Covid19 Study : T cells રસીઓ લાંબા સમય માટે રોગપ્રતિકારક શકિત જાળવવાની ચાવી છે?

ઓમિક્રોન ઝડપથી કોવિડ સંક્રમણ આગળ ધપાવી રહ્યો છે ત્યારે ધ્યાન ફરી એકવાર એન્ટિબોડીઝ પર કેન્દ્રિત થઈ રહ્યું છે અને તે વાજબી પણ છે. પરંતુ વૈજ્ઞાનિકોએ પ્રશ્ન કર્યો છે કે શું એન્ટિબોડીઝને આગળ કરવા એ માત્ર તે ટકી જવા માટેના મુખ્ય કારણ તરીકે જોવું ટકાઉ છે (Covid19 Study) કે કેમ. કદાચ તેમાં T cells મદદરૂપ થઈ શકે.

એન્ટિબોડીઝ વાયરસ સામે લડવામાં મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકા ભજવે છે અને કોરોનાવાયરસને આપણા કોષોને સંક્રમિત કરતા અટકાવવા માટે મહત્વપૂર્ણ પણ છે. આથી જ કેટલાક દેશોએ તાજેતરના કોવિડ સંક્રમણ વધારાના પ્રતિભાવમાં બૂસ્ટર ઝૂંબેશને ટોચની એન્ટિબોડી સ્તરો સુધી વધારવાનું કારણ (Covid19 Study) બનાવ્યું છે.

હ્યુમન બોડીની રોગપ્રતિકારક શક્તિને નવી રીતે જોવાનો સમય

પરંતુ એક સમસ્યા છે. કોવિડ એન્ટિબોડીઝ એટલી સારી રીતે ટકી રહેતી નથી તેથી બૂસ્ટરની જરુર પડે છે. ખરેખર તો આ વધારાનો ડોઝ ગંભીર COVID સામે સારા પ્રમાણમાં સુરક્ષા જાળવી રાખે છે એવો અંદાજ છે તો ફાઈઝર રસીનો ત્રીજો ડોઝ મેળવતા લોકો તેમના બૂસ્ટર પછીના દસ અઠવાડિયામાં COVID લક્ષણો (કોઈપણ ડિગ્રીના) વિકાસ સામે રક્ષણાત્મક શક્તિમાં 75 ટકાથી ઘટીને 45 ટકા જેટલો ઘટાડો થતો જોઇ શકે છે. જો આપણે કોવિડ સામે કાયમી રોગપ્રતિકારક શક્તિ વિકસાવવા માગતા હોઈએ તો કદાચ વ્યાપક રોગપ્રતિકારક શક્તિને ફરીથી પરખવાનો સમય છે. એન્ટિબોડીઝ એ માનવ શરીરની જટિલ અને એકબીજા સાથે જોડાયેલી રોગપ્રતિકારક શક્તિનો માત્ર એક ભાગ છે. ખાસ કરીને કદાચ હવે તે સમય છે કે આપણે ટી કોશિકાઓ (T cells) પર ધ્યાન (Covid19 Study) કેન્દ્રિત કરવામાં આવે.

વિવિધ રોગપ્રતિકારક કોષો કેવી રીતે કામ કરે છે?

જ્યારે શરીરને વાયરસનો ચેપ લાગે છે ત્યારે તે લિમ્ફોસાઇટ્સ નામની સફેદ રક્ત કોશિકાઓ ઉત્પન્ન કરીને પ્રતિક્રિયા આપે છે. મુખ્ય પ્રકારો બી કોશિકાઓ (B cells) છે જે એન્ટિબોડીઝ અને ટી કોશિકાઓ બનાવે છે. જે કાં તો બી સેલ એન્ટિબોડી ઉત્પાદનને સમર્થન આપે છે અથવા વાયરસનો નાશ કરવા માટે કિલર કોશિકાઓ તરીકે કાર્ય કરે છે. કેટલાક ટી કોશિકાઓ અને બી કોશિકાઓ પણ લાંબા સમય સુધી ચાલતા મેમરી કોષો બની જાય છે જે જાણે છે કે જો તેઓ ફરીથી તે જ ચેપનો સામનો કરે તો (Covid19 Study) શું કરવું. બી કોષો અને ટી કોષો (T cells) વાયરસને જુદી જુદી રીતે જુએ છે.

સામાન્ય રીતે કહીએ તો, બી કોશિકાઓ વાયરસની બહારના આકારોને ઓળખે છે જે એન્ટિબોડીઝ બનાવે છે જે તેના પર તાળું મારે છે (કંઇક એવું જેમ કે બે જીગ્સૉ ટુકડાઓ મેળ ખાતા હોય છે). તેના બદલે ટી કોષો એમિનો એસિડના બિટ્સને ઓળખે છે જે વાયરસ બનાવે છે .જેમાં સામાન્ય રીતે તેની અંદર મળી શકે તેવા બિટ્સનો (how antibodies work against covid ) સમાવેશ થાય છે.

દરેક વાયરસમાં ઘણી વિશિષ્ટ વિશેષતાઓ હોય છે. અંદર અને બહાર બંને રીતે. વ્યક્તિની રોગપ્રતિકારક પ્રતિભાવ વિવિધ ટી કોશિકાઓ અને બી કોષો બનાવે છે જે તેમની વચ્ચે આ લક્ષણોની સંપૂર્ણ શ્રેણીને લક્ષ્ય બનાવે છે. તેને ક્યારેક પ્રતિભાવની ક્ષમતા કહેવામાં આવે છે. પ્રતિભાવની સારી ક્ષમતામાં વિવિધ લિમ્ફોસાઇટ્સ હોય છે જે વાયરસના જુદા જુદા ભાગોને ઓળખેે છે જે વાયરસ માટે તેમનાથી સંપૂર્ણપણે છુપાવવાનું મુશ્કેલ બનાવે છે.

ઓમિક્રોન (covid variant of concern omicron) ઘણા સંશોધકોને ચિંતિત (Covid19 Study) કરે છે કારણ કે તેની બાહ્ય રચનાનો મુખ્ય ભાગ જે એન્ટિબોડીઝ દ્વારા લક્ષ્યાંકિત છે, તે સ્પાઇક પ્રોટીનને ભારે મ્યૂટેટ કરી દે છે અને એન્ટિબોડીઝની વાયરસ સાથે જોડાવા અને તેને નિષ્ક્રિય કરવાની ક્ષમતા ઘટાડી દે છે. જો કે ટી કોશિકાઓ (T cells) વાયરસના અન્ય ભાગો પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરે છે, કારણ કે આવા પરિવર્તન તેમને ઓળખવામાં રોકી શકશે નહીં.

આમ તો પ્રારંભિક ડેટા હજુ પણ સમીક્ષાની રાહ જોઈ રહ્યો છે જે સૂચવે છે કે આ કેસ છે. આ આશ્વાસન આપવા જેવુંં છે કારણ કે રોગચાળા દરમિયાન વાયરસનું સ્પાઇક પ્રોટીન ઘણું બદલાઈ ગયું છે. જે સૂચવે છે કે તે હંમેશા એન્ટિબોડીઝની પહોંચથી દૂર પરિવર્તિત થઈ શકે છે. ટી કોષો જોકે વાયરલ પરિવર્તન માટે ઓછા સંવેદનશીલ હોવા જોઈએ. કોવિડ સામે લડવા માટે રચાયેલ ટી કોશિકાઓ પણ માનવ શરીરમાં એન્ટિબોડીઝ કરતાં વધુ લાંબા સમય સુધી ટકી હોવાનું જણાય છે.

શું ટી કોશિકાઓની મજબૂત અસર થાય છે?