નવી દિલ્હી: ભારત તેનો ઉપયોગ વધારવા માટે તેની પ્રાદેશિક સેટેલાઇટ નેવિગેશન સિસ્ટમ "NAVIC" (NaVIC) ને વિસ્તારવાનું આયોજન કરી રહ્યું છે. ભારતીય નક્ષત્ર સાથે નેવિગેશન સેવાઓ પ્રદાન (Navigation with Indian Constellation) કરવા માટે 7 ઉપગ્રહોનો ઉપયોગ (7 Use of satellites) કરે છે. તેનો વિસ્તાર દેશની સરહદોથી 1,500 કિમી સુધી છે. આમાંથી ઘણા ઉપગ્રહોની સમયસીમા સમાપ્ત થઈ ગઈ છે. ભારતીય અવકાશ સંશોધન સંસ્થા (ISRO) આમાંથી પાંચને વધુ સારા એલ-બેન્ડ સાથે બદલવાની યોજના બનાવી રહ્યું છે, જેથી લોકોને વધુ સારી સેવાઓ મળી શકે.
ISROના અધ્યક્ષ: ભારતીય અવકાશ સંશોધન સંસ્થા (ISRO) હવે તેમાંના ઓછામાં ઓછા 5 ઉપગ્રહોને સુધારેલ L Band સાથે બદલવાની યોજના ધરાવે છે. જે તેને જાહેર જનતાને વધુ સારી વૈશ્વિક સ્થિતિની સેવાઓ પ્રદાન કરવા સક્ષમ બનાવશે. "અમારી પાસે ઉત્પાદનમાં વધુ પાંચ ઉપગ્રહો છે, તેઓ નિષ્ક્રિય ઉપગ્રહોને બદલવા માટે સમયાંતરે લોન્ચ કરવા પડશે. નવા ઉપગ્રહોમાં L-1, L-5 અને S બેન્ડ હશે". ISROના અધ્યક્ષ એસ સોમનાથે અહીં એક મુલાકાતમાં પીટીઆઈને જણાવ્યું હતું.
ઉપગ્રહોનો ઉપયોગ: સોમનાથે કહ્યું કે, NaVIC સિસ્ટમ "full-fledged operational regime" માં નથી કારણ કે, તેના સાત ઉપગ્રહોમાંથી કેટલાક નિષ્ફળ ગયા છે. સોમનાથે જણાવ્યું હતું કે, સ્પેસ એજન્સીએ NaVIC ની પહોંચને વિસ્તારવા માટે મિડિયમ અર્થ ઓર્બિટ (MEO) માં વધારાના 12 ઉપગ્રહો લોન્ચ કરવાની પરવાનગી માટે પણ સરકારનો સંપર્ક કર્યો છે. જો GEO-MEO નક્ષત્ર હોય તો પ્રાદેશિકથી વૈશ્વિક પરિવર્તન ખૂબ જ ઝડપી હશે. અમે સરકાર સાથે વાત કરી રહ્યા છીએ," ISROના વડાએ કહ્યું. હાલમાં NaVIC દ્વારા ઉપયોગમાં લેવાતા સાત ઉપગ્રહોમાંથી 3 જીઓસ્ટેશનરી ભ્રમણકક્ષામાં છે અને 4 જીઓસિન્કોર્નસ ભ્રમણકક્ષામાં છે. આ ઉપરાંત ઉપગ્રહોનું વર્તમાન નક્ષત્ર L-5 બેન્ડ અને S બેન્ડમાં કાર્ય કરે છે, જેનો ઉપયોગ પરિવહન અને ઉડ્ડયન ક્ષેત્રો માટે થાય છે.
"અમારે નવા ઉપગ્રહોને L-1 બેન્ડથી સજ્જ કરવા પડશે, જે જાહેર ઉપયોગ માટે એક સામાન્ય GPS બેન્ડ છે. અમારી પાસે તે NaVICમાં નથી. આ જ કારણ છે કે, તે નાગરિક ક્ષેત્રમાં સરળતાથી પ્રવેશી શક્યું નથી. NaVIC માટે બનાવવામાં આવી રહેલા નવા ઉપગ્રહોમાં વિવિધ ઉપયોગો, ખાસ કરીને વ્યૂહાત્મક ક્ષેત્ર માટે સિગ્નલોની સલામતી માટે વધુ સારી સુવિધાઓ હશે. હાલમાં, અમે ફક્ત શોર્ટ કોડ જ આપી રહ્યા છીએ. હવે, શોર્ટ કોડને વ્યૂહાત્મક ક્ષેત્રના ઉપયોગ માટે લાંબો કોડ બનાવવો પડશે જેથી કરીને સિગ્નલનો ભંગ ન કરી શકાય અથવા તો છેતરપિંડી કરી શકાય નહીં. હાલમાં, સરકાર દ્વારા જરૂરી તમામ ઉપગ્રહોનું ઉત્પાદન ISRO દ્વારા કરવામાં આવે છે. જો સરકારી ઉપગ્રહની જરૂર હોય, તો શા માટે તેને ખાનગી સપ્લાયર પાસેથી ઉત્પાદિત કરવામાં ન આવે અને તેને લોન્ચ કરવા માટે ISRO લોન્ચરનો ઉપયોગ કરવામાં આવે. સેટેલાઇટ મેન્યુફેક્ચરિંગ સેક્ટરમાં ઉદ્યોગ ક્ષમતા બનાવવાની જરૂર છે અને ISRO એ એન્કર ગ્રાહક બનવું એ દિશામાં એક પગલું હોઈ શકે છે.'' --- એસ સોમનાથ (ISROના અધ્યક્ષ) (PTI)
(આ વાર્તા ETV ભારત દ્વારા સંપાદિત કરવામાં આવી નથી અને તે સિન્ડિકેટ ફીડમાંથી સ્વતઃ જનરેટ કરવામાં આવી છે.)
