નવી દિલ્હી: સુપ્રીમ કોર્ટના ન્યાયાધીશ જસ્ટિસ સંજય કિશન કૌલે સોમવારે કેન્દ્રને 'સત્ય અને સમાધાન' કમિશનની રચના કરવાની ભલામણ કરી હતી અને જમ્મુ અને કાશ્મીરમાં રાજ્ય અને લોકો દ્વારા માનવ અધિકારના ઉલ્લંઘનની તપાસ અને રિપોર્ટ આપ્યો હતો. જસ્ટિસ કૌલે ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે પ્રક્રિયા સમયબદ્ધ હોવી જોઈએ અને સમિતિએ સમાધાનના પગલાંની ભલામણ કરવી જોઈએ. જસ્ટિસ કૌલે કહ્યું કે પંચ ભૂતકાળના ઘાને માફ કરી શકે છે અને એક સામાન્ય રાષ્ટ્રીય ઓળખ હાંસલ કરવા માટેનો આધાર બનાવી શકે છે.
5 સપ્ટેમ્બરે સુપ્રીમ કોર્ટે કલમ 370 નાબૂદીને પડકારતી અરજીઓ પર પોતાનો નિર્ણય સુરક્ષિત રાખ્યો હતો. ભારતના મુખ્ય ન્યાયાધીશ ડીવાય ચંદ્રચુડની આગેવાની હેઠળની પાંચ જજોની બેન્ચમાં જસ્ટિસ એસકે કૌલ, જસ્ટિસ સંજીવ ખન્ના, બીઆર ગવઈ અને સૂર્યકાંતનો સમાવેશ થાય છે. બેન્ચે આ કેસમાં 16 દિવસ સુધી દલીલો સાંભળી. બેંચના તમામ ન્યાયાધીશોએ જમ્મુ અને કાશ્મીરને વિશેષ દરજ્જો આપતી કલમ 370 નાબૂદ કરવાના નિર્ણયને રાખ્યો હતો.
કલમ 370 અસ્થાયી: ન્યાયાધીશોએ બહુમતીના નિર્ણય સાથે સંમત થતા અલગ નિર્ણય આપ્યો. તેણે રાજ્ય અને લોકો બંને દ્વારા માનવ અધિકારોના ઉલ્લંઘનની તપાસ અને રિપોર્ટ કરવા માટે નિષ્પક્ષ સત્ય અને સમાધાન સમિતિની સ્થાપના કરવાની ભલામણ કરી હતી. જસ્ટિસ કૌલે તેને સમયબદ્ધ બનાવવા પર ભાર મૂક્યો હતો અને કહ્યું હતું કે યાદશક્તિ ઓછી થાય તે પહેલાં કમિશનની રચના કરવી જોઈએ. તેમણે કહ્યું કે યુવાનોની આખી પેઢી અવિશ્વાસની લાગણી સાથે ઉછરી છે. ન્યાયાધીશે એ પણ સ્વીકાર્યું કે કલમ 370 અસ્થાયી છે, કાયમી નથી. પંચની રચના પર ભાર મૂકતા જસ્ટિસ કૌલે કહ્યું કે ઘા રુઝાવવાની જરૂર છે.
જસ્ટિસ કૌલે કહ્યું હતું કે કમિશનની રચના કઈ રીતે કરવી તે નક્કી કરવાનું સરકારનું છે અને તેણે સામેલ મુદ્દાઓની સંવેદનશીલતાને ધ્યાનમાં લેવી જોઈએ. તેમણે ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે પંચે ફોજદારી અદાલત ન બનવું જોઈએ અને સંવાદ માટે એક મંચ પૂરો પાડવો જોઈએ અને દક્ષિણ આફ્રિકામાં સ્થાપિત સત્ય અને સમાધાન પંચનો ઉલ્લેખ કર્યો હતો.
વરિષ્ઠ વકીલ અશ્વિની ઉપાધ્યાયની ટિપ્પણીઃ કલમ 370 હટાવવા અંગે સુપ્રીમ કોર્ટના નિર્ણયનું સ્વાગત કરતા સુપ્રીમ કોર્ટના વરિષ્ઠ વકીલ અશ્વિની ઉપાધ્યાયે કહ્યું, 'સેક્શન 370 અને 35A હવે ભૂતકાળ બની ગઈ છે.' ETV ભારત સાથે વાત કરતા અશ્વિની ઉપાધ્યાયે કહ્યું, 'આ એક ઐતિહાસિક નિર્ણય છે. સુપ્રીમ કોર્ટે એક રાષ્ટ્ર, એક બંધારણની વિભાવનાને સમર્થન આપ્યું છે. સર્વોચ્ચ અદાલતે એમ પણ કહ્યું છે કે લદ્દાખ કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશ જ રહેશે.
સૌથી મોટી વાત એ છે કે પાંચેય જજોએ એક જ અવાજમાં કહ્યું છે કે કલમ 370 અને 35A અસ્થાયી છે અને તેમને હટાવવાનો કેન્દ્ર સરકારનો નિર્ણય યોગ્ય હતો. સુપ્રીમ કોર્ટે કહ્યું કે ચૂંટણી 30 સપ્ટેમ્બર 2024 પહેલા થવી જોઈએ. આ મુદ્દાને ઉકેલવા માટે આપણે બધાએ કેન્દ્ર સરકાર અને સર્વોચ્ચ અદાલતનો આભાર માનવો જોઈએ. સુપ્રીમ કોર્ટે સોમવારે કહ્યું કે કલમ 370 એક અસ્થાયી જોગવાઈ છે અને રાજ્યમાં યુદ્ધની સ્થિતિને કારણે કલમ 370 એક વચગાળાની વ્યવસ્થા છે. સુપ્રીમ કોર્ટે કહ્યું કે જમ્મુ-કાશ્મીરનો વિશેષ દરજ્જો નાબૂદ કરવાનો આદેશ બંધારણીય રીતે માન્ય છે.
