ETV Bharat / bharat

Hanuman Jyanti : જાણો હનુમાનજીના કેટલાક વિશિષ્ટ અને અનુકરણીય ગુણો વિશે

author img

By

Published : Apr 6, 2023, 11:03 AM IST

એવું માનવામાં આવે છે કે, સંસારમાં 8 લોકોને ચિરંજીવી (દીર્ઘ આયુષ્ય) બનવાનું વરદાન મળ્યું છે. તેઓ અષ્ટ ચિરંજીવી કહેવાય છે. રામાયણ અને હનુમાન ચાલીસા અનુસાર, શ્રી હનુમાન જી સામાન્ય માણસો માટે માત્ર પૂજાપાત્ર નથી પણ પ્રેરણા સ્ત્રોત પણ છે.

Hanuman Jyanti : જાણો હનુમાનજીના કેટલાક વિશિષ્ટ અને અનુકરણીય ગુણો વિશે
Hanuman Jyanti : જાણો હનુમાનજીના કેટલાક વિશિષ્ટ અને અનુકરણીય ગુણો વિશે

હૈદરાબાદ: શ્રી હનુમાનજીને કલયુગના મુખ્ય દેવતાઓમાંના એક માનવામાં આવે છે. દેવતા હોવા ઉપરાંત, હનુમાનજી યુવાનો માટે એક આદર્શ પ્રેરણા બની શકે છે. હનુમાનજી આઠ ચિરંજીવોમાંથી એક છે. એવું કહેવાય છે કે વિશ્વમાં 8 લોકોને ચિરંજીવી (દીર્ઘ આયુષ્ય) બનવાનું વરદાન મળ્યું છે. તેઓ અષ્ટ ચિરંજીવી કહેવાય છે. રામાયણ અને હનુમાન ચાલીસામાં બજરંગબલીના ગુણોનું વિગતવાર વર્ણન કરવામાં આવ્યું છે. સ્વામી રામકૃષ્ણ પરમહંસ અને સ્વામી વિવેકાનંદે પણ બજરંગબલીની પૂજા કરી અને તેમને તેમના આદર્શ અને પ્રેરણા સ્ત્રોત બનાવવા વિનંતી કરી. તો ચાલો જાણીએ હનુમાનજીના કેટલાક ખાસ અને અનુકરણીય ગુણો વિશે.

નાના-મોટાનું સન્માનઃ લંકામાં રાવણની અશોક વાટિકામાં હનુમાનજી અને મેઘનાથ વચ્ચે યુદ્ધ થયું ત્યારે મેઘનાથે બ્રહ્માસ્ત્રનો ઉપયોગ કર્યો હતો. જો હનુમાનજી ઈચ્છતા તો તેઓ બ્રહ્માસ્ત્રને નિષ્ક્રિય કરી શક્યા હોત. પરંતુ તે બ્રહ્માજીના શસ્ત્ર બ્રહ્માસ્ત્રનું મહત્વ ઓછું કરવા માંગતા ન હતા, તેથી તેણે ઘોર બ્રહ્માસ્ત્રનો ફટકો લીધો. રામાયણના પાત્રોમાં ભગવાન શ્રી રામ અને લક્ષ્મણ સહિત ઘણા લોકો તેમના કરતા નાના હતા, તેમ છતાં હનુમાનજી એ બધાને પોતાના કરતા વધુ મહત્વ અને સન્માન આપતા હતા.

આ પણ વાંચો: HANUMAN JAYANTI : હનુમાનજીના જન્મની આ રસપ્રદ કહાણી તમે ભાગ્યે જ સાંભળી હશે

ધ્યેય માટે સમર્પિત, સેવાભાવની પ્રબળતા: શ્રી હનુમાનજીએ પોતાનું જીવન ભગવાન શ્રીરામની સેવા અને ભક્તિ માટે સમર્પિત કર્યું છે. આ માટે તેમણે પોતાના રાજ્ય અને પરિવારનો ત્યાગ કર્યો અને આજીવન બ્રહ્મચર્યનું વ્રત લીધું. જ્યારે કેટલાક લોકોએ તેમની ભક્તિ અને વફાદારી પર સવાલ ઉઠાવ્યા ત્યારે તેમણે પોતાનું હૃદય ફાડીને ભગવાન રામ પ્રત્યેની તેમની ભક્તિ અને વફાદારી સાબિત કરી. જ્યારે પણ હનુમાનજીને તેમની સફળતાઓ વિશે પૂછવામાં આવ્યું ત્યારે તેમણે દરેક વખતે શ્રી રામ અને માતા જાનકીને શ્રેય આપ્યો. ઉદાહરણ તરીકે, સમુદ્ર પાર કરીને લંકા જતી વખતે તમામ શ્રેય ભગવાન શ્રી રામની વીંટીને આપવામાં આવ્યો હતો, તો બીજી તરફ, સમુદ્ર પાર કરવાનો શ્રેય નમ્રતાપૂર્વક મા જાનકીની કૃપા તરીકે ચૂડામણીને આપવામાં આવ્યો હતો. આ રીતે સમુદ્ર પાર કરવાના મુશ્કેલ કાર્યનો શ્રેય શ્રી રામ અને માતા સીતાને આપવામાં આવ્યો હતો.

આ પણ વાંચો: Surya Gochar 2023 : 14 એપ્રિલે સૂર્યદેવ મેષ રાશિમાં પ્રવેશ કરશે, જાણો કઈ રાશિના લોકો ચઢશે સફળતાની સીડી

કુશળતા: શ્રી હનુમાનજીએ લંકામાં માતા સીતા, વિભીષણ અને રાવણને તેમની વાતચીત કુશળતાથી પ્રભાવિત કર્યા હતા. અશોક વાટિકામાં, જ્યારે એક વાનર પાસેથી ભગવાન શ્રી રામનો સંદેશ સાંભળીને માતા સીતાને શંકા થઈ, ત્યારે હનુમાનજીએ તેમની વાતચીત કુશળતાથી માતા સીતાને ખાતરી આપી કે તે ભગવાન રામના સંદેશવાહક છે. તેવી જ રીતે, રાવણને પણ ભગવાન શ્રી રામના શરણમાં જવા અને તેના પૂર્વજોના નામને કલંકિત ન કરવા માટે તેની દલીલો દ્વારા સમજાવવામાં આવે છે.

ચતુર સજાગ અને જાગ્રતઃ લંકા જતા માર્ગમાં સમુદ્ર પાર કરતી વખતે સુરસા રાક્ષસ હનુમાનજીને ખાવા માંગતો હતો. ચતુરાઈ બતાવીને હનુમાનજીએ તેમની ઊંચાઈ વધારી અને પછી ઓછી કરી. આ પછી તે સુરસાના મુખમાં પ્રવેશ્યો અને પાછો બહાર આવ્યો. રાક્ષસ સુરસા હનુમાનજીની ચતુરાઈથી પ્રસન્ન થઈને રસ્તો છોડી ગયો. આ રીતે હનુમાનજીએ બિનજરૂરી હિંસાથી બચીને શક્ય તેટલું જલ્દી પોતાનું કામ કરવા પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કર્યું, હનુમાનજી પાસેથી શીખીને આપણે આ ચતુરાઈની કળાને આપણા જીવનમાં આત્મસાત કરી શકીએ છીએ. જ્યારે રામ-રાવણ યુદ્ધમાં લક્ષ્મણ બેહોશ થઈ ગયા ત્યારે હનુમાનજી પોતાનો જીવ બચાવવા સંજીવની ઔષધિ લેવા ગયા. જ્યારે તેઓ સંજીવની બૂટીને ઓળખી શક્યા ન હતા, ત્યારે હનુમાનજીએ શંકામાં સમય બગાડ્યા વિના આખો પર્વત ઉપાડ્યો, આ રીતે હનુમાનજીએ તેમની ચતુરાઈ અને સતર્કતા બતાવી.

હૈદરાબાદ: શ્રી હનુમાનજીને કલયુગના મુખ્ય દેવતાઓમાંના એક માનવામાં આવે છે. દેવતા હોવા ઉપરાંત, હનુમાનજી યુવાનો માટે એક આદર્શ પ્રેરણા બની શકે છે. હનુમાનજી આઠ ચિરંજીવોમાંથી એક છે. એવું કહેવાય છે કે વિશ્વમાં 8 લોકોને ચિરંજીવી (દીર્ઘ આયુષ્ય) બનવાનું વરદાન મળ્યું છે. તેઓ અષ્ટ ચિરંજીવી કહેવાય છે. રામાયણ અને હનુમાન ચાલીસામાં બજરંગબલીના ગુણોનું વિગતવાર વર્ણન કરવામાં આવ્યું છે. સ્વામી રામકૃષ્ણ પરમહંસ અને સ્વામી વિવેકાનંદે પણ બજરંગબલીની પૂજા કરી અને તેમને તેમના આદર્શ અને પ્રેરણા સ્ત્રોત બનાવવા વિનંતી કરી. તો ચાલો જાણીએ હનુમાનજીના કેટલાક ખાસ અને અનુકરણીય ગુણો વિશે.

નાના-મોટાનું સન્માનઃ લંકામાં રાવણની અશોક વાટિકામાં હનુમાનજી અને મેઘનાથ વચ્ચે યુદ્ધ થયું ત્યારે મેઘનાથે બ્રહ્માસ્ત્રનો ઉપયોગ કર્યો હતો. જો હનુમાનજી ઈચ્છતા તો તેઓ બ્રહ્માસ્ત્રને નિષ્ક્રિય કરી શક્યા હોત. પરંતુ તે બ્રહ્માજીના શસ્ત્ર બ્રહ્માસ્ત્રનું મહત્વ ઓછું કરવા માંગતા ન હતા, તેથી તેણે ઘોર બ્રહ્માસ્ત્રનો ફટકો લીધો. રામાયણના પાત્રોમાં ભગવાન શ્રી રામ અને લક્ષ્મણ સહિત ઘણા લોકો તેમના કરતા નાના હતા, તેમ છતાં હનુમાનજી એ બધાને પોતાના કરતા વધુ મહત્વ અને સન્માન આપતા હતા.

આ પણ વાંચો: HANUMAN JAYANTI : હનુમાનજીના જન્મની આ રસપ્રદ કહાણી તમે ભાગ્યે જ સાંભળી હશે

ધ્યેય માટે સમર્પિત, સેવાભાવની પ્રબળતા: શ્રી હનુમાનજીએ પોતાનું જીવન ભગવાન શ્રીરામની સેવા અને ભક્તિ માટે સમર્પિત કર્યું છે. આ માટે તેમણે પોતાના રાજ્ય અને પરિવારનો ત્યાગ કર્યો અને આજીવન બ્રહ્મચર્યનું વ્રત લીધું. જ્યારે કેટલાક લોકોએ તેમની ભક્તિ અને વફાદારી પર સવાલ ઉઠાવ્યા ત્યારે તેમણે પોતાનું હૃદય ફાડીને ભગવાન રામ પ્રત્યેની તેમની ભક્તિ અને વફાદારી સાબિત કરી. જ્યારે પણ હનુમાનજીને તેમની સફળતાઓ વિશે પૂછવામાં આવ્યું ત્યારે તેમણે દરેક વખતે શ્રી રામ અને માતા જાનકીને શ્રેય આપ્યો. ઉદાહરણ તરીકે, સમુદ્ર પાર કરીને લંકા જતી વખતે તમામ શ્રેય ભગવાન શ્રી રામની વીંટીને આપવામાં આવ્યો હતો, તો બીજી તરફ, સમુદ્ર પાર કરવાનો શ્રેય નમ્રતાપૂર્વક મા જાનકીની કૃપા તરીકે ચૂડામણીને આપવામાં આવ્યો હતો. આ રીતે સમુદ્ર પાર કરવાના મુશ્કેલ કાર્યનો શ્રેય શ્રી રામ અને માતા સીતાને આપવામાં આવ્યો હતો.

આ પણ વાંચો: Surya Gochar 2023 : 14 એપ્રિલે સૂર્યદેવ મેષ રાશિમાં પ્રવેશ કરશે, જાણો કઈ રાશિના લોકો ચઢશે સફળતાની સીડી

કુશળતા: શ્રી હનુમાનજીએ લંકામાં માતા સીતા, વિભીષણ અને રાવણને તેમની વાતચીત કુશળતાથી પ્રભાવિત કર્યા હતા. અશોક વાટિકામાં, જ્યારે એક વાનર પાસેથી ભગવાન શ્રી રામનો સંદેશ સાંભળીને માતા સીતાને શંકા થઈ, ત્યારે હનુમાનજીએ તેમની વાતચીત કુશળતાથી માતા સીતાને ખાતરી આપી કે તે ભગવાન રામના સંદેશવાહક છે. તેવી જ રીતે, રાવણને પણ ભગવાન શ્રી રામના શરણમાં જવા અને તેના પૂર્વજોના નામને કલંકિત ન કરવા માટે તેની દલીલો દ્વારા સમજાવવામાં આવે છે.

ચતુર સજાગ અને જાગ્રતઃ લંકા જતા માર્ગમાં સમુદ્ર પાર કરતી વખતે સુરસા રાક્ષસ હનુમાનજીને ખાવા માંગતો હતો. ચતુરાઈ બતાવીને હનુમાનજીએ તેમની ઊંચાઈ વધારી અને પછી ઓછી કરી. આ પછી તે સુરસાના મુખમાં પ્રવેશ્યો અને પાછો બહાર આવ્યો. રાક્ષસ સુરસા હનુમાનજીની ચતુરાઈથી પ્રસન્ન થઈને રસ્તો છોડી ગયો. આ રીતે હનુમાનજીએ બિનજરૂરી હિંસાથી બચીને શક્ય તેટલું જલ્દી પોતાનું કામ કરવા પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કર્યું, હનુમાનજી પાસેથી શીખીને આપણે આ ચતુરાઈની કળાને આપણા જીવનમાં આત્મસાત કરી શકીએ છીએ. જ્યારે રામ-રાવણ યુદ્ધમાં લક્ષ્મણ બેહોશ થઈ ગયા ત્યારે હનુમાનજી પોતાનો જીવ બચાવવા સંજીવની ઔષધિ લેવા ગયા. જ્યારે તેઓ સંજીવની બૂટીને ઓળખી શક્યા ન હતા, ત્યારે હનુમાનજીએ શંકામાં સમય બગાડ્યા વિના આખો પર્વત ઉપાડ્યો, આ રીતે હનુમાનજીએ તેમની ચતુરાઈ અને સતર્કતા બતાવી.

ETV Bharat Logo

Copyright © 2024 Ushodaya Enterprises Pvt. Ltd., All Rights Reserved.