ન્યુઝ ડેસ્ક : ઘણી વખત લોકોના મોબાઈલ ફોન પર મેસેજ આવે છે કે તમારો કોઈ મિત્ર ખતરામાં છે. આ પછી, લોકો જોખમની ચિંતા કર્યા પછી તરત જ પૈસા ટ્રાન્સફર કરે છે. ઘણા લોકો વધુ પૈસા કમાવવાના લોભમાં અમારી અંગત વિગતો પણ શેર કરે છે. સાયબર ગુનાઓથી વાકેફ હોવા છતાં, અમે QR કોડ સ્કેન કરીએ છીએ અને મહત્વપૂર્ણ ડેટા અને OTP વિશે માહિતી આપીએ છીએ. સાયબર છેતરપિંડીથી બચવા માટે જાગૃતિ અને તકેદારી મહત્વપૂર્ણ છે.
મોટા નફાની લાલચ: સાયબર ઠગ્સ મોટાભાગે મેસેજ અને કોલ દ્વારા લોકોને ઠપકો આપે છે કે મોટી રિયલ એસ્ટેટ કંપની અથવા બિટકોઈનમાં રોકાણ કરવાથી મોટો નફો થઈ શકે છે. આ આકર્ષક યોજનાઓ વિશે કહીને, આ ઠગ લોકો ખાતરી આપવાનો પ્રયાસ કરે છે કે તેમાં રોકાણ કરીને, તમે એક વર્ષમાં 50 ટકાથી વધુ વળતર મેળવી શકશો. સાયબર અપરાધીઓ જૂથ દ્વારા ઝુંબેશ ચલાવે છે. તે જૂથમાં સાયબર ઠગના સંબંધીઓ અને પરિચિતો છે, જેઓ દાવો કરે છે કે તેઓએ પણ તેમાં રોકાણ કરીને જંગી વળતર મેળવ્યું છે. જો તમે વેરિફિકેશનની વાત કરશો તો તેઓ ખુલ્લેઆમ જૂઠું બોલશે જેથી તમે તેમની છેતરપિંડીની સ્કીમમાં પણ પૈસા રોકો. પરંતુ સાવચેત રહો, કોઈપણ મોટી કંપની રોકાણકારોને સીધો ફોન કરતી નથી. કોઈ અજાણી વ્યક્તિ તમને તમારા WhatsApp ગ્રુપમાં એડ નહીં કરે, તેથી તમારી એપ સેટિંગ્સ બદલો. તમારા એકાઉન્ટ ગોપનીયતા જૂથો વિકલ્પ પર ક્લિક કરો. ત્યાં તમને જૂથોમાં કોણ ઉમેરી શકે તે પસંદ કરો. પછી માય કોન્ટેક્ટ્સ એટલે કે માય કોન્ટેક્ટ્સ અથવા માય કોન્ટેક્ટ સિવાય પસંદ કરો. પછી પસંદ કરેલ સંપર્ક ઉમેરો.
તત્કાલ લોન એપ સ્કેમ: તમારા સોશિયલ મીડિયા એકાઉન્ટ પર ઇન્સ્ટન્ટ લોન એપની લિંક એ દાવા સાથે મોકલવામાં આવે છે કે તેઓ કોઈપણ દસ્તાવેજ વિના તરત જ લોનની પ્રક્રિયા કરશે. જેમની પાસે આવી એપ્સ છે તેઓ કોઈપણ ગેરેંટર વિના વ્યક્તિગત લોન આપે છે, બસ આ માટે તમારે એપ પર નોંધણી કરાવવી પડશે. આ કરતા પહેલા સાવચેત રહો, કારણ કે તમે ઠગની જાળમાં ફસાઈ જશો. આવી એપ્સથી લોન લેવા માટે તમારે તમારા ફોનમાં ઘણી પરમિશન આપવી પડશે. એપ્સ દ્વારા એક લિંક પણ મોકલવામાં આવે છે, જેના પર તેઓ ક્લિક કરવા દબાણ કરે છે. લિંક પર ક્લિક કરવાથી એપ ચલાવતી ગેંગ તમારા ફોનનો એક્સેસ મેળવી લે છે. તેઓ તમારા ફોનમાંથી સંપર્કો, ફોટા અને વિડિયો એકત્રિત કરે છે અને પૈસા માટે તમને હેરાન કરવાનું શરૂ કરે છે. તેઓ પૈસા કાઢવા માટે ઓનલાઈન ફોટા મોર્ફ કરવામાં અને અપલોડ કરવામાં પણ અચકાતા નથી. તેથી કોઈ પણ સંજોગોમાં વિચિત્ર લિંક્સ ખોલશો નહીં. ધ્યાનમાં રાખો કે યોગ્ય લોન આપતી બેંક અથવા નાણાકીય સંસ્થા યોગ્ય દસ્તાવેજો વિના લોન આપતી નથી.
ડીપ ફેક સ્કેમ: સ્માર્ટફોન આજકાલ એક આવશ્યક જરૂરિયાત બની ગઈ છે. સ્માર્ટફોન યુઝર્સ માટે ઘણી એપ્સ પણ બનાવવામાં આવી છે. સાયબર અપરાધીઓ લોકોને નિશાન બનાવવા માટે આ એપ્સનો ઉપયોગ કરી રહ્યા છે. સ્કેમર્સ નગ્ન વિડિઓ કૉલ્સ કરે છે અને રેકોર્ડ કરે છે, પીડિતોને વીડિયો મોકલે છે અને ખંડણી ચૂકવવા માટે તેમને બ્લેકમેલ કરે છે. આનાથી બચવાનો રસ્તો એ છે કે અજાણ્યા નંબરોથી આવતા વીડિયો કૉલનો જવાબ ન આપવો. જો તમે કૉલનો જવાબ આપો તો પણ, જો કોઈ મહિલા કૉલ કરતી હોય તો સાવચેત રહો. જો એમ હોય, તો તરત જ કૉલ ડિસ્કનેક્ટ કરો અને નંબરની જાણ કરો.
ફેક ફેસબુક આઈડી કૌભાંડઃ ફેસબુક દ્વારા છેતરપિંડીનું ચલણ પણ વધ્યું છે. સ્કેમર્સ કોઈનું ડુપ્લિકેટ ફેસબુક એકાઉન્ટ બનાવે છે. તેમાં પ્રોફાઈલ ફોટો અને વિગતો પણ યુઝર્સના ઓરિજિનલ જેવી જ રાખવામાં આવી છે. ત્યારબાદ તે યુઝરની ફ્રેડ લિસ્ટમાં સામેલ લોકોને ફેક આઈડી દ્વારા ફ્રેન્ડ રિક્વેસ્ટ મોકલે છે. જ્યારે તમે પરિચિત છો તે જાણીને તમે ફ્રેન્ડ રિક્વેસ્ટ સ્વીકારો છો, ત્યારે તેઓ ઈમરજન્સી ટાંકીને પૈસા ટ્રાન્સફર કરવાનું કહે છે. તેઓ કૉલનો જવાબ આપતા નથી. તેઓ ચેટ દ્વારા તેમનો GPay અથવા PhonePe નંબર મોકલે છે અને મિત્રોને પૈસા ટ્રાન્સફર કરવા વિનંતી કરે છે. આ રીતે અનેક લોકોના પૈસાનું ધોવાણ થયું છે. તેનાથી બચવા માટે, તમારા Facebook એકાઉન્ટની પ્રાઈવસી સેટિંગ્સને 'પબ્લિક'ને બદલે 'ફ્રેન્ડ્સ ઓન્લી'માં બદલો. તમારી પ્રોફાઇલને લૉક કરવી વધુ સુરક્ષિત છે કારણ કે તમારા મિત્રોની સૂચિની બહારની કોઈ વ્યક્તિ તે રીતે તમારા ફોટા અથવા ડેટાને ઍક્સેસ કરી શકશે નહીં.
ફરિયાદ કરવી સરળ છે: અગાઉ સાયબર ક્રાઇમ વિશે ફરિયાદ કરવી મુશ્કેલ હતી કારણ કે પીડિતાએ વ્યવહારની વિગતો મેળવવા માટે બેંક સ્ટેટમેન્ટ લેવું પડતું હતું. આ પછી, ફરિયાદ કરવા માટે સાયબર ક્રાઈમ વિભાગમાં જવું પડ્યું. પોલીસને જાણ કરવાથી તમારા ખોવાયેલા પૈસા પાછા મળી શકશે તેની ખાતરી ન હતી. પરંતુ સાયબર ગુનાઓ વધી રહ્યા હોવાથી ફરિયાદ દાખલ કરવાની પ્રક્રિયાને સરળ બનાવવામાં આવી છે. સાયબર છેતરપિંડીનો ભોગ બનેલા લોકો દેશના કોઈપણ ભાગમાંથી ફોન કરીને ફરિયાદ નોંધાવી શકે છે. સાયબર ફરિયાદો માટે એક અલગ ફોન નંબર - 1930 છે. આ સિવાય ટપાલ દ્વારા પણ ફરિયાદ કરી શકાશે. જો પીડિતા વહેલી તકે ફરિયાદ કરે તો પોલીસ છેતરપિંડી કરનારાઓ પાસેથી પૈસા વસૂલ કરી શકે છે.