અમદાવાદઃ આ સમયે ચૈત્ર નવરાત્રીનો તહેવાર ઉજવવામાં આવી રહ્યો છે, નવરાત્રીના આ 9 દિવસો દરમિયાન મા દુર્ગાના 9 સ્વરૂપોની પૂજા કરવામાં આવે છે. આ વર્ષની નવરાત્રી 22 માર્ચ 2023 થી શરૂ થશે અને 30 માર્ચ 2023 ના રોજ સમાપ્ત થશે. એવું માનવામાં આવે છે કે મા દુર્ગાના નવ સ્વરૂપો ખૂબ જ શક્તિશાળી છે અને તમામ મનોકામનાઓ પૂર્ણ કરે છે.
સ્કંદમાતા એ દેવી દુર્ગાનું પાંચમું સ્વરૂપ છેઃ શાસ્ત્રો અનુસાર, આ દેવીના 9 સ્વરૂપો છે - 1. શૈલપુત્રી - શૈલપુત્રી, 2. બ્રહ્મચારિણી - બ્રહ્મચારિણી, 3. ચંદ્રઘંટા - ચંદ્રઘંટા, 4. કુષ્માંડા - સ્કંદમાતા, 5. સ્કંદમાતા - સ્કંદમાતા, 6. કાત્યાયની, 7. કાલરાત્રી - કાલરાત્રી, 8. મહાગૌરી - મહાગૌરી, 9. સિદ્ધિદાત્રી - સિદ્ધિદાત્રી. એવું માનવામાં આવે છે કે જે કોઈ ચૈત્ર નવરાત્રીમાં માતાના આ નવ સ્વરૂપોની પૂજા કરે છે અને ભક્તિભાવથી કથા સાંભળે છે તેને માતા દુર્ગાની કૃપા મળે છે. સ્કંદમાતા એ દેવી દુર્ગાનું પાંચમું સ્વરૂપ છે. જ્યારે દેવી પાર્વતી ભગવાન સ્કંદ (ભગવાન કાર્તિકેય તરીકે પણ ઓળખાય છે) ની માતા બની હતી, ત્યારે માતા પાર્વતીને દેવી સ્કંદમાતાના નામથી પણ બોલાવવામાં આવતા હતા.
આ પણ વાંચોઃ Chaitra Navratri 2023 : ચૈત્ર નવરાત્રિના અલગ-અલગ નામ છે, તેથી તેને 'રામ નવરાત્રી' કહેવામાં આવે છે.
સ્કંદમાતાનું ચમત્કારિક સ્વરૂપઃ સ્કંદમાતાને 4 હાથ અને 3 આંખો છે. તેમનું વાહન સિંહ છે. તેમનો એક હાથ અભયમુદ્રા સ્થિતિમાં છે અને બીજા હાથથી તેઓ તેમના છ મુખવાળા પુત્ર કાર્તિકેયને પકડેલા બતાવવામાં આવ્યા છે. દેવીના અન્ય બે હાથમાં સામાન્ય રીતે કમળના ફૂલો હોય છે. સ્કંદમાતા (મા સ્કંદમાતા)નો રંગ શુભ્ર છે, જેનો અર્થ થાય છે ગોરો અને તેજસ્વી. દેવીને ઘણીવાર કમળ પર બેઠેલી બતાવવામાં આવે છે, તેથી તેમને પદ્માસની પણ કહેવામાં આવે છે.
દેવી સ્કંદમાતા પૂજા પદ્ધતિ અને ભોગઃ ભક્તો માને છે કે તે ભયથી રક્ષણ આપે છે, શક્તિ, સમૃદ્ધિ અને સંપત્તિ આપે છે. અજ્ઞાનીઓને દેવી જ્ઞાન આપે છે. જે ભક્ત નિઃસ્વાર્થપણે દેવી પ્રત્યે સમર્પિત હોય છે તે તેના જીવનમાં બધી સફળતા અને સમૃદ્ધિ પ્રાપ્ત કરે છે. દેવી સ્કંદમાતાની પૂજા કરતી વખતે ભક્તે પોતાની ઈન્દ્રિયો અને મન પર નિયંત્રણ રાખવું જોઈએ. તેની પૂજા કરવાથી ભક્તને બમણું આશીર્વાદ મળે છે. દેવી પાર્વતીના સ્કંદમાતા સ્વરૂપની પૂજા કરવાથી ભક્તને ભગવાન કાર્તિકેય-મુરુગન સ્વામીની પૂજા કરવાનો લાભ અને આશીર્વાદ મળે છે. જ્યારે ભક્ત દેવીની પૂજા કરે છે, ત્યારે તેના ખોળામાં બેઠેલા પુત્ર સ્કંદની આપોઆપ પૂજા થાય છે.
કેળા ખાવા જોઈએઃ નવરાત્રિના પાંચમા દિવસે દેવી સ્કંદમાતાની પૂજા કરતા પહેલા, ભક્તોએ શુદ્ધ તન અને મનથી ઘટસ્થાપન સ્થાન પર પ્રથમ દિવસે સ્થાપિત કલશ અથવા મંદિરમાં મૂર્તિના પગ પર પાંચ મિનિટ ધ્યાન કરવું જોઈએ. કલશની સાથે નવગ્રહની પૂજા કરો. ત્યારબાદ દેવી સ્કંદમાતાનું આહ્વાન કરો. દેવીની મૂર્તિને સ્નાન કરાવો, જો તમારી પાસે મૂર્તિની જગ્યાએ ચિત્ર હોય તો ચિત્રને બરાબર સાફ કરો. મા સ્કંદમાતાને વસ્ત્ર, પીળા ફૂલ, ગંગાજળ, કુમકુમ અર્પણ કરો. કેળામાંથી બનેલી વિવિધ પ્રકારની વાનગીઓનો વિશેષ ભોગ પણ દેવીને અર્પણ કરવામાં આવે છે. આ સાથે તેમને ભોગ તરીકે હલવો ચઢાવો. સ્કંદમાતાના મંત્રોનો જાપ કરો અને પછી પ્રસાદ વહેંચો.
