અજમેર: રાજસ્થાનના અજમેરમાં મહોરમ નિમિત્તે દરગાહ વિસ્તારમાં આવેલા આંદેરકોટ વિસ્તારમાં 800 વર્ષથી અજમેરમાં હાઈદોસ રમવાની અનોખી પરંપરા (unique tradition of playing Hydos in Ajmer) છે. હાથમાં ખુલ્લી તલવારો સાથે સેંકડો લોકો બૂમો પાડતા, તલવારો લહેરાવતા, કરબલાના યુદ્ધનું દ્રશ્ય રજૂ કરે છે. ખાસ વાત એ છે કે હૈદૌસની પ્રાચીન પરંપરાના વિસર્જન માટે વહીવટીતંત્ર માલખાનામાંથી 100 તલવારો આપે છે. વિશ્વ પ્રસિદ્ધ સૂફી સંત ખ્વાજા ગરીબ નવાઝની દરગાહની મુલાકાત લેતા દેશના ખૂણે-ખૂણેથી આવેલા શ્રદ્ધાળુઓ માટે હૈદૌસ ખાસ આકર્ષણનું કેન્દ્ર રહે છે.
આ પણ વાંચો: કોરોનાના કારણે 2 વર્ષ પછી આજે શહેરભરમાં નીકળશે તાજિયા જૂલુસ
અજમેરમાં મોહરમ હાઈદોસ પરંપરા : અંધારકોટિયન બિરાદરોના લોકો દ્વારા 9 અને 10 મોહરમની રાત્રે હૈદૌસ રમવામાં આવશે. દોરેલી તલવારો વડે Hydos રમવાની પરંપરા (800 years old Hydos playing tradition) 800 વર્ષ જૂની છે. એવું કહેવાય છે કે, દેશમાં માત્ર અજમેરમાં જ હાઈદોસ ખેલા (Moharram Hydos tradition in ajmer) રમવામાં આવે છે. હૈદૌસમાં વ્યવસ્થાની જવાબદારી બિરાદરીના લોકોની છે. જો કે, પ્રાથમિક સુવિધાઓ માટે વહીવટ અને સુરક્ષા પોલીસ દ્વારા સંભાળવામાં આવે છે. અંડરકોટિયન પંચાયતના કાર્યકારી પ્રમુખ મુખત્યાર બક્ષ કહે છે કે હૈદૌસની પરંપરા અજમેરમાં અંદરકોટિયન પંચાયત દ્વારા કરવામાં આવે છે. તેમણે કહ્યું કે, પ્રશાસન દ્વારા તલવારો અને તોપો આપવામાં આવે છે. તેણે કહ્યું કે, હૈદૌસ ઇમામ હુસૈનની યાદમાં વગાડવામાં આવે છે. હૈદૌસ રમતી વખતે કરબલાના દ્રશ્યને રજૂ કરવામાં આવે છે.
હૈદરાબાદ, પાકિસ્તાનમાં હૈદૌસ : અંદરકોટિયન પંચાયતના કાર્યકારી પ્રમુખ મુખ્તિયાર બખ્શ કહે છે કે, હૈદૌસ રમતી વખતે, બિરાદરીના વ્યક્તિના મનમાં એવો અહેસાસ થાય છે કે જો આપણે ઈમામ હુસૈનની સાથે હોત તો આપણે પણ શહીદી આપી હોત. તેમણે કહ્યું કે, દેશમાં હાઈડાસ માત્ર અજમેરમાં જ વગાડવામાં આવે છે. તે જ સમયે, કેટલાક લોકો ઈન્દરકોટીયન સમુદાયના પાકિસ્તાનના હૈદરાબાદ પ્રાંતમાં પણ છે. હાઈડાસ પણ ત્યાં વગાડવામાં આવે છે.
અજમેર પ્રશાસન 100 તલવારો અને એક તોપ આપે છે : હૈદૌસની પરંપરા 800 વર્ષ જૂની (The tradition of Haidaus is 800 years old) છે. એવું કહેવાય છે કે ,જ્યારે ઔરંગઝેબે ધાર્મિક કાર્યક્રમો પર પ્રતિબંધ મૂક્યો હતો, તે સમયે પણ હૈદૌસ વગાડવામાં આવી હતી. આંદરકોટિયન પંચાયતના કન્વીનર એસએમ અકબરે જણાવ્યું હતું કે, બ્રિટિશ શાસન દરમિયાન પણ હાઈડાસ વગાડવામાં આવતી હતી. આઝાદી બાદ સમાજના લોકોએ વહીવટીતંત્રને તલવારો અને તોપ સોંપી હતી. હવે દર વર્ષે હૈદૌસ રમવા માટે, આંતરકોટિયન 100 તલવારો અને તોપો આપવા માટે પંચાયત વહીવટીતંત્ર પાસેથી મંજૂરી લે છે. તે મુજબ દરેક તલવાર વડે રમતા વ્યક્તિને લાયસન્સ આપવામાં આવે છે. તેમણે જણાવ્યું હતું કે, વિવિધ વિભાગો દ્વારા વ્યવસ્થા કરવામાં આવે છે. તેમણે કહ્યું કે, પંચાયતના સભ્યો જ હાઈડા વગાડે છે.
આ પણ વાંચો: આ મેળામાં જતા પહેલા કરાવી લેજો વીમો, નહીં તો...
દોલે શરીફની સવારી : અંદરકોટિયન પંચાયતના ઉપપ્રમુખ આઝમ ખાને જણાવ્યું હતું કે, હૈદૌસ જોવા માટે લોકો દૂર-દૂરથી આવે છે. હાઈડાસ વગાડતા પહેલા તોપ ચલાવવામાં આવે છે. ત્યાર બાદ તલવારો લહેરાવતા લોકો કરબલાના દ્રશ્યને યાદ કરે છે. આ દરમિયાન દોલે શરીફની સવારી પણ કાઢવામાં આવે છે. આ દિવસે મોટાભાગના લોકો ઉપવાસ કરે છે. ઘણા લોકો લંગર તકસીમ કરાવે છે. અંડરકોટિયન પંચાયતનું રજીસ્ટ્રેશન 1946થી છે. 100 વર્ષથી વધુ જૂના દસ્તાવેજોમાં હૈદૌસનો ઉલ્લેખ છે.
