બિહાર: પિતૃ પક્ષ હેઠળ ગયાજીમાં પિંડ દાનનો આજે છઠ્ઠો દિવસ (pitru paksha 2022 sixth day) છે. પિંડદાની આજે છઠ્ઠું પિંડદાન કરી રહ્યા છે. ગયાજીમાં, પિંડ દાનના છઠ્ઠા દિવસે, વિષ્ણુપદ ગર્ભગૃહની બાજુમાં સ્થિત 16 પિંડવેદીઓ પર તર્પણ કરવાનો નિયમ છે. અહીં સતત ત્રણ દિવસ સુધી તમામ પિંડવેદીઓ પર એક પછી એક પિંડ દાન કરવામાં આવશે. આ પિંડવેદીઓ સ્તંભોના રૂપમાં છે. અહીં પિતૃઓને પિંડ અર્પણ કરવાને બદલે લોકો સ્તંભોને પિંડ ચઢાવે છે, તેની પાછળ એક દંતકથા રહેલી છે.
16 પિંડવેદીઓ પર તર્પણ: વાસ્તવમાં, ગયા જીમાં પિંડ દાનના છઠ્ઠા દિવસે તેઓ ગયાના વિષ્ણુપદ મંદિરમાં સ્થિત મંદિરોમાં શ્રાદ્ધ કરે છે. છઠ્ઠા દિવસે, ફાલ્ગુ નદીમાં સ્નાન કર્યા પછી, માર્કંડેય મહાદેવના દર્શન કર્યા પછી વિષ્ણુપદમાં સ્થિત સોળ વેદીઓ પર જવાનો રિવાજ છે. અહીં આવીને ભગવાન વિષ્ણુ સહિત અન્ય દેવતાઓનું સ્મરણ કરવું જોઈએ જેમના નામની વેદીઓ છે. તે પછી પિંડ દાનની વિધિ શરૂ કરવી જોઈએ.
પૂર્વજોને મળે છે અક્ષય લોક: ફાલ્ગુ નદી માર્કંડેય મહાદેવથી ઉત્તર માનસ સુધીનું એકમાત્ર તીર્થ છે. આટલા અંતરે સ્નાન, તર્પણ અને શ્રાદ્ધ કરવું એ ફાલ્ગુ તીર્થનું શ્રાદ્ધ ગણાય છે. માર્કંડેયથી દક્ષિણ તરફની નદીનું નામ નિરંજના છે અને ઉત્તર માનસથી તેનું નામ ભૂતાહી છે. ફાલ્ગુના કિનારે દિવ્ય વિષ્ણુ પદ છે. જેના દર્શન, સ્પર્શ અને પૂજાથી પિતૃઓને અક્ષય લોકની પ્રાપ્તિ થાય છે. વિષ્ણુપદ પર સ્થિત તમામ દેહોનું શ્રાદ્ધ કરવાથી સ્વયં સહિત હજારો કુળનું દિવ્ય અનંત કલ્યાણ વિષ્ણુપદ સુધી પહોંચે છે.
શું છે માન્યતા: એક પૌરાણિક કથા છે કે, જ્યારે ભીષ્મ પિતામહ તેમના શાંતનુ માટે શ્રાદ્ધ કરવા ગયા આવ્યા હતા ત્યારે તેમણે તેમના પૂર્વજોને વિષ્ણુના પદ પર બોલાવ્યા અને શ્રાદ્ધ કરવા માટે ઉભા થયા. તે જ સમયે, શાંતનુના હાથ બહાર આવ્યા, પરંતુ ભીષ્મ પિતામહે શાંતનુના હાથ પર પિંડ ન આપ્યો અને વિષ્ણુપદને પિંડ દાનમાં આપ્યો. આનાથી પ્રસન્ન થઈને શાંતનુએ વરદાન આપ્યું કે તું વાદવિવાદમાં મૌન અને ત્રિકાળમાં દ્રષ્ટા બનીશ. અંતે, તમને વિષ્ણુનું પદ મળશે. એ જ રીતે ભગવાન શ્રી રામ રુદ્ર પદ પર પિંડ દાન કરવા માટે સંમત થયા. તે જ સમયે રાજા દશરથે હાથ ઉંચો કર્યો. પરંતુ રામજીએ તેમના હાથ પર પિંડ ન આપીને રુદ્રપદને આપ્યું. તેનાથી પ્રસન્ન થઈને રાજા દશરથે રામને કહ્યું કે તમે મને તાર આપ્યો. આપણને રૂદ્ર લોક મળશે. છઠ્ઠા, સાતમા અને આઠમા દિવસે વિષ્ણુપદ, રુદ્રપદ, બ્રહ્મપદ અને દક્ષિણીગ પદમાં પિંડ દાન કરવાનો નિયમ છે.
સ્તંભોની પાછળની વાર્તા: સ્તંભોની પાછળ પણ એક વાર્તા છે. જ્યારે બ્રહ્માજી ગયાસુરના શરીર પર યજ્ઞ કરી રહ્યા હતા, ત્યારે તેમણે 16 દેવોને આહ્વાન કર્યું હતું. ભગવાન બ્રહ્માના આહ્વાન પર સોળ યજ્ઞમાં હાજરી આપી હતી. તે બધાએ અહીં સ્તંભના રૂપમાં પિંડવેદી બનાવી. જ્યાં પણ સ્તંભો છે ત્યાં યજ્ઞ દરમિયાન દેવતાઓ બેસીને બલિ ચઢાવતા હતા. પિંડદાનીઓ તેમના પૂર્વજોની આત્માની શાંતિ માટે પિંડ દાન અને શ્રાદ્ધ કરે છે. પિંડ દાન કરનારા મોટા ભાગના લોકો ઈચ્છે છે કે, તેઓ તેમના પૂર્વજોના પિંડ દાન માત્ર ગયાજીમાં જ કરે. હિંદુ માન્યતાઓ અનુસાર, પિંડ દાન અને શ્રાદ્ધ કરવાથી, વ્યક્તિ જન્મ અને મૃત્યુથી મુક્તિ મેળવે છે અને મોક્ષ પ્રાપ્ત કરે છે. પિંડ દાન દેશમાં ઘણી જગ્યાએ કરવામાં આવે છે, પરંતુ ગયામાં પિંડ દાન કરવું સૌથી વધુ ફળદાયી માનવામાં આવે છે.
ધાર્મિક કથાઓ અને ગયા આ સ્થળ સાથે ઘણી ધાર્મિક કથાઓ (Religious stories and Gaya) જોડાયેલી છે. શાસ્ત્રોમાં કહેવાયું છે કે, જે વ્યક્તિ શ્રાદ્ધ કરવા જાય છે. તેમના પૂર્વજોને સ્વર્ગમાં સ્થાન મળે છે. કારણ કે, ભગવાન વિષ્ણુ સ્વયં અહીં પિતૃદેવતાના રૂપમાં બિરાજમાન છે. દંતકથા અનુસાર, ભસ્માસુર નામના રાક્ષસે કઠોર તપસ્યા કરી અને ભગવાન બ્રહ્મા પાસે એવું વરદાન માંગ્યું કે, તે દેવતાઓ જેવો પવિત્ર બની જશે અને તેની એક ઝલકથી લોકોના પાપ દૂર થઈ જશે. આ વરદાન પછી જે કોઈ પાપ કરે છે, તે ગયાસુરના દર્શન કરીને પાપમુક્ત થઈ જાય છે. આ બધું જોઈને દેવતાઓએ ચિંતા વ્યક્ત કરી અને તેનાથી બચવા માટે દેવતાઓએ ગયાસુરની પીઠ પર યજ્ઞ કરવાની માંગ કરી. જ્યારે ગયાસુર સૂઈ ગયો ત્યારે તેનું શરીર પાંચ કોસ સુધી ફેલાઈ ગયું અને પછી દેવતાઓએ યજ્ઞ કર્યો. આ પછી દેવતાઓએ ગયાસુરને વરદાન આપ્યું કે જે પણ આ સ્થાન પર આવીને પોતાના પિતૃઓનું શ્રાદ્ધ અને તર્પણ કરશે, તેના પિતૃઓને મોક્ષ મળશે. યજ્ઞ પૂરો થયા પછી ભગવાન વિષ્ણુ પોતે એક મોટી શિલાને પીઠ પર મૂકીને ઊભા થયા.
ગરુડ પુરાણની માન્યતા: ગરુડ પુરાણમાં એવું પણ કહેવામાં આવ્યું છે કે, જે વ્યક્તિ શ્રાદ્ધ કર્મ માટે જાય છે તેનું દરેક પગલું પિતૃઓને સ્વર્ગ તરફ લઈ જાય છે. એવી માન્યતા છે કે, અહીં શ્રાદ્ધ કરવાથી વ્યક્તિ સીધો સ્વર્ગમાં જાય છે. પિંડ દાન કર્યા વિના ફ્લુગુ નદી પર પાછા ફરવું અધૂરું માનવામાં આવે છે. પિંડાદાની પુનપુન નદીના કિનારેથી પિંડ દાન આપવાનું શરૂ કરે છે. ફાલ્ગુ નદીનો પોતાનો એક અલગ ઇતિહાસ છે. ફાલ્ગુ નદીનું પાણી પૃથ્વીની અંદરથી વહે છે. તે બિહારમાં ગંગા નદીમાં જોડાય છે. ફાલ્ગુ નદીના કિનારે ભગવાન રામ અને માતા સીતાએ રાજા દશરથની આત્માની શાંતિ માટે નદીના કિનારે પિંડ દાન કર્યું હતું. ગયામાં અલગ-અલગ નામોની 360 વેદીઓ હતી, જ્યાં પિંડ દાન કરવામાં આવતું હતું. તેમાંથી 48 બાકી છે. આ જગ્યાને મોક્ષસ્થલી કહેવામાં આવે છે. દર વર્ષે અહીં પિતૃપક્ષમાં 17 દિવસ સુધી મેળો ભરાય છે.
ભૂલથી પણ ન કરો આ કામ: પિતૃ પક્ષ દરમિયાન માંસ, માછલી, માંસ, લસણ, ડુંગળી, મસૂરની દાળને ઘરના રસોડામાં ભૂલીને પણ ન બનાવો. આમ કરવાથી પિતૃદેવ ક્રોધિત થાય છે અને પિતૃ દોષ ઉત્પન્ન થાય છે. આ સાથે જે લોકો આ સમય દરમિયાન પિતૃઓને તર્પણ કરે છે તેમણે શરીરમાં સાબુ અને તેલનો ઉપયોગ ન કરવો જોઈએ. પિતૃ પક્ષ દરમિયાન નવા વસ્ત્રો, જમીન, મકાન સહિત તમામ પ્રકારના શુભ કાર્ય પર પ્રતિબંધ છે. આ સમયગાળા દરમિયાન કોઈપણ શુભ કાર્ય કરવાનું ટાળો.
