અમદાવાદ: હિંદુ ધર્મમાં પ્રદોષ વ્રતનું વિશેષ મહત્વ (Pradosh Vrat Method and Significance) છે. પ્રદોષ વ્રતને 'ત્રયોદશી વ્રત' તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે. પ્રદોષ વ્રતમાં ભગવાન શિવની વિધિવત પૂજા કરવામાં આવે છે. પંચાંગ અનુસાર, વર્ષ 2023નું પ્રથમ પ્રદોષ વ્રત (Pradosh Vrat January 2023) બુધવાર, 4 જાન્યુઆરી 2023ના રોજ છે. (Pradosh Vrat Auspicious Time and Method) આ પ્રદોષ વ્રત પોષ માસના શુક્લ પક્ષમાં ત્રયોદશીના દિવસે કરવામાં આવે છે.
4 જાન્યુઆરીએ મનાવવામાં આવશે: પંચાંગ મુજબ, પોષ મહિનાના શુક્લ પક્ષમાં ત્રયોદશી તિથિ મંગળવાર, 3જી જાન્યુઆરી 2023 ના રોજ બપોરે 01:01 વાગ્યે શરૂ થાય છે. તો આ પ્રદોષ વ્રત ગુરુવાર 5 જાન્યુઆરી 2023 ના રોજ સવારે 12:00 વાગ્યે સમાપ્ત થશે. સૂર્યાસ્ત પછી પ્રદોષ વ્રતની પૂજા કરવાનો નિયમ છે. આવી સ્થિતિમાં પ્રદોષ વ્રતનો શુભ સમય અને રીત 4 જાન્યુઆરી 2023ના રોજ મળી રહી છે. એટલા માટે આ પોષ પ્રદોષ વ્રત 4 જાન્યુઆરીના રોજ રાખવામાં આવશે.
પ્રદોષ વ્રત 2023 પૂજા મુહૂર્ત: પોષ પ્રદોષ વ્રત પૂજાનો શુભ સમય 4 જાન્યુઆરીએ સાંજે 5.37 થી 8.21 સુધીનો છે. આવી સ્થિતિમાં ભક્તોને પ્રદોષ વ્રત પૂજા માટે 2 કલાક 43 મિનિટનો સમય મળી રહ્યો છે. પ્રદોષ વ્રત પૂજા મુહૂર્તનો સમયગાળો 02 કલાક 43 મિનિટ છે.
પ્રદોષ વ્રત પદ્ધતિ અને મહત્વ: પ્રદોષ વ્રતના દિવસે ઉપવાસ કરવાની બે અલગ-અલગ પદ્ધતિઓ છે. પ્રથમ પદ્ધતિ એ છે કે, ભક્ત તે દિવસે કડક ઉપવાસ કરે છે. કેટલાક લોકો રાત્રે જાગતા રહીને દેવીની પૂજા કરે છે. પ્રદોષ વ્રતની બીજી પદ્ધતિ સૂર્યોદયથી સૂર્યાસ્ત સુધી ઉપવાસ છે. સાંજે ભગવાન શંકરની પૂજા કર્યા બાદ વ્રત તોડવામાં આવે છે. સૂર્યાસ્તના દોઢ કલાક પછી, ભક્તો સ્નાન કરે છે, સ્વચ્છ વસ્ત્રો પહેરે છે અને પૂજા માટે તૈયાર થઈ જાય છે. ભગવાન શંકરની મૂર્તિ અથવા ફોટોની વિધિવત પૂજા કરવામાં આવે છે. કેટલીક જગ્યાએ શિવલિંગની પૂજા પણ કરવામાં આવે છે. શિવલિંગ પર દૂધ, દહી, સામગ્રી પંચામૃતથી સ્નાન કરાવવામાં આવ્યું હતું. ત્યારબાદ શિવલિંગ પર સફેદ ચંદન, બેલપત્ર, મદાર, ફૂલ, શણ વગેરે ચઢાવવામાં આવે છે. ભક્તો ધાર્મિક વિધિ પછી પ્રદોષ વ્રતની કથાનો પાઠ કરે છે અથવા જ્યારે પઠન શક્ય ન હોય ત્યારે એકસાથે તેનો પાઠ કરે છે. આ સમયે મહામૃત્યુંજય મંત્રનો 108 વાર જાપ કરવામાં આવે છે. પૂજા પછી આરતી કરવામાં આવે છે. પૂજા પછી, ભક્તો ખોપરી પર પવિત્ર ભસ્મ લાવે છે.
પ્રદોષ વ્રતની રીત: આ પ્રદોષ વ્રત એ પોષ માસનો બીજો પ્રદોષ વ્રત છે. એવી ધાર્મિક માન્યતા છે કે પ્રદોષ વ્રત સુખ-સમૃદ્ધિમાં વધારો કરે છે. આ દિવસે ઉપવાસ કરીને ભગવાન ભોલેનાથની પૂજા કરવાથી વ્યક્તિને ધન, ઐશ્વર્ય, વૈભવ અને તમામ પ્રકારના ભૌતિક સુખોની પ્રાપ્તિ થાય છે.
