હૈદરાબાદ: અફઘાનિસ્તાનમાં સક્રિય આતંકવાદી સંગઠનો (Terrorist Organizations) સામે ફરી એકવાર તાજીકિસ્તાન જણાઈ રહ્યું છે. નેવુંના દાયકામાં, તાજિકિસ્તાને તાલિબાન વિરોધી દળોને ગુપ્તચર આધાર પૂરો પાડ્યો હતો. અમેરિકન સૈનિકોની (American Soldiers) હકાલપટ્ટી બાદ તાલિબાને ફરી અફઘાનિસ્તાનમાં સત્તા કબજે કરી લીધી છે. તેથી, તાજિકિસ્તાને ફરીથી તે દળો સામે એક પ્લેટફોર્મ પૂરું પાડ્યું છે, જેના કારણે આ ક્ષેત્રની સુરક્ષા જોખમમાં છે.
આંતરરાષ્ટ્રીય આતંકવાદી સંગઠ : ભારત, ચીન, ઈરાન અને મધ્ય એશિયાના 4 મોટા દેશો તાલિબાન શાસન હેઠળના જુદા જુદા આતંકવાદી સંગઠનોના અસ્તિત્વને લઈને ચિંતિત બન્યા છે. આ આંતરરાષ્ટ્રીય આતંકવાદી સંગઠનો દ્વારા ઉભા કરવામાં આવેલા ખતરાનો સામનો કરવા માટે દુશાન્બેએ (તાજિકિસ્તાનની રાજધાની) NSA સ્તરની વાતચીતમાં સંવાદનું આયોજન કર્યું છે. તેમાં ભારત, ચીન, ઈરાન, રશિયા, ઉઝબેકિસ્તાન, કિર્ગિસ્તાન, તુર્કમેનિસ્તાન અને કઝાકિસ્તાનના પ્રતિનિધિઓએ ભાગ લીધો હતો.
આ પણ વાંચો: જૈશ અને લસ્કર-એ-તૈયબાને તાલિબાન મદદ કરે છે: યુએનનો રીપોર્ટ
રિપોર્ટ સંયુક્ત રાષ્ટ્ર સુરક્ષા પરિષદને સોંપવામાં આવ્યો : તે ભારત માટે ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ હતું. UN દ્વારા તૈયાર કરવામાં આવેલી તાલિબાન પ્રતિબંધ સમિતિના રિપોર્ટમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે, જૈશ-એ-મોહમ્મદ (JEM) અને લશ્કર (LeT) સક્રિય છે. આ રિપોર્ટ સંયુક્ત રાષ્ટ્ર સુરક્ષા પરિષદને સોંપવામાં આવ્યો છે. રિપોર્ટ અનુસાર અફઘાનિસ્તાનમાં બંને આતંકી જૂથોના ટ્રેનિંગ સેન્ટર ખોલવામાં આવ્યા છે. બંને સંગઠનો કાશ્મીરમાં સક્રિય છે.
અજીત ડોભાલે ચિંતાઓનો ઉલ્લેખ કર્યો : આ સુરક્ષા સંવાદમાં ભારતના રાષ્ટ્રીય સુરક્ષા સલાહકાર અજીત ડોભાલે આ ચિંતાઓનો ઉલ્લેખ કર્યો હતો. જો સુરક્ષાની ચિંતાઓ પર ધ્યાન આપવામાં નહીં આવે તો યુદ્ધગ્રસ્ત અફઘાનિસ્તાન સમગ્ર ક્ષેત્ર માટે ખતરો બની શકે છે, એમ તેમણે જણાવ્યું હતું. અફઘાનિસ્તાનને લઈને આ દેશોની ચિંતા સમાન છે. તેથી તેમના લક્ષ્યો પણ સમાન છે. તેઓ પણ સમયસર તેનો ઉકેલ ઇચ્છે છે, ખાસ કરીને પાકિસ્તાનમાં સત્તા પરિવર્તન પછી ઊભી થયેલી પરિસ્થિતિઓ પછી.
NSA સ્તરની મંત્રણા : ગયા વર્ષે નવેમ્બરમાં નવી દિલ્હી દ્વારા આયોજિત NSA સ્તરની મંત્રણામાં ચીન અને પાકિસ્તાન બંનેએ ભાગ લીધો ન હતો. ઈમરાન ખાન અને તાલિબાન વચ્ચેની નિકટતા કોઈનાથી છુપાયેલી નથી. અને પાકિસ્તાન અને ચીનની નિકટતા વિશે પણ બધા જાણે છે. તેથી ચીન અત્યાર સુધી નિશ્ચિંત હતું. ચીનને શિનજિયાંગમાં મુસ્લિમોની (ઉઇગર) સ્થિતિ અંગે વિશ્વાસ હતો. પાકિસ્તાનની સેનાએ ચીનને ખાતરી આપી હતી કે ઉગ્રવાદી જૂથો તેમના વતી શિનજિયાંગમાં દખલ નહીં કરે.
ચીન વિરોધી વલણ માટે છે જાણીતું : અફઘાનિસ્તાનમાં ઈસ્ટ તુર્કેસ્તાન ઈસ્લામિક મૂવમેન્ટની (ETIM) હાજરી છતાં ચીન પાકિસ્તાનને કારણે આત્મવિશ્વાસ ધરાવતું રહ્યું, પરંતુ હવે પરિસ્થિતિ બદલાઈ ગઈ છે. પાકિસ્તાનમાં ઈમરાનની સરકાર નથી. ETIM તેના ચીન વિરોધી વલણ માટે જાણીતું છે. ETIMના તાલિબાન કમાન્ડરો સાથે સારા સંબંધો છે. તાલિબાન શાસન, જે પોતે તેમને ટેકો આપે છે, ચીનના ઉઇગુર સમર્થકો પર લગામ લગાવે તેવી અપેક્ષા રાખવી મુશ્કેલ છે.
ઈરાન અને અફઘાનિસ્તાન સરહદ વહેંચે છે : પાકિસ્તાનના પરેશાન પૂર્વ વડાપ્રધાન ઈમરાન પાસે હવે શિનજિયાંગ પ્રાંતના અલગ પડેલા મુસ્લિમો સામે 'પરસેપ્શન મેનેજમેન્ટ'ને પ્રભાવિત કરવાની ક્ષમતા નથી. આવી સ્થિતિમાં ચીન પાસે કોઈ વિકલ્પ નથી. તેથી તે દુશાન્બે મંત્રણામાં જોડાયો. ઈરાનનું પણ એવું જ છે. ઈરાન અને અફઘાનિસ્તાન સરહદ વહેંચે છે. અફઘાનિસ્તાનના હજારા પ્રભુત્વવાળા વિસ્તારમાં સુરક્ષાને લઈને ચિંતા છે. ઈરાન આ અંગે ચિંતિત છે. હાલમાં જ અહીં હજારા શિયાઓને પણ આતંકવાદીઓએ નિશાન બનાવ્યા છે.
ડ્રોનનું નામ છે અબાબીલ 2 : સંભવિત ખતરાનો સામનો કરવા માટે ઈરાન પણ દુશાન્બે મંત્રણાને ઉકેલ તરીકે જોઈ રહ્યું છે. ઈરાને તેના પ્રથમ વિદેશી સ્થળ તરીકે તાજિકિસ્તાનને પસંદ કર્યું, જ્યાં તે લશ્કરી ડ્રોન બનાવવા માટે ઉત્પાદન સુવિધા સ્થાપશે. આ ડ્રોનનું નામ અબાબીલ-2 છે. અબાબીલ એક પક્ષી છે, જેનો કુરાનમાં વફાદાર તરીકે ઉલ્લેખ કરવામાં આવ્યો છે. અબાબીલ દુશ્મનની જગ્યાઓને નિશાન બનાવી શકશે અને તેમની હિલચાલ પર પણ નજર રાખશે.
આ પણ વાંચો: અપની તો પાઠશાલા: ગરીબ બાળકોના IAS-IPS બનવાના સપનાને સાકાર કરી રહ્યા છે DSP વિકાસ ચંદ્ર
તાજિકિસ્તાનની સ્થિતિ છે ઈરાન જેવી : અમેરિકા અને ઈરાનના રિવોલ્યુશનરી ગાર્ડ્સને વફાદાર હજારા મુસ્લિમો સતત ભયમાં જીવી રહ્યા છે. મઝાર-એ-શરીફ અને અન્ય કેટલાક સ્થળો પરના તાજેતરના હુમલાઓને કારણે થયેલા નુકસાનને કારણે ઈરાન માટે આ ક્ષેત્રમાં સત્તાનું સંતુલન જાળવવું અનિવાર્ય બન્યું છે. તાજિકિસ્તાનની સ્થિતિ ઈરાન જેવી જ છે. તાજિકિસ્તાને લગભગ 2 દાયકા પહેલા અહેમદ શાહ મસૂદ અને અમરુલ્લા સાલેહ વિશે વલણ અપનાવ્યું હતું. અફઘાનિસ્તાનના પડોશી દેશોમાં તે પહેલો દેશ હતો જેણે સાલેહ અને કમાન્ડર મસૂદને ગુપ્તચર આધાર પૂરો પાડ્યો હતો. 2001 માં, મસૂદની તાલિબાન દ્વારા તેના માણસોને પત્રકાર તરીકે તેના સ્થાને મોકલીને હત્યા કરવામાં આવી હતી. સાલેહ હવે મસૂદના પુત્ર સાથે પનશીરમાં તાલિબાન સામે લડી રહ્યો છે. સાલેહ ભારતીય અને અમેરિકન સમર્થનની રાહ જોઈ રહ્યો છે.
પ્રાદેશિક શાંતિ માટે સંવાદ છે જરૂરી : ભારત માટે શાંતિને જોખમમાં મૂકતી શક્તિઓ સામે આક્રમક રાજદ્વારી હુમલાઓ શરૂ કરવાનો સમય આવી ગયો છે, પરંતુ ભારત માટે ચીન સાથે તટસ્થ સંબંધો જાળવી રાખવા પણ જરૂરી છે, જેથી દુશ્મનાવટ ન વધે. પ્રાદેશિક શાંતિ માટે સંવાદ જરૂરી છે. જો આ ગઠબંધનના સાથી પક્ષો વચ્ચે સતત ચર્ચા અને કાર્યવાહી થાય છે, તો તે ચોક્કસપણે દુશ્મનાવટને સમાપ્ત કરવાની દિશામાં એક મોટું પગલું હશે.
