નવી દિલ્હી: છૂટક બજારમાં ઘઉં અને ઘઉં આધારિત ઉત્પાદનોની કિંમત લગભગ દોઢ વર્ષથી સતત વધી રહી છે અને આવી સ્થિતિમાં રિઝર્વ બેંક માટે નજીકના ભવિષ્યમાં વ્યાજ દરમાં કોઈ ઘટાડો કરવાનો વિચાર કરવો મુશ્કેલ બનશે.
ફુગાવો અને વ્યાજદર: ઘઉં અને ઘઉંના ઉત્પાદનોનો ઊંચો છૂટક ફુગાવો જે ગયા વર્ષે જુલાઈથી બે આંકડામાં છે. તેની સીધી અસર પોલિસી રેટ, રેપો અને રિવર્સ રેપો રેટ પર પડે છે. જેના પર બેંકો રિઝર્વ બેંક પાસેથી ધિરાણ લે છે. આરબીઆઈ પાસે તેમના વધારાના ભંડોળ પાર્ક કરે છે. જે બદલામાં વ્યવસાયો અને વ્યક્તિઓ દ્વારા લેવામાં આવેલી લોન જેમ કે હોમ લોન, ઓટો લોન, વ્યક્તિ લોન અને અન્ય લોન માટેના વ્યાજ દરોમાં પ્રતિબિંબિત થાય છે.
ઘઉંના ભાવ: છૂટક બજારમાં ઘઉં અને ઘઉંના ઉત્પાદનોના ભાવ ઓક્ટોબર 2021થી વધવા લાગ્યા. જે ઓક્ટોબર 2020માં તેમની કિંમતો કરતા 1% મોંઘા હતા. જો કે તે સમયે તે કોઈપણ માટે મુશ્કેલ હોત. એવું માની લેવું કે ભાવમાં વાર્ષિક ધોરણે બીજા 14 મહિના સુધી સતત વધારો થતો રહેશે. કારણ કે ભારત ઘઉં ઉગાડતો મુખ્ય રાષ્ટ્ર છે જેમાં ખાદ્ય સુરક્ષા સુનિશ્ચિત કરવા માટે પૂરતો સરપ્લસ સ્ટોક છે. જો કે ડેટા દર્શાવે છે કે મે 2022ના મહિના સિવાય જ્યારે વાર્ષિક ધોરણે 8.6% થી 8.5% સુધી 10 બેસિસ પોઈન્ટ્સનો નજીવો ઘટાડો હતો. ઘઉં અને ઘઉંના ઉત્પાદનોના છૂટક ભાવમાં સતત વધારો થતાં પરિસ્થિતિ વધુ વણસી ગઈ. જ્યારે ગયા વર્ષે જુલાઈમાં ઘઉં અને ઘઉંના ઉત્પાદનોનો છૂટક ફુગાવો 10.7%ના ડબલ ડિજિટમાં પહોંચ્યો.
આ પણ વાંચો: Pakistan economic crisis: પાકિસ્તાન હજુ અંધારામાં ખાવા પૈસા નથી, પણ 'કાશ્મીર-રાગ' ટાળતું નથી
ફુગાવાની અસર: વધુમાં તાજેતરના ડેટા મુજબ આ વર્ષે જાન્યુઆરીમાં ઘઉં અને ઘઉંના ઉત્પાદનોનો છૂટક ફુગાવો 20%ના આંકને વટાવી ગયો છે. જો નજીકના ગાળામાં ઘઉંના ભાવમાં ઘટાડો થવાની કોઈ આશા હતી. ઘઉં અને ઘઉં સંબંધિત ઉત્પાદનોનું કન્ઝ્યુમર પ્રાઇસ ઇન્ડેક્સમાં સંયુક્ત વજન 3.89% છે. જો કે ડિસેમ્બર 2022 અને જાન્યુઆરી 2023માં રિટેલ ફુગાવામાં તેમનો ફાળો અનુક્રમે 11.4% અને 11.0% હતો. જે દેશમાં છૂટક ફુગાવાને માપવા માટેના નિર્ણાયક સૂચકાંકમાં તેમના વજન કરતા ઘણો વધારે હતો. છૂટક ફુગાવાના સૂચકાંકમાં તેમના વજન કરતાં વધુ યોગદાન આપતી અન્ય ખાદ્ય ચીજો દૂધ અને દૂધની બનાવટો, મસાલા અને તૈયાર ભોજન, નાસ્તો, મીઠાઈઓ વગેરે છે. ડિસેમ્બર 2022 અને જાન્યુઆરી 2023માં છૂટક ફુગાવામાં તેમનું યોગદાન અનુક્રમે 18.0% અને નકારાત્મક 11.5% રહ્યું છે.
RBIનો આદેશ: ઘઉં અને ઘઉંના ઉત્પાદનોના એલિવેટેડ ભાવ જે ગયા વર્ષે જુલાઈથી ડબલ ડિજિટમાં હતા. શાકભાજીના ભાવમાં તીવ્ર ડિફ્લેશનને કારણે વધુ સરભર થયા હતા. અનાજ ખાસ કરીને ઘઉં, પ્રોટીન આધારિત ખાદ્ય પદાર્થો અને મસાલાના ભાવમાં વધારો થવાને કારણે છૂટક ફુગાવા પર દબાણ છે. ઘઉં અને અન્ય ખાદ્ય ઉત્પાદનોના ઊંચા છૂટક ભાવોની સીધી અસર RBI એક્ટ 1934ની કલમ 45ZA મુજબ રિઝર્વ બેંક દ્વારા નિર્ધારિત નીતિ દરો પર પડે છે. RBI એક્ટની કલમ 45ZA ની પેટા કલમ 1 કહે છે કે કેન્દ્ર સરકાર, બેંક સાથે પરામર્શ કરીને ગ્રાહક ભાવ સૂચકાંકના સંદર્ભમાં ફુગાવાના લક્ષ્યને દર પાંચ વર્ષમાં એકવાર નક્કી કરશે. કાયદા હેઠળ આરબીઆઈને દેશમાં છૂટક ફુગાવો 2% કરતા વધુના તફાવત સાથે 4% પર જાળવવાનું ફરજિયાત છે. જો છૂટક ફુગાવો 6%થી ઉપર રહે છે.
આ પણ વાંચો: Explained : નવી ટેક્સ સિસ્ટમ કે જૂની ટેક્સ સિસ્ટમ, તમારા માટે શું કામ કરશે?
રેપો રેટમાં વધારો: સીપીઆઈ તરીકે માપવામાં આવતા છૂટક ભાવોને ઠંડક આપવા માટે આરબીઆઈ મે 2022થી નીતિગત વ્યાજમાં વધારો કરી રહી છે. ઘઉં અને ઘઉંના ઉત્પાદનોના છૂટક ભાવ વાર્ષિક ધોરણે 8.5% વધુ હતા. ત્યારથી આરબીઆઈએ પોલિસી રેટમાં 250 બેસિસ પોઈન્ટ્સ (2.5%) વધારો કર્યો છે. કેટલાક ક્વાર્ટરની અપેક્ષા હોવા છતાં રિઝર્વ બેન્કે હજુ સુધી તેના દરમાં વધારો અટકાવ્યો નથી અને ગયા મહિને જાહેર કરાયેલી નાણાકીય નીતિમાં પોલિસી રેપો રેટમાં અન્ય 25 બેસિસ પોઈન્ટનો વધારો કર્યો છે. ઘઉંના ઊંચા ભાવ જે આ વર્ષે ફેબ્રુઆરીમાં અસામાન્ય રીતે ઊંચા તાપમાનને કારણે એલિવેટેડ સ્તરે રહેવાની ધારણા છે. તે રિઝર્વ બેંકની ફુગાવા વ્યવસ્થાપનની કામગીરીને વધુ જટિલ બનાવશે. કારણ કે ઉનાળાની શરૂઆત સાથે શાકભાજીના ભાવમાં વધારો થવાની ધારણા છે અને CPIને સકારાત્મક બનાવવા માટે તેના યોગદાનમાં વધારો થશે. આવી સ્થિતિમાં રિઝર્વ બેંક માટે નજીકના ભવિષ્યમાં વ્યાજ દરમાં કોઈ ઘટાડો કરવાનો વિચાર કરવો મુશ્કેલ બનશે અને પરિણામે હોમ લોન, ઓટો લોન અને પર્સનલ લોન જેવી લોન પરના વ્યાજદરમાં કોઈ ઘટાડો થશે નહીં.
