નવી દિલ્હી: તૂટેલા ચોખાના નિકાસ પરનો પ્રતિબંધ મહત્વનો છે કારણ કે, સરકારનો અંદાજ છે કે ખરીફ સિઝનમાં ડાંગરના વાવેતર હેઠળનો કુલ વિસ્તાર ગયા વર્ષ કરતાં ઓછો હોઈ શકે છે. તેની અસર આવનારા સમયમાં કિંમતો પર પણ પડી શકે છે. ચોખાના વધતા ભાવને અંકુશમાં લેવા માટે કેન્દ્ર સરકારે નિર્ણય લીધો છે. સરકારે તૂટેલા ચોખા પર પ્રતિબંધ (rice export ban by india) મૂક્યો છે.
સ્થાનિક પુરવઠો વધશે: ગુરુવારે, કેન્દ્રે સ્થાનિક પુરવઠો વધારવા માટે નોન-બાસમતી ચોખા પર 20 ટકા નિકાસ ડ્યુટી લાદી હતી. આ નિકાસ ડ્યુટી 9 સપ્ટેમ્બરથી લાગુ થશે. રેવન્યુ ડિપાર્ટમેન્ટના એક નોટિફિકેશન મુજબ, ડાંગર અથવા કાચા અને બ્રાઉન ચોખા પર 20 ટકાની નિકાસ ડ્યુટી (India restricts broken rice) લાદવામાં આવી છે. સેન્ટ્રલ બોર્ડ ઓફ પરોક્ષ કર અને કસ્ટમ્સે વધુમાં જણાવ્યું હતું કે 'સેમી મિલ્ડ અથવા ફુલ મિલ્ડ રાઇસ, પછી ભલે તે પોલિશ્ડ હોય કે ચમકદાર' ની નિકાસ પર પણ 20 ટકાની કસ્ટમ ડ્યુટી લાગશે. આ ખરીફ સિઝનમાં ડાંગરનું વાવેતર 383.99 લાખ હેક્ટરમાં ગત સિઝન કરતાં લગભગ 6 ટકા ઓછું છે.
નિકાસ નીતિમાં સુધારો: ભારતમાં ખેડૂતોએ આ ખરીફ સિઝનમાં (Kharif season) ડાંગરનું ઓછું વાવેતર કર્યું છે. ખરીફ પાકો મોટાભાગે ચોમાસા-જૂન અને જુલાઈ દરમિયાન વાવવામાં આવે છે અને ઉત્પાદન ઓક્ટોબર અને નવેમ્બર દરમિયાન લણવામાં આવે છે. વાવણી વિસ્તારમાં ઘટાડો થવાનું પ્રાથમિક કારણ જૂન મહિનામાં ચોમાસાની ધીમી પ્રગતિ અને જુલાઈમાં દેશના કેટલાક મુખ્ય વિસ્તારોમાં તેનો અસમાન ફેલાવો હોઈ શકે છે. ભારતમાં ઘણા લોકો ચિંતિત હતા કે આ ખરીફમાં અત્યાર સુધી ડાંગરના વાવેતર હેઠળનો ઓછો વિસ્તાર અનાજના ઉત્પાદનમાં ઘટાડો કરી શકે છે. અગાઉ મે મહિનામાં કેન્દ્રએ ઘઉંની નિકાસ નીતિમાં સુધારો કર્યો હતો અને તેની નિકાસને ખાદ્ય સુરક્ષા માટે સંભવિત જોખમો પર 'પ્રતિબંધિત' શ્રેણી હેઠળ મૂકી હતી.
ઘઉંની નિકાસ પર પ્રતિબંધ: ઘઉંની નિકાસ પર પ્રતિબંધ મૂકતી વખતે, સરકારે કહ્યું હતું કે, આ પગલાનો હેતુ દેશની એકંદર ખાદ્ય સુરક્ષા તેમજ પડોશી અને અન્ય સંવેદનશીલ દેશોની જરૂરિયાતોને પહોંચી વળવાનો છે. ભારત સરકાર માત્ર ઘઉંની નિકાસ મર્યાદિત કરવા પુરતી મર્યાદિત ન હતી. ઘઉંના અનાજની નિકાસ પર પ્રતિબંધને (Ban on export of wheat) પગલે, કેન્દ્રએ ઘઉંના લોટ અને અન્ય સંબંધિત ઉત્પાદનો જેમ કે મેંદા, રવા, ઘઉંનો લોટની નિકાસ પર પ્રતિબંધ મૂક્યો હતો.
ખાદ્ય પદાર્થોના ભાવમાં વધારો: યુક્રેનમાં ચાલી રહેલા સંઘર્ષને કારણે પુરવઠામાં ઘટાડો થયો છે અને મુખ્ય ખાદ્ય પદાર્થોના ભાવમાં વધારો થયો છે. યુક્રેન અને રશિયા ઘઉંના બે મુખ્ય સપ્લાયર છે અને તાજેતરના મહિનાઓમાં તેના વૈશ્વિક ભાવમાં નોંધપાત્ર વધારો થયો છે. ભારતમાં પણ ભાવ ઉંચા છે અને હાલમાં તે લઘુત્તમ ટેકાના ભાવથી ઉપર ટ્રેડ કરી રહ્યા છે. રવિ પાક પહેલા, ભારતમાં ઘણા ઘઉં ઉગાડતા વિસ્તારોમાં ગરમીના મોજાના કેટલાક ઘઉંના પાકને અસર થઈ હતી.
