નવી દિલ્હી: દિલ્હી મ્યુનિસિપલ કોર્પોરેશન (MCD) એ જાહેર શૌચાલયોમાં એસિડના અંધાધૂંધ ઉપયોગ પર પ્રતિબંધ મૂક્યો છે. વાસ્તવમાં, દિલ્હી મહિલા આયોગના અધ્યક્ષ સ્વાતિ માલીવાલે તારીખ 6 એપ્રિલે જીબી પંત હોસ્પિટલના ગેટ નંબર 8 સામે મ્યુનિસિપલ કોર્પોરેશનના મહિલા શૌચાલયનું નિરીક્ષણ કર્યું હતું, જ્યાં તેમને એસિડથી ભરેલું 50 લિટરનું ટીન મળ્યું હતું. , શ્રી રામ ગ્રામીણ વિકાસ સંસ્થાન (જેને શૌચાલય સંકુલની જાળવણી અને સંચાલન માટે MCD દ્વારા કોન્ટ્રાક્ટ આપવામાં આવ્યો છે) ના કર્મચારી દ્વારા કહેવામાં આવ્યું હતું કે, તેઓ શૌચાલય સાફ કરવા માટે દર મહિને એસિડ ખરીદે છે. મ્યુનિસિપલ કોર્પોરેશનને આ માહિતી આપતાં દિલ્હી મહિલા આયોગે એસિડના ઉપયોગ પર તાત્કાલિક પ્રતિબંધ લગાવવાની માંગ કરી હતી.
એજન્સી વચ્ચે કરાર: આ અંગે સિટી ઝોનના વરિષ્ઠ અધિકારીઓ પંચ સમક્ષ હાજર થયા હતા. જેને લેખિત જવાબ આપ્યો હતો. જેમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે, MCD દ્વારા જાહેર શૌચાલયોની સફાઈ માટે એસિડનો ઉપયોગ રોકવા માટે કોઈ માર્ગદર્શિકા જારી કરવામાં આવી નથી. તેમણે એ પણ માહિતી આપી હતી કે , શૌચાલયની સફાઈ (એજન્સી દ્વારા) MCD દ્વારા કરાર કરારમાં તેમના પર લાદવામાં આવેલા નિયમો અને શરતો અનુસાર કરવામાં આવે છે. આ ઉપરાંત, તેમણે શૌચાલયની જાળવણી અને સંચાલન માટે MCD અને એજન્સી વચ્ચે કરાર કરારની નકલ પણ આપી.
એક હજાર રૂપિયાનો દંડ: MCDના વરિષ્ઠ અધિકારીઓ આ મામલે કમિશન સમક્ષ હાજર થયા અને જણાવ્યું કે, હાલમાં 308 સામુદાયિક શૌચાલય/જાહેર શૌચાલય ખાનગી એજન્સીઓને આઉટસોર્સ કરવામાં આવ્યા છે. જેમનો MCD સાથે સમાન કરાર છે. એવું કહેવામાં આવ્યું છે કે સાપ્તાહિક શૌચાલયની સફાઈ માટે એસિડનો ઉપયોગ ન કરવા પર, દિલ્હી મ્યુનિસિપલ કોર્પોરેશન, એજન્સી પર દરરોજ એક હજાર રૂપિયાનો દંડ થઈ શકે છે.
એસિડના ઉપયોગ પર પ્રતિબંધ: પૂછપરછમાં જાણવા મળ્યું કે, 2017માં ઉત્તર દિલ્હી મ્યુનિસિપલ કોર્પોરેશનના ગૃહ દ્વારા મંજૂર કરાયેલા કરાર દસ્તાવેજમાં શૌચાલયની સફાઈ માટે એસિડના ઉપયોગને પ્રોત્સાહન આપવામાં આવ્યું હતું. આ પછી, દિલ્હી મહિલા આયોગના હસ્તક્ષેપ પછી, MCDએ તાજેતરમાં એક આદેશ જારી કરીને તેના દ્વારા સંચાલિત જાહેર શૌચાલયોની સફાઈ માટે એસિડના ઉપયોગ પર પ્રતિબંધ મૂક્યો હતો.
એસિડને તાત્કાલિક જપ્ત: શૌચાલયમાં ખુલ્લામાં એસિડનો આટલો મોટો જથ્થો મળી આવતા સ્વાતિ માલીવાલ ચોંકી ઉઠી હતી. તેમણે કહ્યું હતું કે, તે ગેરકાયદે અને ખતરનાક છે. કારણ કે કોઈપણ સરળતાથી આ એસિડ લઈ શકે છે. એસિડ હુમલા માટે તેનો ઉપયોગ કરી શકે છે. ત્યારબાદ તેણે મ્યુનિસિપલ અધિકારીઓને શૌચાલયમાં એસિડની હાજરી માટે સમન્સ જારી કર્યા, આ સાથે જ દિલ્હી પોલીસ દ્વારા મળી આવેલા એસિડને તાત્કાલિક જપ્ત કરવામાં આવ્યું.
પ્રતિ દિવસ 1,000 રૂપિયા: કોન્ટ્રાક્ટ કરારનો અભ્યાસ કરતી વખતે, કમિશને જાણવા મળ્યું કે, તેના પર 17.07.2017ના રોજ હસ્તાક્ષર કરવામાં આવ્યા હતા અને 40 શૌચાલય સંકુલની જાળવણી એજન્સીને સોંપવામાં આવી હતી. કમિશનને સબમિટ કરવામાં આવેલ MCDનો જવાબ કોન્ટ્રાક્ટ એગ્રીમેન્ટ (MCD અને એજન્સી વચ્ચે)ના નિયમો અને શરતોના નિયમ 36 તરફ પણ નિર્દેશ કરે છે જે સ્પષ્ટપણે જણાવે છે કે, જો એજન્સી દ્વારા શૌચાલય સાફ કરવા માટે એસિડનો ઉપયોગ સાપ્તાહિક કરવામાં આવતો નથી, તો દંડ વસૂલવામાં આવશે. MCD દ્વારા એજન્સી પર પ્રતિ દિવસ 1,000 રૂપિયા લાદવામાં આવશે.
એજન્સી સામે કાર્યવાહી: દિલ્હી મહિલા આયોગના અધ્યક્ષ સ્વાતિ માલીવાલે વર્તમાન પરિસ્થિતિ પર નારાજગી વ્યક્ત કરી, જ્યાં MCDએ 308 જાહેર શૌચાલયોને સાફ કરવા માટે એસિડના ગેરકાયદેસર ઉપયોગનો આદેશ આપ્યો છે. કમિશનની સૂચનાઓ પર MCD અધિકારીઓએ 18 મેના રોજ એક ઓફિસ ઓર્ડર જારી કર્યો હતો. જેમાં જણાવ્યું હતું કે, કરારની ઉક્ત જોગવાઈ (જે એસિડના ઉપયોગને પ્રોત્સાહિત કરતી હતી) રદ કરવામાં આવી હતી અને જો કોઈ વ્યક્તિએ શૌચાલય, સ્ટોરેજમાં એસિડનો ઉપયોગ કર્યો હોય તો તે કાયદેસર છે. એજન્સી સામે કાર્યવાહી કરવામાં આવશે.
એસિડના ઉપયોગ પર પ્રતિબંધ: સ્વાતિ માલીવાલે કહ્યું, “અમને MCD ટોયલેટમાં મોટી માત્રામાં એસિડ મળ્યો. શરૂઆતમાં અમને લાગ્યું કે તે MCD વતી શૌચાલય ચલાવતી ખાનગી એજન્સીનું ગેરકાયદેસર કૃત્ય છે. પરંતુ તપાસમાં બહાર આવ્યું છે કે 2017 માં, ઉત્તર MCDના ચૂંટાયેલા પ્રતિનિધિઓએ 308 જાહેર શૌચાલયો ચલાવવા માટે ખાનગી એજન્સીઓ સાથે કરારને મંજૂરી આપતો ઠરાવ પસાર કર્યો હતો, જેમાં શૌચાલયને સાપ્તાહિક સાફ કરવા માટે એસિડનો ઉપયોગ કરવો જરૂરી હતો. MCD, જે પોતે એક સરકારી સંસ્થા છે, એસિડના ઉપયોગને કેવી રીતે પ્રોત્સાહન આપી શકે? આ આઘાતજનક અને ગેરકાયદેસર છે. દિલ્હી મહિલા આયોગના હસ્તક્ષેપ પછી, MCDએ આખરે સુધારાત્મક પગલાં લીધાં અને જાહેર શૌચાલયોમાં એસિડના ઉપયોગ પર પ્રતિબંધ મૂકવામાં આવ્યો.
