નવી દિલ્હી: ભારતના 3 રાજ્યમાં લગભગ 25 ટકા કોવિડ પીડિતો માનસિક સ્વાસ્થ્ય સમસ્યાઓ (mental health problems in women)થી પીડાય છે. ગ્રામીણ વિસ્તારો કરતાં શહેરી વિસ્તારોમાં રોગચાળો ઓછો થયા પછી, જેના પરિણામ સ્વરૂપ લિંગ આધારિત હિંસા વધુ (covid 19 causes gender based violence) થઈ. એક અભ્યાસમાં જાણવા મળ્યું છે. લિંગ આધારિત હિંસાના મુદ્દાઓ અને માનસિક સ્વાસ્થ્ય વચ્ચે એક મજબૂત કડી સ્થાપિત કરવામાં આવી હતી. કારણ કે, લગભગ 77 ટકા લિંગ આધારિત હિંસા અસરગ્રસ્ત વ્યક્તિઓને માનસિક સ્વાસ્થ્ય સમસ્યાઓ હોવાનું જણાયું હતું.
અભ્યાસ: અગ્રણી જાહેર આરોગ્ય સંસ્થા વર્લ્ડ હેલ્થ પાર્ટનર્સ (whp) અનુસાર દિલ્હી, ગુજરાત અને ઝારખંડમાં હાથ ધરવામાં આવેલા અભ્યાસમાં એવું પણ નોંધાયું છે કે, કોવિડ 19 દર્દીઓના પરિવારના 16 ટકા સભ્યોએ માનસિક સ્વાસ્થ્ય સમસ્યાઓ હોવાનું નોંધ્યું છે. WHP ની ટેલી કાઉન્સેલિંગ સેવાએ COVID 19 દર્દીઓ, તેમના પરિવારના સભ્યો અને લિંગ આધારિત હિંસાથી પ્રભાવિત લોકોને માનસિક સ્વાસ્થ્ય સમસ્યાઓ દૂર કરવામાં મદદ કરી.
COVID 19ની માનસિક અસર: વર્લ્ડ હેલ્થ પાર્ટનર્સ ગોનના કન્ટ્રી ડાયરેક્ટર પ્રાચી શુક્લાએ જણાવ્યું હતું કે, પ્રોજેક્ટ લર્નિંગ સસ્તું અને સમયસર માનસિક સ્વાસ્થ્ય સંભાળની ઍક્સેસની જરૂરિયાત પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરીને COVID 19 રોગચાળાની માનસિક સ્વાસ્થ્ય પર અસર કરે છે. માનસિક સ્વાસ્થ્ય સમસ્યાઓમાં વધારો થવાથી ઓછી કિંમતની ડિજિટલ ટેક્નૉલૉજીના અમલીકરણ માટે દરવાજા ખુલ્યા છે. જે મજબૂત આરોગ્ય પ્રણાલીના નિર્માણમાં સરકારના પ્રયત્નોને સમર્થન આપી શકે છે.
માનસિક સ્વાસ્થ્ય સહાય: આ પ્રોજેક્ટ જૂન વર્ષ 2021થી નવેમ્બર 2022 દરમિયાન 3 રાજ્યના 26 જિલ્લામાં લાગુ કરવામાં આવ્યો હતો. માનસિક સ્વાસ્થ્યની સ્થિતિનું મૂલ્યાંકન કરવા માટે ટીમ 500,000 થી વધુ લોકો સુધી પહોંચી હતી. પ્રોજેક્ટ સમયગાળા દરમિયાન WHP ના ટેલી હેલ્થ પ્લેટફોર્મને માનસિક સ્વાસ્થ્ય સહાય માટે 70,000 થી વધુ કૉલ્સ પ્રાપ્ત થયા છે. હળવી માનસિક સ્વાસ્થ્ય સમસ્યાઓ ધરાવતી લગભગ 95 ટકા વ્યક્તિઓ ટેલિ કાઉન્સેલિંગ સત્રો પૂર્ણ કર્યા પછી સામાન્ય હોવાનું જણાયું હતું.
માનસિક સ્વાસ્થ્ય સમસ્યા: ત્રણેય રાજ્યોમાં શહેરી સેટિંગ્સમાં 35 થી 59 વર્ષની વયના પુરુષો અને સ્ત્રીઓમાં માનસિક સ્વાસ્થ્ય સમસ્યાઓનો વ્યાપ ગ્રામીણ સેટિંગ્સમાં 13.2 ટકાની સરખામણીએ 21.2 ટકા વધારે હતો. ડૉ. રાજેશ સાગર, પ્રોફેસર અને હેડ સાયકિયાટ્રી, AIIMS એ જણાવ્યું હતું કે, દેશના ભાગમાં સેવાઓની સરળતાની વાત આવે ત્યારે ટેલિ મેન્ટલ હેલ્થ એક ગેમ ચેન્જર છે. જે મેટ્રો અથવા ટાયર 1 શહેરોના લોકોને સંભાળ ગુણવત્તાની સંભાળ ઉપલબ્ધ ઍક્સેસ હોઈ શકે નહીં.
સંસ્થાઓની તકનીકી સહાય: ડૉ. રાજેશ સાગર પ્રોફેસર અને હેડ સાયકિયાટ્રી AIIMS એ જણાવ્યું હતું કે, દેશની આરોગ્ય પ્રણાલીને મજબૂત કરવાની અને પ્રાથમિક સંભાળ સેટિંગ્સમાં અસરકારક માનસિક સ્વાસ્થ્ય સંભાળ સુનિશ્ચિત કરવાની જરૂર છે, જેથી વંચિત વસ્તી સુધી પહોંચી શકાય. 18 મહિનાના પ્રોજેક્ટને યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ એજન્સી ફોર ઇન્ટરનેશનલ ડેવલપમેન્ટ (USAID) દ્વારા સમર્થન આપવામાં આવ્યું હતું. સેન્ટ્રલ ઇન્સ્ટિટ્યૂટ ઑફ સાયકિયાટ્રી (CIP) અને રાંચી ઇન્સ્ટિટ્યૂટ ઑફ ન્યુરોસાયકિયાટ્રી એન્ડ એલાઇડ સાયન્સ (RINPAS) જેવી સંસ્થાઓની તકનીકી સહાયથી તેનો અમલ કરવામાં આવ્યો હતો.---IANS.
