નવી દિલ્હી: સુપ્રીમ કોર્ટે પોતાના નવજાત બાળકની હત્યાના આરોપમાં એક મહિલાને નિર્દોષ જાહેર કરી છે. જો કે, કોર્ટે કહ્યું કે કાયદામાં ફોજદારી કેસના ચુકાદા માટે જરૂરી પાસાઓની જાહેરાતની આવશ્યકતા હોવા છતાં, આવી ફરજ ગોપનીયતાના મૂળભૂત અધિકાર પર અયોગ્ય રીતે ઘૂસણખોરી કરી શકતી નથી. કોર્ટે કહ્યું હતું કે કોઈ પણ યોગ્ય પુરાવા વિના મહિલા પર બાળકની હત્યાનો આરોપ માત્ર એટલા માટે લાદવો કે તે ગામમાં એકલી રહેતી હતી, તે સાંસ્કૃતિક સ્ટીરિયોટાઇપ્સ અને લિંગ ઓળખને મજબૂત બનાવે છે જેની સામે આ કોર્ટે સ્પષ્ટ ચેતવણી આપી છે. સુપ્રીમ કોર્ટ એપ્રિલ 2010માં છત્તીસગઢ હાઈકોર્ટના નિર્ણયને પડકારતી મહિલા દ્વારા દાખલ કરવામાં આવેલી અપીલની સુનાવણી કરી રહી હતી.
શું કહ્યું કોર્ટે?: જુલાઇ 2005માં નીચલી અદાલતે આ કેસમાં તેની દોષિત અને આજીવન કેદની સજાને યથાવત રાખી હતી. જસ્ટિસ અભય એસ. જસ્ટિસ ઓકા અને જસ્ટિસ સંજય કરોલની ખંડપીઠે આ કેસમાં વિચારણા કરી હતી કે ગોપનીયતાનો અધિકાર ગુનો કરવા માટે આરોપી મહિલાના અંગત જીવનને લગતી બાબતોને કેટલી હદે સુરક્ષિત કરે છે અને ખાસ કરીને જ્યારે ફરિયાદ પક્ષ તેને નિર્દોષ છોડવામાં નિષ્ફળ ગયો હોય. આ ઉપરાંત, ક્રિમિનલ પ્રોસિજર કોડની કલમ 313 હેઠળ નિવેદન આપતી વખતે ગુનાહિત સંજોગોને સમજાવવાના આરોપીના અધિકારો અને ફરજો શું છે?
ગોપનીયતાના મહત્વ પર ભાર: કોર્ટે મૂળભૂત માનવ અધિકાર તરીકે ગોપનીયતાના મહત્વ પર ભાર મૂક્યો હતો. તેના નિર્ણય પર પ્રકાશ પાડતા કોર્ટે કહ્યું કે ગોપનીયતાનો અધિકાર અદમ્ય છે. આ ઉપરાંત, તે માનવીય ગૌરવ અને મૂળભૂત અધિકારો જાળવવામાં કેન્દ્રિય ભૂમિકા ભજવે છે. કોર્ટે સ્વીકાર્યું કે માનવ અધિકાર અને વ્યક્તિગત સ્વાયત્તતા હાંસલ કરવા માટે ગોપનીયતા જરૂરી છે.
સ્વાયત્ત નિર્ણય લેવાનો અધિકાર: સુપ્રીમ કોર્ટે એમ પણ કહ્યું કે મહિલાઓને તેમના શરીર અને પ્રજનન સંબંધી પસંદગીઓ અંગે સ્વાયત્ત નિર્ણય લેવાનો અધિકાર છે. આના પર ભાર મૂકતા કોર્ટે કહ્યું કે આ અધિકારનું સન્માન ખાસ કરીને પ્રેગ્નન્સી અને ડિલિવરી સંબંધિત મામલાઓમાં થવું જોઈએ. નિર્ણયમાં ભારપૂર્વક જણાવવામાં આવ્યું હતું કે મહિલાઓને સગર્ભાવસ્થા સમાપ્ત કરવાનો નિર્ણય લેવાનો અધિકાર છે અને તેમની પસંદગીને પણ અયોગ્ય હસ્તક્ષેપથી સુરક્ષિત રાખવી જોઈએ.
