નવી દિલ્હી: આગામી નાણાકીય વર્ષમાં ભારતીય અર્થવ્યવસ્થાનો વિકાસ દર ઘટીને 6.5 ટકા રહેવાની ધારણા છે. જો કે, ભારત વિશ્વમાં સૌથી ઝડપથી વિકસતી મુખ્ય અર્થવ્યવસ્થા બની રહેશે. આ અનુમાન મંગળવારે આર્થિક સમીક્ષા 2022-23માં કરવામાં આવ્યું હતું. વર્તમાન નાણાકીય વર્ષમાં (એપ્રિલ 2022 થી માર્ચ 2023) ભારતના કુલ ઘરેલુ ઉત્પાદન (GDP)નો વૃદ્ધિ દર સાત ટકા રહેવાનો અંદાજ છે. નોંધપાત્ર રીતે, ગયા વર્ષે તે 8.7 ટકા હતો.
નાણાકીય પડકારોનો સામનો: વિશ્વના અન્ય ભાગોની જેમ ભારતે પણ યુરોપમાં લાંબા સમયથી ચાલી રહેલા યુદ્ધ અને સપ્લાય ચેઇનમાં વિક્ષેપને કારણે નાણાકીય પડકારોનો સામનો કરવો પડ્યો છે. સમીક્ષામાં કહેવામાં આવ્યું છે કે, 'ભારતે મોટાભાગની અર્થવ્યવસ્થાઓ કરતાં વધુ સારી રીતે પડકારોનો સામનો કર્યો છે.' નાણાપ્રધાન નિર્મલા સીતારમણ દ્વારા સંસદમાં રજૂ કરાયેલ આર્થિક સર્વે જણાવે છે કે ભારત PPP (પરચેઝિંગ પાવર પેરિટી) ની દ્રષ્ટિએ વિશ્વની ત્રીજી સૌથી મોટી અર્થવ્યવસ્થા છે અને વિનિમય દરની દ્રષ્ટિએ પાંચમી સૌથી મોટી અર્થવ્યવસ્થા છે.
'અર્થતંત્રે જે ગુમાવ્યું હતું તે લગભગ પાછું મેળવી લીધું છે. જે અટકી ગયું હતું તે નવીકરણ કરવામાં આવ્યું છે અને કોરોના મહામારી દરમિયાન અને યુરોપમાં સંઘર્ષ પછી જે ગતિ ધીમી પડી હતી તેને ફરીથી સક્રિય કરવામાં આવી છે. આ સૂચવે છે કે ફુગાવાની સ્થિતિ મોટી ચિંતાનો વિષય ન હોઈ શકે, જો કે, દેવાની કિંમત લાંબા સમય સુધી એલિવેટેડ રહેવાની શક્યતા છે. એક ચક્રવૃદ્ધિ ફુગાવો સંયમના ચક્રને લંબાવી શકે છે.' -IMF
CAD વધુ વધે તો રૂપિયો દબાણમાં આવી શકે: સમીક્ષામાં કહેવામાં આવ્યું છે કે ભારતની મહામારી પછીની પુનઃપ્રાપ્તિ પ્રમાણમાં ઝડપી હતી, જેમાં નક્કર સ્થાનિક માંગ, મૂડી રોકાણમાં તેજી દ્વારા વૃદ્ધિને ટેકો મળ્યો હતો, પરંતુ યુએસ ફેડરલ રિઝર્વ દ્વારા વ્યાજદરમાં વધુ વધારાના અંદાજો રૂપિયા સામે પડકાર ઉભો કરે છે. વૈશ્વિક કોમોડિટીના ભાવ ઊંચા રહેવાને કારણે ચાલુ ખાતાની ખાધ (CAD) વધવાનું ચાલુ રાખી શકે છે. જો CAD વધુ વધે તો રૂપિયો દબાણમાં આવી શકે છે. સમીક્ષા મુજબ, નિકાસ મોરચે ચાલુ નાણાકીય વર્ષના બીજા છ માસિક ગાળામાં વૃદ્ધિમાં ઘટાડો થયો છે. ધીમી વૈશ્વિક વૃદ્ધિ, ઘટતા વૈશ્વિક વેપારને કારણે ચાલુ વર્ષના બીજા ભાગમાં નિકાસ પ્રોત્સાહનમાં ઘટાડો થયો છે.
રોકાણમાં વધારો જરૂરી: નાણાકીય વર્ષ 2023-24 માટે વર્તમાન ભાવે વૃદ્ધિ દર 11 ટકા રહેવાનો અંદાજ છે. સમીક્ષામાં કહેવામાં આવ્યું છે કે આગામી નાણાકીય વર્ષ દરમિયાન ભારતનો વિકાસ દર મોટાભાગની વૈશ્વિક અર્થવ્યવસ્થાઓ કરતાં વધુ મજબૂત રહેશે. આ ખાનગી વપરાશમાં સુધારો, બેંકો દ્વારા ધિરાણમાં વેગ અને કંપનીઓ દ્વારા મૂડી ખર્ચમાં વધારાને કારણે થશે. સર્વે જણાવે છે કે મજબૂત વપરાશને કારણે ભારતમાં રોજગારીની સ્થિતિમાં સુધારો થયો છે, પરંતુ રોજગારીની વધુ તકો ઊભી કરવા માટે ખાનગી રોકાણમાં વધારો જરૂરી છે.
આ પણ વાંચો Economic Survey 2023: કૃષિ ક્ષેત્રનું પ્રદર્શન સારું, પરંતુ નવી દિશા આપવાની જરૂર
ફુગાવો 6.8 ટકા રહેવાનો અંદાજ: ભારતીય રિઝર્વ બેંકે ચાલુ નાણાકીય વર્ષ 2022-23માં ફુગાવો 6.8 ટકા રહેવાનો અંદાજ મૂક્યો છે. મંગળવારે સંસદમાં રજૂ કરાયેલા આર્થિક સર્વેમાં જણાવ્યું હતું કે 6.8 ટકાનો અંદાજિત ફુગાવાનો દર ખાનગી વપરાશને રોકવા માટે પૂરતો ઊંચો નથી અને રોકાણને નિરુત્સાહિત કરવા માટે તે પૂરતો ઓછો નથી. જો કે, લાંબી ફુગાવો કરકસરના ચક્રને લંબાવી શકે છે, એમ સમીક્ષામાં જણાવાયું છે.
આ પણ વાંચો UNION BUDGET 2014-2022: નવા બજેટ પહેલા જાણો મોદી સરકારના જૂના બજેટની કહાની
રશિયા-યુક્રેન યુદ્ધની અસર: સમીક્ષા અનુસાર, 'આરબીઆઈએ નાણાકીય વર્ષ 2022-23માં સરેરાશ ફુગાવાનો દર 6.8 ટકા રહેવાનો અંદાજ મૂક્યો હતો, જે તેના લક્ષ્યાંક કરતાં વધુ હતો. જો કે, આ દર એટલો ઊંચો નથી કે ખાનગી વપરાશને અટકાવે અને ન તો તે એટલો નીચો હોય કે જેથી રોકાણ નબળું પડે. ભારતનો જથ્થાબંધ અને છૂટક ફુગાવો 2022 ના મોટાભાગના સમય માટે ઊંચો રહ્યો હતો, મુખ્યત્વે ફેબ્રુઆરી 2022 માં શરૂ થયેલા રશિયા-યુક્રેન યુદ્ધ પછી સપ્લાય ચેઇનમાં વિક્ષેપ થયો.
