરાવે છે, જ્યારે તે રાંધવામાં આવે છે.
વિટામિન: કાચા વેગન શાકાહારી આહારમાં વિટામિન B12 અને D, સેલેનિયમ, જસત, આયર્ન અને બે પ્રકારના ઓમેગા 3 ફેટી એસિડ્સ જેવા ઘણા મહત્વપૂર્ણ વિટામિન્સ અને ખનિજોનો અભાવ હોવાની શક્યતા છે. આ એટલા માટે છે કારણ કે, ઘણા ખોરાક કે જેમાં આ વિટામિન્સ અને ખનિજોનું ઉચ્ચ સ્તર હોય છે તે માંસ અને ઇંડા જેવા પ્રાણીઓમાંથી આવે છે. આ બધા વિટામિન્સ તંદુરસ્ત રોગપ્રતિકારક શક્તિને ટેકો આપવાની સાથે મગજ અને ચેતા કોષોની રચના, વિકાસ અને ઉત્પાદનમાં મુખ્ય ભૂમિકા ભજવે છે.
રોગના જોખમમાં વધારો: વિટામિન B12 નું સ્તર ખાસ ચિંતાનો વિષય છે. સખત કાચા ખાદ્ય આહારનું પાલન કરનારા લોકો પરના અભ્યાસમાં જાણવા મળ્યું છે કે, 38 ટકા સહભાગીઓમાં વિટામિન B12 ની ઉણપ હતી. ખાસ કરીને વિટામિન B12 ની ઉણપ વિવિધ સમસ્યાઓ સાથે સંકળાયેલ છે, જેમાં કમળો, મોંમાં ચાંદા, દ્રષ્ટિની સમસ્યાઓ, ડિપ્રેશન અને અન્ય મૂડમાં ફેરફારનો સમાવેશ થાય છે. આ જ અભ્યાસમાં એ પણ જાણવા મળ્યું છે કે, વેગન કાચા શાકાહારી આહારમાં B12 ની ઉણપને કારણે હોમોસિસ્ટીન (વિટામીન B12 દ્વારા વિભાજિત એમિનો એસિડ) ના સ્તરમાં વધારો થાય છે. આ ચિંતાનો વિષય છે કારણ કે, હોમોસિસ્ટીનનું સ્તર વધવાથી કાર્ડિયોવેસ્ક્યુલર રોગના જોખમમાં વધારો થઈ શકે છે.
પીરિયડ્સમાં નુકશાન: જો યોગ્ય રીતે આયોજન ન કરવામાં આવે તો, કાચો શાકાહારી ખોરાક અજાણતાં વજનમાં ઘટાડો તરફ દોરી શકે છે. આ ખાસ કરીને યુવાન સ્ત્રીઓ માટે સંબંધિત છે. સંશોધકોએ શોધી કાઢ્યું છે કે, 45 વર્ષથી ઓછી ઉંમરની 30 ટકા સ્ત્રીઓ કે, જેમણે ત્રણ વર્ષથી વધુ સમય માટે કાચા ખાદ્ય આહારનું પાલન કર્યું હતું. તેઓને આંશિક એમેનોરિયા (માસિક સ્રાવની ગેરહાજરી) હતી. કાચા શાકાહારી આહારને કારણે વજનમાં ઘટાડો થવાની સંભાવના છે.
જરૂરી માત્રામાં આહાર લેવો: એમેનોરિયા વિવિધ સમસ્યાઓનું કારણ બની શકે છે, જેમાં વંધ્યત્વનો સમાવેશ થાય છે. અન્ય અભ્યાસોએ એ પણ દર્શાવ્યું છે કે, છોડ આધારિત આહારને અનુસરવાથી સ્વાસ્થ્ય માટે ઘણા ફાયદા થઈ શકે છે. જો કાચો શાકાહારી આહાર લેવાનું આયોજન કરી રહ્યાં છો, તો તે સુનિશ્ચિત કરવા માટે કાળજીપૂર્વક આયોજન કરવું મહત્વપૂર્ણ છે, શ્રેષ્ઠ સ્વાસ્થ્ય માટે જરૂરી તમામ પોષક તત્ત્વોનો ઉપયોગ જરૂરી માત્રામાં કરો. વેગન આહારને લાંબા સમય સુધી અનુસરવાની પણ ભલામણ કરી શકાય નહીં કારણ કે, તેમાં ઘણા જોખમો હોઈ શકે છે.
