નવી દિલ્હીઃ ગૌતમ અદાણીએ થોડા દિવસોમાં આકાષથી જમીન સુધીનો સમય જોયો છે. જે દિવસે અમેરિકન રિસર્ચ કંપની હિંડનબર્ગનો રિપોર્ટ આવ્યો તે દિવસે તેમના શેરમાં હલચલ મચી ગઈ હતી. અદાણી ગ્રૂપની સાત લિસ્ટેડ કંપનીઓના શેરમાં 50 ટકાનો ઘટાડો થયો છે. રિપોર્ટ બાદ અદાણી ગ્રુપની માર્કેટ મૂડીમાં 10 લાખ કરોડનો ઘટાડો થયો છે. 24 જાન્યુઆરી 2023ના રોજ અદાણી ગ્રુપનું માર્કેટ કેપ 19.2 લાખ કરોડ રૂપિયા હતું.
અમેરિકન રિસર્ચ કંપની હિંડનબર્ગ રિસર્ચે 24-3124 જાન્યુઆરીના રોજ અદાણી ગ્રૂપ પર રિપોર્ટ બહાર પાડ્યો હતો. આ રિપોર્ટમાં અદાણી ગ્રૂપ પર શેરબજારમાં હેરાફેરી, છેતરપિંડી કે મની લોન્ડરિંગ જેવા અનેક ગંભીર આરોપો મૂકવામાં આવ્યા છે. જો કે, અદાણી જૂથ સતત તે આરોપોને નકારી રહ્યું છે અને હિંડનબર્ગ સામે કાનૂની પગલાં લેવાની તૈયારીની વાત કરી રહ્યું છે. પરંતુ આ બધું હોવા છતાં અદાણી એન્ટરપ્રાઇઝિસ રોકાણકારોનો વિશ્વાસ જીતવામાં સફળ રહી નથી. અદાણી ગ્રુપની સાત લિસ્ટેડ કંપનીઓના શેર સતત ઘટી રહ્યા છે.
હિન્ડેનબર્ગ રિસર્ચનો રિપોર્ટ બહાર પાડવામાં આવ્યો છે, ઉચ્ચ મૂલ્યાંકનને કારણે અદાણી જૂથ 85% ઘટ્યું છે. બીજા દિવસે, અદાણી જૂથની કંપનીઓની માર્કેટ મૂડીમાં લગભગ ₹1 લાખ કરોડનો ઘટાડો થયો હતો. અદાણી ગ્રુપે હિંડનબર્ગ રિસર્ચને જવાબ આપતાં કહ્યું કે આ અહેવાલ પાયાવિહોણા છે. આરોપોને પાયાવિહોણા અનુમાન ગણાવ્યા. જો કે, હિંડનબર્ગે આગ્રહ કર્યો કે તેઓ તેમના અહેવાલ પર ઊભા છે. આ પછી અદાણીનો સ્ટોક સતત ઘટતો રહ્યો. જેના કારણે શેરની માર્કેટ મૂડીમાં બે દિવસનો ઘટાડો ₹4 લાખ કરોડ થયો હતો.
20,000 કરોડનો FPOની જાહેરાત: અદાણી એન્ટરપ્રાઇઝે બજારમાંથી નાણાં એકત્ર કરવા માટે 20,000 કરોડનો FPO લાવવાની જાહેરાત કરી હતી. FPO લાવવામાં આવ્યો છે. અદાણી એન્ટરપ્રાઇઝ એફપીઓમાં પ્રથમ દિવસે 1% સબસ્ક્રિપ્શન જોવા મળ્યું હતું. આ પછી અબુ ધાબીના ઇન્ટરનેશનલ હોલ્ડિંગે અદાણીના સમર્થનમાં FPOમાં $400 મિલિયનનું યોગદાન આપ્યું. આ રીતે અદાણી એન્ટરપ્રાઈઝ એફપીઓ 31મી જાન્યુઆરી સુધી સંપૂર્ણ સબસ્ક્રાઈબ થઈ ગયું.
1-3 ફેબ્રુઆરી 1 ફેબ્રુઆરીના રોજ, ક્રેડિટ સુઈસની ખાનગી બેંકે અદાણી બોન્ડ પર માર્જિન લોન બંધ કરી દીધી. સ્વિસ, ધિરાણ આપતી ખાનગી બેંકિંગ શાખા, અદાણી પોર્ટ્સ અને સ્પેશિયલ ઇકોનોમિક ઝોન, અદાણી ગ્રીન એનર્જી અને અદાણી ઇલેક્ટ્રિસિટી મુંબઇ દ્વારા વેચાયેલી નોટો માટે શૂન્ય ધિરાણ મૂલ્ય નક્કી કરે છે. તે જ દિવસે અદાણી ગ્રુપના શેરમાં $86 બિલિયનનું નુકસાન થયું હતું. જેના કારણે સિક્યોરિટી એન્ડ એક્સચેન્જ બોર્ડ ઓફ ઈન્ડિયા (સેબી)ને તપાસ શરૂ કરવાની ફરજ પડી હતી. તે પછી રાત્રે અદાણી ગ્રૂપે અદાણી એન્ટરપ્રાઇઝિસ એફપીઓ રદ કર્યો હતો.
શેરમાં સતત ઘટાડાની અસર તેની નેટવર્થ પર પડી હતી. એક સમયે 'ભારતના સૌથી અમીર વ્યક્તિ' ગણાતા ગૌતમ અદાણી વિશ્વના ટોપ-10 ધનિકોની યાદીમાંથી બહાર થઈ ગયા છે. મુકેશ અંબાણી પોતાના પ્રતિસ્પર્ધીને પાછળ છોડીને ટોપ-10ની યાદીમાં સામેલ થયા છે.
2 ફેબ્રુઆરીના રોજ, એવું બહાર આવ્યું હતું કે સ્ટેટ બેંક ઓફ ઈન્ડિયા (SBI) એ અદાણી જૂથની કંપનીઓને $2.6 બિલિયન ધિરાણ કર્યું હતું. SBIના એક્સપોઝરમાં તેના વિદેશી એકમોમાંથી $200 મિલિયનનો સમાવેશ થાય છે, એવું અહેવાલમાં જણાવાયું હતું. ભૂતપૂર્વ બ્રિટિશ વડા પ્રધાન બોરિસ જ્હોન્સનના નાના ભાઈ લોર્ડ જો જોહ્ન્સન, યુકે સ્થિત ઇન્વેસ્ટમેન્ટ ફર્મ એલારા કેપિટલના નોન-એક્ઝિક્યુટિવ ડિરેક્ટર તરીકેના પદ પરથી રાજીનામું આપી દીધું છે, જે હવે બંધ થઈ ગયેલ અદાણી એન્ટરપ્રાઇઝિસ એફપીઓ સાથે જોડાયેલ છે. ગૌતમ અદાણીના મુંબઈમાં ત્રણ મેગા પ્રોજેક્ટ સ્કેનર હેઠળ આવ્યા છે.
3 ફેબ્રુઆરીના રોજ, S&P ગ્લોબલ રેટિંગ્સે રેટિંગ જાળવી રાખીને અદાણી પોર્ટ્સ અને અદાણી ઈલેક્ટ્રીસિટી માટેનો આઉટલૂક સ્થિરથી નેગેટિવમાં બદલ્યો હતો. આ દિવસથી અસરકારક, અદાણી એન્ટરપ્રાઇઝ સહિતની ત્રણ અદાણી જૂથની કંપનીઓ નેશનલ સ્ટોક એક્સચેન્જ (NSE) ના ટૂંકા ગાળાના વધારાના મોનિટરિંગ મેઝર્સ (ASM) ફ્રેમવર્ક હેઠળ આવી ગઈ છે. LIC એ જાહેર કર્યું કે તે અદાણી એન્ટરપ્રાઈઝમાં 4.23%, અદાણી પોર્ટ્સમાં 9.14% અને અદાણી ટોટલ ગેસમાં 5.96% હિસ્સો ધરાવે છે.
નાણાપ્રધાન નિર્મલા સીતારમણે ભારતને 'ખૂબ જ સારી રીતે નિયંત્રિત નાણાકીય બજાર' ગણાવીને રોકાણકારોને ખાતરી આપી હતી. 'રોકાણકારોનો વિશ્વાસ, જે પહેલા હતો તે હવે પણ ચાલુ રહેશે. અમારા નિયમનકારો સામાન્ય રીતે ગવર્નન્સ પ્રેક્ટિસ વિશે ખૂબ જ કડક હોય છે અને તેથી એક ઉદાહરણ, જો કે વૈશ્વિક સ્તરે ઘણી ચર્ચા થઈ શકે છે. નાણાકીય બજારો કેટલી સારી રીતે કાર્ય કરે છે તેનો આ સંકેત નથી. અદાણી ગ્રૂપની ફ્લેગશિપ અદાણી એન્ટરપ્રાઇઝિસ સહિત 10 કંપનીઓમાંથી $110 બિલિયનથી વધુનું ધોવાણ થયું હતું. નાણા સચિવ ટીવી સોમનાથને અદાણી ગ્રૂપના શેરના ઘટાડાને મેક્રો ઇકોનોમિક દૃષ્ટિકોણથી 'ચાની કપમાં તોફાન' ગણાવ્યું હતું.
