ન્યુઝ ડેસ્ક: શું તમે જાણો છો કે મચ્છરો અને જીવજંતુઓને ભગાડવાની (Mosquito Prevention Remedies) એક એવી રીત છે, જેમાં જંતુનાશક દવાઓથી થતા નુકસાનથી બચી શકાય છે, પરંતુ ઘર પણ સુંદર લાગે છે અને સુગંધ પણ આવે છે! આ અંગે વધુ માહિતી આપતાં વનસ્પતિશાસ્ત્રી ડૉ.P.C.પંતે પણ આવા કેટલાંક છોડ વિશે માહિતી આપી હતી જે પર્યાવરણને જીવાતથી સુરક્ષિત રાખે છે.
આ પણ વાંચો: જાણો ગર્ભાવસ્થા દરમિયાન વ્યાયામ કરવું કેટલું છે જરુરી...
માનવ સ્વાસ્થ્ય પર ભારે હોઈ શકે છે: ચોમાસાની ઋતુમાં મચ્છર, માખીઓ, જીવજંતુઓ, જીવાત સહિત અનેક પ્રકારના જીવજંતુઓની સંખ્યા અને પ્રકોપ વધી જાય છે, જે મનુષ્યમાં અનેક રોગો ફેલાવવાનું કારણ બને છે. તેથી જ આ સિઝનમાં ડેન્ગ્યુ, મેલેરિયા અને ચિકનગુનિયા (dengue, malaria and chikungunya) સહિત અનેક પ્રકારની એલર્જી અને રોગોના દર્દીઓની સંખ્યામાં નોંધપાત્ર વધારો થાય છે. મોટાભાગના લોકો આ જીવાતોના ઉપદ્રવને ટાળવા માટે મચ્છર અને જંતુ વિરોધી સ્પ્રે, કોઇલ અને અન્ય વસ્તુઓનો ઉપયોગ કરે છે, જેમાં ખતરનાક રાસાયણિક તત્વોનું પ્રમાણ ઘણું વધારે હોય છે. આ ઉત્પાદનો મચ્છરોની સંખ્યાને સહેજ ઘટાડવામાં સક્ષમ હોઈ શકે છે, પરંતુ તે માનવ સ્વાસ્થ્ય પર પણ ભારે હોઈ શકે છે.
શું કહે છે રિસર્ચઃ વર્ષ 2021માં ચીન અને મલેશિયામાં (China and Malaysia) મચ્છર કોઇલ અંગે કરવામાં આવેલા એક રિસર્ચમાં કહેવામાં આવ્યું હતું કે, મચ્છરની કોઇલ સળગાવવાથી લગભગ 75 સિગારેટનો ધુમાડો નીકળે છે. વાસ્તવમાં, આવા ઘણા પદાર્થોનો ઉપયોગ Mosquito Coil બનાવવામાં થાય છે. જે માનવ શરીર માટે હાનિકારક છે. રિસર્ચમાં જણાવવામાં આવ્યું હતું કે, મચ્છરોને મારતી કોઇલમાંથી નીકળતો ધુમાડો ન માત્ર શ્વસનતંત્રમાં અવરોધ અને સમસ્યાઓ પેદા કરી શકે છે, પરંતુ તેનાથી અન્ય અનેક પ્રકારની બીમારીઓનું જોખમ પણ વધી શકે છે.
ડોકટરો પણ આપે છે સમર્થન: તે જ સમયે, JAMA ન્યુરોલોજીમાં (JAMA Neurology) પ્રકાશિત થયેલા અન્ય એક અભ્યાસમાં પણ જણાવાયું છે કે, કેટલાક દેશોમાં, મચ્છરોને મારવા માટે વપરાતા રસાયણ DDTના સંપર્કમાં આવવાને કારણે લોકોને અલ્ઝાઈમરનું જોખમ વધી શકે છે. આટલું જ નહીં, અન્ય ઘણા સંશોધનોમાં પણ આ વાતની પુષ્ટિ થઈ છે કે, આ મચ્છર વિરોધી અને જંતુ ભગાડનારા ઉત્પાદનોના વધુ પડતા સંપર્કને કારણે અનેક પ્રકારની બીમારીઓ અને સમસ્યાઓ થઈ શકે છે. જેને ડોકટરો પણ સમર્થન આપે છે.
છોડમાંથી મચ્છરો દૂર કરો: શું તમે જાણો છો કે, રાસાયણિક જંતુનાશકોનો ઉપયોગ કરવાને બદલે, તમે ચોક્કસ પ્રકારના છોડને ઘરમાં રાખીને મચ્છરો અને મચ્છરોને પણ દૂર રાખી શકો છો? ઉત્તરાખંડના વનસ્પતિશાસ્ત્રી ડૉ. P.C. પંત જણાવે છે કે, ઘરના દરવાજા કે બાલ્કનીમાં અમુક ખાસ અને સામાન્ય પ્રજાતિના છોડ લગાવવાથી મચ્છર અને અન્ય જીવજંતુઓને ઘરમાં પ્રવેશતા અટકાવી (Pests can be prevented) શકાય છે, જેમાંથી કંઈક આવા છોડના પ્રકાર છે.
આ પણ વાંચો: શું તમે વારંવાર નખ તુટવાથી છો પરેશાન ?, તો જાણો તેને કેવી રીતે રાખશો સ્વસ્થ...
તુલસીઃ ઘરમાં તુલસીનો છોડ રાખવાથી માત્ર વાતાવરણ શુદ્ધ નથી થતું ,પરંતુ તેની દુર્ગંધના કારણે મચ્છરો પણ ઘરથી દૂર રહે છે. બીજી તરફ મચ્છર કરડવાની સ્થિતિમાં તુલસીનો રસ (Basil juice) કરડેલી જગ્યા પર લગાવવાથી આરામ મળે છે.
લીમડો: પ્રાચીન સમયમાં મચ્છરોને ભગાડવા માટે ઘરમાં લીમડાના પાનનો ધુમાડો કરવામાં આવતો હતો. લીમડાના પાંદડાની ધૂણી જ નહીં પરંતુ લીમડાનું ઝાડ મચ્છર અને અન્ય જીવજંતુઓને પણ દૂર રાખવામાં સક્ષમ છે. આ વૃક્ષને ઘરની બહાર લગાવવાથી ઘરમાં મચ્છરોનો ઉપદ્રવ ઓછો કરી શકાય છે. મચ્છર અને જીવજંતુઓને દૂર રાખવામાં લીમડાની ઉપયોગીતાનો (Benefits of neem) અંદાજ એ વાત પરથી લગાવી શકાય છે કે, બજારમાં ઉપલબ્ધ અનેક મચ્છર નિવારક દવાઓ અને બામમાં લીમડાનો ઉપયોગ થાય છે.
ખુશબોદાર છોડ: ખુશબોદાર છોડ (Catnip plant) એક ફુદીના જેવો છોડ છે, જેને બારમાસી છોડ ગણવામાં આવે છે. તે સૂર્ય અને છાયા બંનેમાં ઉગે છે અને સફેદ અને લવંડર ફૂલો ધરાવે છે. મચ્છરો પર આ પ્લાન્ટની અસર પર હાથ ધરાયેલા અભ્યાસના પરિણામોમાં જાણવા મળ્યું છે કે, તે DEET જંતુનાશક કરતાં 10 ગણું વધુ અસરકારક છે.
રોઝમેરી: રોઝમેરી ફૂલોની તીવ્ર ગંધ પણ મચ્છરોને દૂર કરવામાં અસરકારક છે. માત્ર રોઝમેરીનો છોડ લગાવવાથી જ નહીં પરંતુ રોઝમેરીના ફૂલને પાણીમાં પલાળી અને તે પાણી ઘરમાં છાંટવાથી પણ મચ્છરોથી રાહત મળી શકે છે.
સિટ્રોનેલાઃ સિટ્રોનેલા (Citronella) મચ્છરોથી બચાવવા માટે ખૂબ જ ફાયદાકારક સાબિત થાય છે. તેનો ઉપયોગ ઘણા પ્રકારના મચ્છર ભગાડનારા અને ક્રીમમાં પણ થાય છે. એવું માનવામાં આવે છે કે, ડેન્ગ્યુ ફેલાવતા મચ્છર પણ તેની સુગંધથી ભાગી જાય છે.
એગ્રેટમ: તે એક ઉત્તમ મચ્છર અને જંતુ ભગાડનાર છોડ માનવામાં આવે છે. તેના પર ઉગતા આછા વાદળી અને સફેદ ફૂલોમાંથી નીકળતી ગંધને કૌમરિન (Coumarin) કહે છે. તેનો ઉપયોગ ઘણા મચ્છર ભગાડવા માટે પણ થાય છે.
લેમન મલમઃ આ ઇન્ડોર પ્લાન્ટના પાંદડામાં સિટ્રોનેલા જોવા મળે છે, જે મચ્છરોને દૂર રાખવામાં ખૂબ જ ફાયદાકારક છે.
હોર્સમિન્ટ: આ બારમાસી છોડમાં તીવ્ર ગંધ હોય છે જે મચ્છરોને દૂર રાખે છે. આ સિવાય તેના તેલમાં થાઇમોલ જોવા મળે છે, જેમાં એન્ટી ફંગલ અને એન્ટીવાયરસ ગુણ પણ હોય છે.
લવંડરઃ ઘરમાં લવંડર લગાવવાથી પણ મચ્છર દૂર રહે છે.
મેરીગોલ્ડઃ મેરીગોલ્ડની તીવ્ર ગંધ મચ્છરોને ઘરથી દૂર રાખવામાં પણ અસરકારક છે.
શું કહે છે ડોકટરોઃ દિલ્હીના જનરલ ફિઝિશિયન ડો. ઉમર શેખ જણાવે છે કે, ખાસ કરીને મચ્છરો સામે રક્ષણ માટે વપરાતા કોઇલના ધુમાડા કે કોઇપણ પ્રકારના સ્પ્રેના સીધા સંપર્કમાં આવ્યા બાદ ઘણા લોકોને આંખમાં બળતરા જેવી અન્ય સમસ્યાઓ પણ થઇ શકે છે. પાણી આપવું, નેત્રસ્તર દાહ, સાયનાઇટિસ, શ્વાસ લેવામાં તકલીફ અને અનુનાસિક ભીડ, તે જ સમયે તેની સાથે વધુ પડતો સંપર્ક નર્વસ સિસ્ટમને (nervous system) પણ અસર કરી શકે છે.
