નવી દિલ્હીઃ હંમેશાથી શાંતિપ્રિય રાજ્યોમાં ગણાતા પૂર્વોત્તર રાજ્ય મણિપુર અચાનક એવા સમયે ચર્ચામાં આવી ગયું જ્યારે પહાડી વસ્તી અને ખીણની વસ્તી વચ્ચે તણાવની સ્થિતિ સર્જાઈ ગઈ. સ્થિતિ એવી બની કે રાજ્યમાં શાંતિ સ્થાપવા માટે કેન્દ્રીય દળોની ટુકડીઓ તૈનાત કરવામાં આવી. કેન્દ્રીય ગૃહપ્રધાન અમિત શાહ ખુદ મણિપુરની સ્થિતિ પર નજર રાખી રહ્યા છે. તાજેતરમાં આર્મી ચીફ જનરલ મનોજ પાંડેએ રાજ્યની મુલાકાત લીધી હતી. આખરે શું છે આખો વિવાદ, ચાલો સમજીએ...
મણિપુરનું ભૌગોલિક સ્થાન ઘણું અલગ: મણિપુર એક પહાડી રાજ્ય છે, જે પર્વતીય વિસ્તારોથી ઘેરાયેલું છે. મધ્યમાં એક ખીણ છે. આ ખીણની વસ્તી ઘણી વધારે છે. મણિપુરમાં ખીણમાં વસતી મોટાભાગની વસ્તી મૈતેઈ અથવા મૈતેઈ સમુદાયની છે. ટકાવારીની દ્રષ્ટિએ વાત કરીએ તો સમગ્ર રાજ્યમાં તેમની ભાગીદારી 60 ટકાથી વધુ છે. મણિપુર વિધાનસભાની 60 બેઠકોમાંથી 40 બેઠકો અહીંથી આવે છે. અહીં ઘાટીમાં મોટાભાગની વસ્તી હિન્દુઓની છે. આ પછી મોટો સમુદાય મુસ્લિમોનો છે. આદિવાસી વસ્તી (ST) મુખ્યત્વે પર્વતોમાં રહે છે. કહેવાય છે કે ખીણની જમીન ફળદ્રુપ છે. જો કે, તે સમગ્ર રાજ્યના ભૌગોલિક વિસ્તારના માત્ર 10 ટકા છે.
કેમ હિંસા ફાટી નીકળી: 19 એપ્રિલના રોજ મણિપુર હાઈકોર્ટે એક મહત્વપૂર્ણ નિર્ણય આપ્યો, જેમાં હાઈકોર્ટે મણિપુર સરકારને 4 અઠવાડિયાની અંદર કેન્દ્ર સરકારને ભલામણ મોકલવાનો આદેશ આપ્યો છે, જેમાં મૈતેઈ સમુદાયને એસટી સૂચિમાં સામેલ કરવા વિનંતી કરી છે. મણિપુર હાઈકોર્ટના આદેશ બાદ કોર્ટે આદિજાતિ બાબતોના મંત્રાલયના પત્રનો પણ ઉલ્લેખ કર્યો, જેમાં મંત્રાલયે વિશેષ ભલામણની માંગ કરી હતી. તેમાં સામાજિક અને આર્થિક સર્વે તેમજ એથનોગ્રાફિક રિપોર્ટનો સમાવેશ કરવાનો આદેશ આપવામાં આવ્યો હતો. આ પત્ર વર્ષ 2013માં લખવામાં આવ્યો હતો. આ પહેલા પણ 2012માં એસટીની માંગણી સમિતિએ મૈતેઈને એસટીમાં સમાવવાની વિનંતી કરી હતી.
વિરોધનું મુખ્ય કારણ: મણિપુરમાં પહાડોમાં રહેતી વસ્તીનું કહેવું છે કે મૈતેઈ સમુદાયમાં પહેલેથી જ રાજકીય વર્ચસ્વ છે. મૈતેઈ સમુદાયની વસ્તી પણ વધુ છે, આવી રીતે તેઓ નોકરીઓમાં પણ ઘણો પ્રભાવ ધરાવે છે. જો એકવાર તેઓને ST યાદીમાં સામેલ કરવામાં આવે તો બિન-મૈતેઈની વસ્તીને ખૂબ અસર થશે. તેમના આરક્ષણને અસર થશે. મૈતેઈ સમુદાયના લોકો પહાડી વિસ્તારોમાં પણ જમીન પર કબજો કરવાનું શરૂ કરશે. મૈતેઈ લોકોની ભાષા પહેલેથી જ આઠમી સૂચિમાં સૂચિબદ્ધ છે. તેમાંથી ઘણાને SC, OBC અને EWSની વિવિધ કેટેગરીમાં અનામત મળી રહી છે.
