હૈદરાબાદ: આજે વર્લ્ડ પ્રેસ ફ્રીડમ ડે 2022 છે. દર વર્ષે 3 મે એ એક તારીખ (World Press Freedom Day 2022) છે, જે પ્રેસની સ્વતંત્રતાના મૂળભૂત સિદ્ધાંતોને માન્યતા આપે છે, વિશ્વભરમાં પ્રેસ સ્વતંત્રતાનું મૂલ્યાંકન કરે છે, મીડિયાને તેમની સ્વતંત્રતા પરના હુમલાઓથી સુરક્ષિત કરે છે અને તેમને શ્રદ્ધાંજલિ આપે (Stop spying on journalists) છે. પત્રકારો કે જેમણે પોતાના વ્યવસાયની શોધમાં (press freedom in India) પોતાનો જીવ ગુમાવ્યો છે.
આ પણ વાંચો: PM મોદીએ બર્લિનમાં ભારતીય સમુદાય વચ્ચે 'નવા ભારતની પ્રશંસા' કરી, કહ્યું...
વર્લ્ડ પ્રેસ ફ્રીડમ ડે 2022 ની થીમ 'ડિજીટલ સીઝ હેઠળ પત્રકારત્વ' છે. યુનાઇટેડ નેશન્સ (significance of press freedom day) અનુસાર, આ વિષય ઘણી બધી રીતો પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરે છે, જેમાં પત્રકારો પર દેખરેખ અને ડિજિટલી મધ્યસ્થી હુમલાઓથી પત્રકારત્વ જોખમમાં છે, અને આ બધાના પરિણામો ડિજિટલ સંચારમાં લોકોના વિશ્વાસ પર છે. યુનાઈટેડ નેશન્સે એ પણ નોંધ્યું છે કે દેખરેખ વ્હિસલબ્લોઅર્સ સહિત પત્રકારો દ્વારા એકત્રિત કરવામાં આવેલી માહિતીને બહાર લાવી શકે છે અને પત્રકારોની સુરક્ષાને નુકસાન પહોંચાડી શકે છે.
IFJ પત્રકારોની દેખરેખને પહોંચી વળવા વૈશ્વિક ઉકેલ માટે હાકલ: અત્યાધુનિક સ્પાયવેર પ્રોગ્રામ્સનો ઉપયોગ કરીને પત્રકારો અને મીડિયા કર્મચારીઓની જાસૂસીના કિસ્સાઓ તાજેતરના વર્ષોમાં વિશ્વભરમાં અનેક ગણા વધી ગયા છે. વર્લ્ડ પ્રેસ ફ્રીડમ ડે નિમિત્તે, ઇન્ટરનેશનલ ફેડરેશન ઑફ જર્નાલિસ્ટ્સ (IFJ) અને તેની તમામ આનુષંગિક સંસ્થાઓએ વિશ્વભરની સરકારો અને આંતરરાષ્ટ્રીય સંસ્થાઓને પત્રકારોના દેખરેખ પર પ્રતિબંધ મૂકવા અને હિંસાને માન્યતા આપતા કડક નિયમો વિકસાવવા માટે પત્રકારોના સંગઠનો સાથે કામ કરવા વિનંતી કરી છે. પત્રકારો દ્વારા. ' કોમ્યુનિકેશન્સ.
પત્રકારોની દેખરેખ એ પ્રેસની સ્વતંત્રતા: "વિશ્વભરમાં પત્રકારો અને સરકારોના સર્વેક્ષણ માટે સ્પાયવેરના ઉપયોગની પહોળાઈ અને મર્યાદાને છતી કરતી વધતી જતી રિપોર્ટિંગ દર્શાવે છે કે, પત્રકારોની દેખરેખ એ પ્રેસની સ્વતંત્રતા માટેના મુખ્ય અને સૌથી વધુ ચિંતાજનક જોખમોમાંનું એક છે. લેટિન અમેરિકાથી એશિયા પેસિફિક, યુરોપિયન અને મધ્ય પૂર્વમાંથી, સરકારોએ કથિત રીતે સ્વતંત્ર પત્રકારોને લક્ષ્ય બનાવવા માટે અપરાધ સામે લડવા માટે રચાયેલ અત્યાધુનિક સ્પાયવેર ઉત્પાદનોનો ઉપયોગ કર્યો છે," IFJ એ સત્તાવાર નિવેદનમાં જણાવ્યું હતું.
ત્રકારોના કાર્યકારી સાધનોની જાસૂસી: IFJએ જણાવ્યું હતું કે આવા સ્પાયવેરના ઉપયોગ પરના નિયમો અને નિયંત્રણોનો અભાવ, જે મૂળરૂપે ગુના અને આતંકવાદ સામે લડવા માટે રચાયેલ છે, તેને પત્રકારો, રાજકારણીઓ, માનવાધિકારના હિમાયતીઓ અને નાગરિક સમાજના નેતાઓ સામે દૂષિત રીતે ઉપયોગ કરવામાં સક્ષમ બનાવે છે. પત્રકારો અને મીડિયા કર્મચારીઓના કિસ્સામાં, આ સ્પાયવેરનો વ્યાપકપણે પત્રકારોના કાર્યકારી સાધનોની જાસૂસી કરવા માટે ઉપયોગ કરવામાં આવે છે.
આ પણ વાંચો: શ્રીલંકામાં ફસાયેલા ઝારખંડના કામદારોએ સોશિયલ મીડિયા પર પોસ્ટ કરીને સરકારને કરી આ અપીલ
મીડિયા કર્મચારીઓને ડરાવી શકે: "માત્ર દેખીતી રીતે નિર્દોષ લિંક પર ક્લિક કરવાથી, ઉપકરણ ચેપગ્રસ્ત થઈ જાય છે અને હુમલાખોરોને પાસવર્ડ્સ, એકાઉન્ટ્સ, કૉલ્સ, ઇમેઇલ્સ અને એનક્રિપ્ટેડ સંચારની સંપૂર્ણ ઍક્સેસની મંજૂરી આપે છે. આ વિડિઓ, ઑડિયો તેમજ વપરાશકર્તાઓને જાણ્યા વિના સંદેશા રેકોર્ડ અને વાંચી શકે છે. સંપૂર્ણ ઍક્સેસ સાથે કાર્યકારી પત્રકારોના મુખ્ય માધ્યમો માટે, સરકારો સ્ત્રોતોનો પર્દાફાશ કરી શકે છે, સંશોધનને નબળું પાડી શકે છે, મીડિયા કર્મચારીઓને ડરાવી શકે છે અને કેટલાક કિસ્સાઓ તેમના રિપોર્ટિંગને રોકી શકે છે," નિવેદનમાં વાંચવામાં આવ્યું છે.
વર્લ્ડ પ્રેસ ફ્રીડમ ઈન્ડેક્સ પર ભારત: 2021ના વર્લ્ડ પ્રેસ ફ્રીડમ ઈન્ડેક્સમાં ભારતે 180 દેશોમાંથી 142માં સ્થાન જાળવી રાખ્યું છે. ઇન્ટરનેશનલ જર્નાલિઝમ નોન-પ્રોફિટ, રિપોર્ટર્સ વિધાઉટ બોર્ડર્સ દ્વારા બહાર પાડવામાં આવેલા એક રિપોર્ટમાં, ભારત પત્રકારત્વ માટે 'નબળા' ગણાતા દેશોમાં સતત સ્થાન ધરાવે છે. આ શ્રેણીના અન્ય દેશોમાં બ્રાઝિલ, રશિયા અને મેક્સિકોનો સમાવેશ થાય છે.
ચાર પત્રકારોની હત્યા: રિપોર્ટમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે, "2020 માં તેમના કામના સંબંધમાં ચાર પત્રકારોની હત્યા કરવામાં આવી છે, ભારત વિશ્વના સૌથી ખતરનાક દેશોમાંનો એક છે જેઓ તેમની નોકરી યોગ્ય રીતે કરવાનો પ્રયાસ કરી રહ્યા છે." તેણે ભારતના કેસને ટાંકીને સોશિયલ મીડિયા પર અભિવ્યક્તિની સ્વતંત્રતા પરના નિયંત્રણોને પણ પ્રકાશિત કર્યા હતા જ્યાં "ટ્વિટરના અલ્ગોરિધમ્સની મનસ્વી પ્રકૃતિ પણ ક્રૂર સેન્સરશિપમાં પરિણમી હતી".
પત્રકારત્વ માટે અનુકૂળ વાતાવરણ: ઇન્ડેક્સમાં 180 દેશોનો રેન્ક છે અને નોર્વે, ફિનલેન્ડ, સ્વીડન અને ડેનમાર્ક ટોચ પર છે. દક્ષિણ એશિયાના દેશોમાં નેપાળ 106માં, શ્રીલંકા 127માં અને મ્યાનમાર (પ્રી-કૂપ) ભારત કરતાં 140માં ક્રમે છે, જ્યારે પાકિસ્તાનનો ક્રમ છે. 145 પર, અને બાંગ્લાદેશ 152 પર. રિપોર્ટમાં એ પણ નોંધવામાં આવ્યું છે કે "ઇન્ડેક્સ પરના 180 દેશોમાંથી માત્ર 12 (7 ટકા) જ પત્રકારત્વ માટે અનુકૂળ વાતાવરણ પ્રદાન કરવાનો દાવો કરી શકે છે".
ઈન્ડિયા પ્રેસ ફ્રીડમ રિપોર્ટ 2021: રિપોર્ટમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે ભારતમાં ઓછામાં ઓછા છ પત્રકારોની હત્યા કરવામાં આવી હતી અને 121 પત્રકારો/મીડિયા હાઉસને નિશાન બનાવવામાં આવ્યા હતા. જમ્મુ અને કાશ્મીર (25), ઉત્તર પ્રદેશ (23) અને મધ્ય પ્રદેશ (16) સાથે મોટાભાગના પત્રકારો/મીડિયા સંસ્થાઓને નિશાન બનાવવામાં આવ્યા હતા. ઓછામાં ઓછી આઠ મહિલા પત્રકારોએ ધરપકડ, સમન્સ, ફર્સ્ટ ઇન્ફોર્મેશન રિપોર્ટ (FIR) અને જાતીય સતામણીનો સામનો કરવો પડ્યો હતો.
વિશ્વભરમાં પ્રેસ સ્વતંત્રતાની સ્થિતિ: યુનેસ્કોના ફ્રિડમ ઓફ એક્સપ્રેશન એન્ડ મીડિયા ડેવલપમેન્ટ ગ્લોબલ રિપોર્ટ 2021-22 મુજબ, 2016 થી 2021 ના અંત સુધીમાં, 455 પત્રકારો તેમના કામ માટે અથવા નોકરી પર હતા ત્યારે માર્યા ગયા હતા.
2016 થી 20 પત્રકારની હત્યા: પત્રકારો સામેની અન્ય ધમકીઓ, ઓનલાઈન અને ઓફલાઈન, સતત વધી રહી છે. યુનેસ્કો અને ઇન્ટરનેશનલ સેન્ટર ફોર જર્નાલિસ્ટ્સ દ્વારા કરવામાં આવેલા સર્વેમાં પ્રતિભાવ આપતી 73 ટકા મહિલા પત્રકારોએ તેમના કામ દરમિયાન ઓનલાઈન હિંસાનો અનુભવ કર્યો હતો. તદુપરાંત, સમાચાર સંસ્થાઓમાં અને રાજકારણ જેવા "હાર્ડ ન્યૂઝ" બીટ્સ પર નેતૃત્વ સ્તરે મહિલાઓનું ઓછું પ્રતિનિધિત્વ ચાલુ રહે છે, જ્યારે ગુણાત્મક અને જથ્થાત્મક બંને અભ્યાસો સમાચારમાં મહિલાઓની પ્રતિનિધિત્વમાં સતત પૂર્વગ્રહો અને નિષ્ણાત સ્ત્રોત તરીકે મહિલાઓને હાંસિયામાં ધકેલી દેવાનું સૂચવે છે. વેરાઈટી ઓફ ડેમોક્રેસી (વી-ડેમ) ઈન્સ્ટીટ્યુટના ડેટા પર આધારિત વિશ્લેષણ મુજબ, વિશ્વની લગભગ 85 ટકા વસ્તીએ છેલ્લા પાંચ વર્ષમાં તેમના દેશમાં પ્રેસની સ્વતંત્રતામાં ઘટાડો અનુભવ્યો છે.
