ETV Bharat / bharat

કેદારનાથમાં 2013 જેવી આપત્તિ આવવાના દાવાને ભુસ્તર શાસ્ત્રીઓએ ફગાવ્યો

દેહરાદૂનઃ કેદારધામમાં વર્ષ 2013માં આવેલ આપત્તિ બાદ ખેદાન-મેદાન થયેલ કેદારઘાટીનો ફરીથી વિકાસ થઈ ગયો છે. પરંતુ કેદારનાથ આપત્તિનું મુખ્ય કારણ ચોરાબારી તળાવનું પુન ર્જીવિત થવાનો દાવો કરવામાં આવી રહ્યો છે. વાસ્તવમાં કેદારનાથ ધામમાં સ્વાસ્થ્ય સેવા આપી રહેલા ડૉક્ટરોના એક સમૂહે કેદારનાથ ધામથી આસરે 5 કિલોમીટર ઉપર ચોરાબાડી તળાવની તૈયાર થવાની જાણકારી વાડિયા ઈન્સ્ટીટ્યૂટ ઑફ હિમાલયન જિયોલૉજીના વૈજ્ઞાનિકોને આપી છે. હવે વાડિયાની ટીમ આ તળાવની તપાસ કરવાની વાત કરી રહી છે.

kedarnath
author img

By

Published : Jun 24, 2019, 9:23 PM IST

મળતી માહિતી અનુસાર, ડૉક્ટર્સ ટીમે 16 જૂનના રાજ્ય આપત્તિ પ્રતિક્રિયા દળ, પોલીસ અને જિલ્લા વહીવટની ટીમની સાથે ચોરબાડી તળાવનો પ્રવાસ કર્યો હતો. જ્યાં તેમણે જોયું કે, તળાવ ફરીથી પાણીથી ભરાઇ ગયું છે. હાલના સમયમાં ચોરાબાડી તળાવ લગભગ 250 મીટર લાંબુ અને 150 મીટર મોટું બતાવવામાં આવી રહ્યું છે. આ તળાવ વરસાદ, ઓગળતા બરફ અને હિમપ્રપાતથી ભરાય જાય છે. રૂદ્રપ્રયાગ જિલ્લા વહીવટે તળાવને લઈને દેહરાદૂન સ્થિત વાડિયા ઈન્સ્ટીટ્યૂટ ઑફ હિમાલયન જિયોલૉજીને ચેતવણી આપી છે.

ડૉક્ટર્સના સમૂહ દ્વારા જોવામાં આવેલ ચોરાબાડી તળાવને ગાંધી સરોવર પણ કહેવામાં આવે છે. જે વર્ષ 2013માં આવેલ વિનાશકારી આપત્તિ બાદ લગભગ સમાપ્ત થઈ ગયુ હતું અને વિસ્તાર સપાટ જમીનના રૂપમાં જોવા મળતુ હતું. ત્યાર બાદ 2013ની આપત્તિમાં તળાવની ભૂમિકાનો અભ્યાસ કરનાર વૈજ્ઞાનિકોએ દાવો કર્યો છે કે, તળાવ ફરીથી પુનર્જીવિત નહીં થાય.

kedarnath
રિચર્સ માટે જતા વૈજ્ઞાનિકોનો સમૂહ

વાડિયા ઈન્સ્ટીટ્યૂટ ઑફ હિમાલયન જિયોલૉજીના ભૂવૈજ્ઞાનિક ડૉ. ડી. પી. ડોભાલે કહ્યું કે, જે તળાવ વિશે તેમને જાણકારી મળી છે, તે ચોરાબાડી ન હોય શકે. કારણ કે, ચોરાબાડી તળાવ કેદારનાથથી માત્ર 2 કિલોમીટર દૂર છે અને જે તળાવ વિશે જણાવવામાં આવી રહ્યું છે, તે ગ્લેશિયરની વચ્ચે બનેલ છે. જે કેદારનાથથી 5 કિલોમીટર દૂર છે. તેમણે કહ્યું કે, ચોરાબાડી તળાવ જીવિત થવાની કોઈ શક્યતા નથી.

kedarnath
ચોરાબાડી તળાવની આસપાસનો વિસ્તાર

ભૂવૈજ્ઞાનિકોનું માનીએ તો આ કોઈ અન્ય ગ્લેશિયર તળાવ હોય શકે છે. જેની ત્યાં જઈને તપાસ કરવામાં આવશે. વૈજ્ઞાનિકે જણાવ્યું કે, જ્યારે ગ્લેશિયર ઓગળે છે, ત્યારે નાના-નાના તળાવ બની જાય છે. આ વર્ષે ગ્લેશિયરોમાં વધારે તળાવ બનવાની શંકા છે. કારણ કે, આ વખતે ખૂૂબ વધારે વરસાદ અને હિમવર્ષા થઈ હતી. આ કારણે પણ બઘા ગ્લેશિયર ઓગળી રહ્યા છે અને સાથે મળીને નાના તળાવ બની જાય છે. પરંતુ તેનાથી કોઈ ખતરો નથી હોતો.

ડૉ. ડી.પી. ડોભાલ સાથેની વાતચીત

વર્ષ 2013ના આપત્તિમાં કેદારનાથમાં મોટા પ્રમાણમાં થયેલ વિનાશ માટે ચોરાબાડી તળાવનું તુટવાનું મુખ્ય કારણ માનવામાં આવે છે. કારણ કે, મંદાકિની ઘાટીમાં પૂર આવવાના કારણે બોલ્ડરની સાથે મિશ્રિત તળાવના પાણીએ મંદિર અને શહેરમાં વધારે પ્રમાણ વિનાશ કર્યો હતો.

મળતી માહિતી અનુસાર, ડૉક્ટર્સ ટીમે 16 જૂનના રાજ્ય આપત્તિ પ્રતિક્રિયા દળ, પોલીસ અને જિલ્લા વહીવટની ટીમની સાથે ચોરબાડી તળાવનો પ્રવાસ કર્યો હતો. જ્યાં તેમણે જોયું કે, તળાવ ફરીથી પાણીથી ભરાઇ ગયું છે. હાલના સમયમાં ચોરાબાડી તળાવ લગભગ 250 મીટર લાંબુ અને 150 મીટર મોટું બતાવવામાં આવી રહ્યું છે. આ તળાવ વરસાદ, ઓગળતા બરફ અને હિમપ્રપાતથી ભરાય જાય છે. રૂદ્રપ્રયાગ જિલ્લા વહીવટે તળાવને લઈને દેહરાદૂન સ્થિત વાડિયા ઈન્સ્ટીટ્યૂટ ઑફ હિમાલયન જિયોલૉજીને ચેતવણી આપી છે.

ડૉક્ટર્સના સમૂહ દ્વારા જોવામાં આવેલ ચોરાબાડી તળાવને ગાંધી સરોવર પણ કહેવામાં આવે છે. જે વર્ષ 2013માં આવેલ વિનાશકારી આપત્તિ બાદ લગભગ સમાપ્ત થઈ ગયુ હતું અને વિસ્તાર સપાટ જમીનના રૂપમાં જોવા મળતુ હતું. ત્યાર બાદ 2013ની આપત્તિમાં તળાવની ભૂમિકાનો અભ્યાસ કરનાર વૈજ્ઞાનિકોએ દાવો કર્યો છે કે, તળાવ ફરીથી પુનર્જીવિત નહીં થાય.

kedarnath
રિચર્સ માટે જતા વૈજ્ઞાનિકોનો સમૂહ

વાડિયા ઈન્સ્ટીટ્યૂટ ઑફ હિમાલયન જિયોલૉજીના ભૂવૈજ્ઞાનિક ડૉ. ડી. પી. ડોભાલે કહ્યું કે, જે તળાવ વિશે તેમને જાણકારી મળી છે, તે ચોરાબાડી ન હોય શકે. કારણ કે, ચોરાબાડી તળાવ કેદારનાથથી માત્ર 2 કિલોમીટર દૂર છે અને જે તળાવ વિશે જણાવવામાં આવી રહ્યું છે, તે ગ્લેશિયરની વચ્ચે બનેલ છે. જે કેદારનાથથી 5 કિલોમીટર દૂર છે. તેમણે કહ્યું કે, ચોરાબાડી તળાવ જીવિત થવાની કોઈ શક્યતા નથી.

kedarnath
ચોરાબાડી તળાવની આસપાસનો વિસ્તાર

ભૂવૈજ્ઞાનિકોનું માનીએ તો આ કોઈ અન્ય ગ્લેશિયર તળાવ હોય શકે છે. જેની ત્યાં જઈને તપાસ કરવામાં આવશે. વૈજ્ઞાનિકે જણાવ્યું કે, જ્યારે ગ્લેશિયર ઓગળે છે, ત્યારે નાના-નાના તળાવ બની જાય છે. આ વર્ષે ગ્લેશિયરોમાં વધારે તળાવ બનવાની શંકા છે. કારણ કે, આ વખતે ખૂૂબ વધારે વરસાદ અને હિમવર્ષા થઈ હતી. આ કારણે પણ બઘા ગ્લેશિયર ઓગળી રહ્યા છે અને સાથે મળીને નાના તળાવ બની જાય છે. પરંતુ તેનાથી કોઈ ખતરો નથી હોતો.

ડૉ. ડી.પી. ડોભાલ સાથેની વાતચીત

વર્ષ 2013ના આપત્તિમાં કેદારનાથમાં મોટા પ્રમાણમાં થયેલ વિનાશ માટે ચોરાબાડી તળાવનું તુટવાનું મુખ્ય કારણ માનવામાં આવે છે. કારણ કે, મંદાકિની ઘાટીમાં પૂર આવવાના કારણે બોલ્ડરની સાથે મિશ્રિત તળાવના પાણીએ મંદિર અને શહેરમાં વધારે પ્રમાણ વિનાશ કર્યો હતો.

Intro:Body:

https://www.etvbharat.com/hindi/delhi/bharat/bharat-news/expert-on-alert-after-formation-in-chorabari-lake-above-kedarnath/na20190624174429672



फिर आ सकती है केदरानाथ में 2013 जैसी तबाही, जानें वजह





देहरादून: केदार धाम में साल 2013 में आई आपदा के बाद तहस-नहस हुई केदारघाटी का दोबारा से विकास हो गया है. लेकिन, केदारनाथ त्रासदी की मुख्य वजह मानी जाने वाली चोराबाड़ी झील के पुनर्जीवित होने का दावा किया जा रहा है. दरअसल, केदारनाथ धाम में स्वास्थ्य सेवाएं दे रहे डॉक्टरों के एक समूह ने केदारनाथ धाम से करीब 5 किलोमीटर ऊपर चोराबाड़ी झील के तैयार होने की जानकारी वाडिया इंस्टीट्यूट ऑफ हिमालयन जियोलॉजी के वैज्ञानिकों को दी. अब वाडिया की टीम इस झील की जांच करने की बात कह रही है.



मिली जानकारी के अनुसार डॉक्टरों की टीम ने 16 जून को राज्य आपदा प्रतिक्रिया बल, पुलिस और जिला प्रशासन की एक टीम के साथ चोराबाड़ी झील का दौरा किया था. जहा उन्होंने देखा कि झील फिर से पानी से घिर गई है. मौजूदा समय में चोराबाड़ी झील लगभग 250 मीटर लंबी और 150 मीटर चौड़ी बताई जाती है. ये झील बारिश, पिघलती बर्फ और हिमस्खलन से भर जाती है. रुद्रप्रयाग जिला प्रशासन ने झील को लेकर देहरादून स्थित वाडिया इंस्टीट्यूट ऑफ हिमालयन जियोलॉजी को अलर्ट कर दिया है.



डॉक्टरों के समूह द्वारा देखी गई चोराबाड़ी झील को गांधी सरोवर भी कहा जाता है, जो साल 2013 में आयी विनाशकारी आपदा के बाद लगभग खत्म हो गई थी. और क्षेत्र समतल भूमि के रूप में दिखाई देने लगा था. इसके बाद 2013 की आपदा में झील की भूमिका का अध्ययन करने वाले वैज्ञानिकों ने दावा किया था कि झील फिर से पुनर्जीवित नहीं होगी.



वहीं, वाडिया इंस्टीट्यूट ऑफ हिमालयन जियोलॉजी के भू-वैज्ञानिक डॉ. डीपी डोभाल ने कहा कि जिस झील के बारे में उन्हें जानकारी मिली है वो चोराबाड़ी नहीं हो सकती. क्योंकि, चोराबाड़ी झील केदारनाथ से मात्र 2 किलोमीटर की दूरी पर है. और, जिस झील के बारे में बताया जा रहा है वो ग्लेशियर के बीच में बनी हुई, जिसकी दूरी केदारनाथ से 5 किलोमीटर की है. उन्होंने कहा कि चोराबाड़ी झील के जीवित होने की कोई आशंका नहीं है.



भू-वैज्ञानिक की मानें तो ये कोई अन्य ग्लेशियर झील हो सकती है, जिसकी मौके पर जाकर जांच की जाएगी. वैज्ञानिक ने बताया कि जब ग्लेशियर पिघलता है तो जगह-जगह छोटे-छोटे लेख बन जाते हैं। इस साल ग्लेशियरों में ज्यादा लेख बनने के आसार हैं, क्योंकि इस बार बहुत ज्यादा बारिश और बर्फबारी हुई है. इस वजह से अभी ग्लेशियर पिघल रहे हैं और इकट्ठा होकर छोटे-छोटे लेक बना लेते हैं. लेकिन इनसे कोई खतरा नहीं होता.



बता दें कि साल 2013 की आपदा में केदारनाथ में बड़े पैमाने में हुए विनाश के लिए चोराबाड़ी झील का फटना मुख्य कारण माना गया था. क्योंकि मंदाकिनी घाटी में बाढ़ आने के कारण, मलबे और बोल्डर के साथ मिश्रित झील के पानी ने मंदिर शहर में व्यापक विनाश किया था.





 


Conclusion:
ETV Bharat Logo

Copyright © 2024 Ushodaya Enterprises Pvt. Ltd., All Rights Reserved.