દમણ: દમણ પર પોર્ટુગીઝોએ 400થી વધુ વર્ષ શાસન કર્યું હતું. આજથી 62 વર્ષ પહેલા 19 ડિસેમ્બર 1961ના રોજ દમણ, દીવ અને ગોવાને પોર્ટુગીઝોના શાસનમાંથી મુક્તિ મળી હતી. ત્યારથી આ દિવસને ખૂબ જ હર્ષોલ્લાસભેર મનાવવામાં આવે છે. જે તે સમયે પોર્ટુગીઝોએ અહીં કિલ્લો, ચર્ચ, અધિકારીઓ માટે આવાસ બનાવ્યા હતાં. દમણમાં આજે એકપણ પોર્ટુગીઝ પરિવાર નથી. પરંતુ તેમની વિરાસત પ્રવાસીઓ માટે આકર્ષણનું કેન્દ્ર બની છે.
પોર્ટુગીઝ શાસનમાંથી મુક્ત થયા બાદ પ્રશાસને દમણની સંપૂર્ણ કાયાપલટ કરી છે. દમણના દરિયા કિનારે સુંદર કોરિડોર બનાવવામાં આવ્યો છે. જૂની પુરાણી સરકારી ઇમારતો, કિલ્લો, ગાર્ડન, રસ્તાઓની સુંદરતા પ્રવાસીઓને આકર્ષી રહી છે. જેમના કેટલાક પોર્ટુગીઝ સમયના સ્મારકો 450 વર્ષ જૂના છે.
મીની ઇન્ડિયા બન્યું છે દમણ: સંઘપ્રદેશ દમણ આમ તો નાની દમણ અને મોટી દમણ એમ 2 ભાગમાં વહેંચાયેલું છે. મોટી દમણમાં મોટાભાગની સરકારી કચેરીઓ છે તો નાની દમણમાં ખરીદી માટેના માર્કેટસ અને અન્ય રહેણાંક વિસ્તાર છે. માત્ર 72 સ્કવેર કિલોમીટરમાં પથરાયેલ દમણમાં 11 જેટલી પંચાયત છે. એક માત્ર દમણ નગરપાલિકા છે. લિકર ફ્રી ગણાતા દમણમાં પ્લાસ્ટિકસ, એન્જીનીયરીંગના ઉદ્યોગો છે. ભારતભરમાંથી આવતા કામદારોને કારણે દમણ આજે મીની ઇન્ડિયા બન્યું છે અને સતત વિકાસ કરી રહ્યું છે.
પોર્ટુગીઝનું એક સમયનું ચડિયાતું શાસન: વર્ષ 1510માં ગોવાને, 1535માં દીવને અને 1558માં દમણને તાબામાં લઇ લેનાર પોર્ટુગીઝોએ દમણ પર વર્ષ 1961 સુધી રાજ કર્યું હતું. દમણ પર 465 વર્ષ શાસન કરનાર પોર્ટુગીઝ શાસન ભારતના અન્ય પ્રદેશોમાં રહેલા અંગ્રેજોના શાસન કરતા અનેકગણું સારું શાસન હતું. પોર્ટુગીઝોએ દમણમાં કિલ્લો, ચર્ચ, માર્કેટસ, પોલીસ સ્ટેશન, મ્યુનિસિપલ કચેરી, સરકારી કચેરીઓના નિર્માણ સાથે દરિયા કિનારાનો વિકાસ કર્યો હતો.
ઉલ્લેખનીય છે કે કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશ દમણ-દીવ હવે દાદરા નગર હવેલી સાથે મર્જર કરી એક સંઘપ્રદેશ બનાવવામાં આવ્યો છે. વર્ષ 2019માં આ મર્જર અંગે કવાયત હાથ ધરાયા બાદ 26મી જાન્યુઆરી 2020માં તેનું એકીકરણ કરવામાં આવ્યું હતું. હાલમાં પ્રશાસનિક અધિકારીઓ સપ્તાહના ચોક્કસ દિવસ દમણ અને દાદરા નગર હવેલીમાં બેસી વહીવટ સંભાળે છે. હાલના પ્રશાસનના સઘન પ્રયાસથી જ આ પ્રદેશ પ્રવાસન સ્થળો માટે, લિકર માટે, ઉદ્યોગો માટે વિશ્વભરમાં પ્રસિદ્ધ થઈ રહ્યું છે.
