વર્ષમાં એક જ વાર દેખાતા આ ફળના અનેકો ઉપયોગ આયુર્વેદ ઉપચારમાં જણાવ્યા છે. આયુર્વેદમાં ફાલસાને ઉત્તમ પૌષ્ટિક કહેવાયો છે. ગ્રીષ્મ ઋતુનું પરમ હિતકારી છે. ઠંડક આપનાર અને તદ્ન નિદોષ હોવાથી તેનું સેવન અબાલ વૃધ્ધ સૌ કોઈ કરી શકે છે. ડીસામાં ફાલસાની આ વર્ષે સારી આવક થઈ છે. પોષ્ટિક ફળોનું સેવન આપણા સ્વાસ્થ્યના શહેરીકરણને કારણે અનેક દેશી ફળોની ઉપલબ્ધતા ઓછી થઈ ગઈ છે. ફાલસા પણ એવું જ ફળ છે જે બજારમાં ભાગ્યે જ જાવા મળે છે.
શહેરમાં ઘણાં એવા લોકો હશે જે કદાચ આ ફળનું નામ પણ નહી સાંભળ્યું હોય. ફાલસા મધ્યમ આકારનું ફળ છે, જે શ્યામરંગનું હોય છે. ફાલસામાં અનેક મિનરલ્સ અને પ્રમુખ રસાયણો સમાયેલા છે. તેનું શરબત પીવાથી પાચન શક્તિમાં વૃદ્ધિ થાય છે. ફાલસાનું વાસ્તવિક નામ ગ્રેવિયા એશિયાટિકા છે. તેનો સ્વાદ ખાટો-મીઠા હોય છે. બનાસકાંઠાના ડીસામાં પ્રગતિશીલ ખેડૂત હરીશભાઈ સૈની છેલ્લાં 15 વર્ષથી વધુ સમયથી પોતાના ખેતરમાં 5 વિઘામાં ફાલસાના ફળનો 3000થી વધુ વૃક્ષો વાવી ફાલસાના ફળનો પાક મેલવી સારી કમાણી કરી રહ્યા છે.
ડીસાથી માત્ર 10 કિલોમીટર દૂર આવેલા પોતાના રસાણા હાઈવે પરના ફાર્મમાં ફાલસાના વૃક્ષો વાવ્યા છે. લગભગ 3000 જેટલા આ વૃક્ષોમાં ઉનાળામાં તેની ડાળીએ ડાળીએ રતુમડા કલરના બોર આકારના ફાલસાના ફળ આવે છે. આ ફાલસાના વૃક્ષો પરથી મજૂરો દ્વારા સફળપૂર્વક વીણી-વીણીને છાબડીમાં ભરે છે. જેના 500 ગ્રામ કે એક કિલોના પેકીંગ બનાવી તેનું વેચાણ કરાય છે. ફાલસા ગુજરાતીઓનું પ્રિય ફળ છે. તેથી તેની અમદાવાદ, સુરત, વડોદરા, નવસારી, પુના અને મુંબઈમાં નિકાલ કરાય છે. વિદેશમાં વસતા ગુજરાતીઓ પણ ડીસાના ફાલસાની માંગ વધુ રહેતા સગાવાલા સાથે મંગાવતા હોય છે. જેથી ફાલસાની માંગ વધુ રહેતા તેમની મબલખ કમાણી પણ થાય છે.
એક તરફ દિવસેને દિવસે પોતાના સ્વાર્થ ખાતર લોકો ગ્રામ્ય વિસ્તારથી શહેરી વિસ્તાર તરફ જઈ રહ્યા છે. જેના કારણે દિવસેને દિવસે ખેતીનું પ્રમાણ ઓછું થતું જાય છે, પરંતુ આજે પણ બનાસકાંઠા જિલ્લામાં એવા પ્રગતિશીલ ખેડૂતો છે કે, જેમની ખેતી દ્વારા મોટા પ્રમાણમાં અલગ-અલગ પાકોનું ઉત્પાદન લઈ પોતાનું નામ રોશન કર્યું છે.
બનાસકાંઠા જિલ્લાના ડીસા તાલુકાના રસાણા ગામે રહેતા હરીશભાઇ સૈની જેઓ વર્ષમાં ઉનાળાના સમયમાં ફાલસાનો મોટા પ્રમાણમાં ઉત્પાદન લઇ અને સારી એવી કમાણી કરી રહ્યા છે. દૂરથી હરીશ ભાઈ સૈનીના ફાલસાનો સ્વચ્છ રાખવા માટે તેમના ફાર્મ હાઉસ ઉપર આવે છે. અહીંથી ફાલસાની ખરીદી કરી અને તેમના પરિવારને પણ ફાલસાનો ખાટો મીઠો સ્વાદ કપાવે છે. જ્યારે છેલ્લા પંદર વર્ષથી હરેશભાઈ સૈની દ્વારા બનાસકાંઠા જિલ્લામાં જ નહીં પરંતુ બહારના રાજ્યોના લોકોને પણ પોતાના ફાર્મ હાઉસ ફાલસા આપે છે. ત્યારે આજુબાજુના લોકોની માંગ છે કે, હરેશભાઇ સૈનીને સરકાર દ્વારા ફાલસાના વ્યાપારમાં મદત કરે તો મોટાપાયે આ ફાલસાનું ઉત્પાદન થઈ શકે છે.
