હ્યુસ્ટનઃ ભારતીય સમય અનુસાર મંગળવારે સવારે 4.46 કલાકે હ્યુસ્ટનમાં નાસા ઓફિસમાં કોઈ સાય-ફાઈ ફિલ્મ જેવો સીન જોવા મળ્યો હતો. નાસાના વૈજ્ઞાનિકોએ પૃથ્વીને બચાવવાના તેમના અભિયાનમાં સફળતા મેળવી છે. જો કોઈ લઘુગ્રહ પૃથ્વી સાથે અથડાય છે, તો તે સમગ્ર માનવ સંસ્કૃતિનો નાશ કરવાની ક્ષમતા ધરાવે છે. નાસાના વૈજ્ઞાનિકોને તેની ભ્રમણકક્ષા બદલવામાં સફળતા (NASA dart mission successfully) મળી છે. જો કે, આ એક પ્રયોગ હતો અને પૃથ્વીથી 11 મિલિયન કિમી દૂર સૂર્યની પરિક્રમા કરતા નાના લઘુગ્રહ સાથે પરીક્ષણ કરવામાં આવ્યું હતું.
-
IMPACT SUCCESS! Watch from #DARTMIssion’s DRACO Camera, as the vending machine-sized spacecraft successfully collides with asteroid Dimorphos, which is the size of a football stadium and poses no threat to Earth. pic.twitter.com/7bXipPkjWD
— NASA (@NASA) September 26, 2022 " class="align-text-top noRightClick twitterSection" data="
">IMPACT SUCCESS! Watch from #DARTMIssion’s DRACO Camera, as the vending machine-sized spacecraft successfully collides with asteroid Dimorphos, which is the size of a football stadium and poses no threat to Earth. pic.twitter.com/7bXipPkjWD
— NASA (@NASA) September 26, 2022IMPACT SUCCESS! Watch from #DARTMIssion’s DRACO Camera, as the vending machine-sized spacecraft successfully collides with asteroid Dimorphos, which is the size of a football stadium and poses no threat to Earth. pic.twitter.com/7bXipPkjWD
— NASA (@NASA) September 26, 2022
અવકાશયાન ડિમોર્ફોસ સાથે અથડાયું : નાસાએ પ્રથમ વખત એસ્ટરોઇડની ભ્રમણકક્ષા બદલવામાં સફળતા મેળવી છે. એસ્ટરોઇડની ભ્રમણકક્ષા બદલવા માટે, નાસાએ આ યોજના માટે રચાયેલ અવકાશયાનનો આશરો લીધો. નાસાએ આ અવકાશયાનને ડિમોર્ફોસ નામના એસ્ટરોઇડ સાથે અથડાવ્યું. આ અવકાશયાન લગભગ 22,530 કિલોમીટર પ્રતિ કલાકની ઝડપે ડિમોર્ફોસ સાથે અથડાયું હતું. એસ્ટરોઇડ એટલે અવકાશના એવા પથ્થરો જે પૃથ્વી સાથે અથડાઈને નુકસાન પહોંચાડી શકે છે.
અથડામણને કારણે ડિમોર્ફોસ પર ખાડો સર્જાયો હોવાની શક્યતા છે : અથડામણ પહેલા નાસાએ ડીમોર્ફોસ અને એસ્ટરોઇડ ડીડીમોસના વાતાવરણ, માટી, પથ્થર અને બંધારણનો પણ અભ્યાસ કર્યો હતો. આ મિશનમાં કાઈનેટિક ઈમ્પેક્ટર ટેકનિકનો ઉપયોગ કરવામાં આવ્યો હતો. અથડામણને કારણે ડિમોર્ફોસ પર ખાડો સર્જાયો હોવાની શક્યતા છે. આ અથડામણની અસરને કારણે ભ્રમણકક્ષામાં કોઈ નોંધપાત્ર ફેરફાર થયો છે કે કેમ અને જો તે થયો છે, તો આ પરિવર્તન કેટલું મોટું અને વ્યાપક છે તેની માહિતી માટે અવકાશમાંથી આવતા ડેટાનું વિશ્લેષણ કર્યા પછી જ ખબર પડશે.
ડીમોર્ફોસની પહોળાઈ લગભગ 160 મીટર છે : મંગળવારના મિશનને ડબલ એસ્ટરોઇડ રીડાયરેક્ટ ટેસ્ટ અથવા DART કહેવામાં આવતું હતું. લક્ષિત એસ્ટરોઇડ ડિમોર્ફોસ વાસ્તવમાં ડીડીમોસ નામના એસ્ટરોઇડનો ઉપગ્રહ હતો. ડીડીમોસની પહોળાઈ 780 મીટર છે જ્યારે ડીમોર્ફોસની પહોળાઈ લગભગ 160 મીટર છે. ડિમોર્ફોસ ડિડીમોસની આસપાસ પરિભ્રમણ કરે છે, અને તે બંને સૂર્યની આસપાસ ફરે છે. વૈજ્ઞાનિકોએ ડિમોર્ફોસને લક્ષ્ય બનાવવાનું પસંદ કર્યું તે એક કારણ એ હતું કે ડિડીમોસની આસપાસ તેની પ્રમાણમાં નાની ભ્રમણકક્ષા હતી. આ વર્ગમાં વિચલનો અભ્યાસ વધુ સરળ બનશે. DART મિશન ગયા વર્ષે નવેમ્બરમાં લોન્ચ કરવામાં આવ્યું હતું.
આગામી 100 વર્ષ સુધી એસ્ટરોઇડ્સથી પૃથ્વી પર કોઈ ખતરો નથી : પૃથ્વીથી 11 મિલિયન કિમી (ચંદ્ર કરતા લગભગ 300 ગણો દૂર) કરવામાં આવેલો આ પ્રયોગ ભવિષ્યમાં આવા 'દાવલાપ'ની ક્ષમતાઓને વધુ મજબૂત કરશે. જોકે નાસા કહે છે કે, ઓછામાં ઓછા આગામી 100 વર્ષ સુધી એસ્ટરોઇડ્સથી પૃથ્વી પર કોઈ ખતરો નથી, પરંતુ એસ્ટરોઇડ ગ્રહો સાથે અથડાય છે અને તે શક્ય છે. એવું માનવામાં આવે છે કે, લગભગ લાખો વર્ષો પહેલા મળી આવેલા ડાયનાસોર અને અન્ય જીવો એસ્ટરોઇડ સાથે અથડાયા પછી જ લુપ્ત થઈ ગયા હતા. તાજેતરમાં 2013 માં, એક લઘુગ્રહ પૃથ્વીના વાતાવરણમાં પ્રવેશ્યો અને રશિયા પર વિસ્ફોટ થયો, સેંકડો લોકો ઈજાગ્રસ્ત થયા અને વ્યાપક નુકસાન થયું હતું.
ખતરો મોટા એસ્ટરોઇડ્સથી છે : નાના લઘુગ્રહો જે લાખોની સંખ્યામાં સૂર્યની પરિક્રમા કરે છે. તેઓ ઘણીવાર પૃથ્વીના વાતાવરણમાં પ્રવેશ કરે છે, પરંતુ સપાટી પર પહોંચતા પહેલા ઘર્ષણને કારણે બળી જાય છે. તેમાંથી કેટલાક સપાટી પર પડે છે, પરંતુ નુકસાન પહોંચાડવા માટે એટલા મોટા નથી. ખતરો મોટા એસ્ટરોઇડ્સથી છે. ડાયનાસોરનો નાશ કરનારની પહોળાઈ લગભગ 10 કિમી હતી. નાસા અનુસાર, આટલો મોટો લઘુગ્રહ લગભગ 100 થી 200 મિલિયન વર્ષોમાં જ પૃથ્વી તરફ આવે છે. તેમાંથી કેટલાક એટલા મોટા છે કે જો પૃથ્વી પર એક પણ પથ્થર પડે તો તે અમેરિકાના રાજ્યને બરબાદ કરી શકે છે. 2011માં જાપાનમાં આવેલી સુનામી કરતાં પણ વધુ ભયાનક આફત દરિયામાં પડી શકે છે.
25 મીટરના કદનો એસ્ટરોઇડ દર 100 વર્ષમાં એકવાર આવશે : નાના એસ્ટરોઇડ વધુ આવે છે. એવી સંભાવના છે કે, 25 મીટરના કદનો એસ્ટરોઇડ દર 100 વર્ષમાં એકવાર આવશે. 2013માં રશિયામાં થયેલો વિસ્ફોટ આના કરતા નાનો હતો. તેનું કદ લગભગ 18 મીટર હતું. ચિંતાજનક રીતે, આ ગણતરીઓ એસ્ટરોઇડ પર આધારિત છે જે આપણે જાણીએ છીએ અને તેમની કુલ સંખ્યા લગભગ 26,000 છે. એવા ઘણા એસ્ટરોઇડ્સ પણ છે જે આપણે હજુ સુધી શોધી શક્યા નથી અને તે પૃથ્વી માટે ખતરો બની શકે છે.
