- કેદારનાથ દુર્ઘટનાને આજે 8 વર્ષ પુર્ણ
- કુદરતે સર્જેલા વિનાશમાં હજારો લોકોએ જીવ ગુમાવ્યા
- 8 વર્ષ બાદ પણ નથી વિસરાયા ભયાનક દ્રશ્યો
દહેરાદૂન / રુદ્રપ્રયાગ: કેદારનાથમાં (Kedarnath disaster)વિનાશક દુર્ઘટનાને આજે આઠ વર્ષ પૂર્ણ થયા છે. આ વિનાશક દુર્ઘટનાએ સમગ્ર કેદારનાથની તસ્વીર બદલી નાખી હતી. આ દુર્ઘટનાને લીધે હજારો લોકોએ પોતાનો જીવ ગુમાવ્યો હતો, લાખો લોકોએ નોકરી ગુમાવી અને હજારો લોકો ઘર ગુમાવ્યાં હતા.
આજ સુધી મોતનો સચોટ આંકડો નથી મળ્યો
આ દુર્ઘટનામાં કેટલા લોકોના મોત થયા તે અંગે કોઈની પાસે ચોક્કસ આંકડો નથી, પરંતુ હજારો લોકોના મોતની માહિતી પોલીસ રેકોર્ડમાં નોંધાઈ છે. આ દુર્ઘટનામાં ભારતના લોકો જ નહીં પરંતુ વિદેશના લોકોએ પણ પોતાનો જીવ ગુમાવ્યો હતો. આજે પણ કેદારનાથની આપત્તિજનક દુર્ઘટના(Kedarnath Disaster 2013)ના સાક્ષીઓ તે ક્ષણ વિશે વિચારીને ડરી રહ્યા છે.
તે ભયાનક રાત
ચાલો આપણે જણાવી દઈએ કે, જૂન 16/17, 2013ની ભયાનક રાતની કેદારનાથ દુર્ઘટના ભાગ્યે જ કોઈએ ભૂલી હશે. આ દુર્ઘટનાએ દરેકના આત્માને હચમચાવી નાખ્યા હતા. કેદારનાથથી આવેલા ભૂચાલે એવું તાંડવ મચાવ્યુ હતુ કે લોકોના આશિયાના સમાન ઘરો ઉઝડવા લાગ્યા અને હજોરો લોકો આ દુર્ઘટનાનો શિકાર બન્યા. કેદારનાથ દુર્ઘટનામાં કેદાર ઘાટીના દેવલી-ભણીગ્રામ, ત્રિયુગીનારાયણ અને લામગૌંડીના લોકોએ તેમના પ્રિયજનો ગુમાવ્યા હતા.
ન ભુલી શકાય તેવા ઘા
આ ગામોમાં દરેક કુટુંબના એકથી બે લોકો આ આફતને કારણે પોતાનો જીવ ગુમાવતા હતા. આ દુર્ઘટના પછી સરકારે મદદ કરી, પરંતુ રોજગાર અંગે સરકારે કોઈ પગલા ભર્યા નહીં. પીડિત લોકોના આંસુ લૂછવાનું કામ ખાનગી સંસ્થાઓ દ્વારા કરવામાં આવ્યું હતું, જે અપૂરતું હતું.
હેલિકોપ્ટર અકસ્માતમાં 23 લોકોએ ગુમાવ્યો હતો જીવ
આ વિનાશ બાદ કેદારનાથમાં હેલિકોપ્ટર અકસ્માત થયો હતો, જેમાં એરફોર્સના જવાનોથી લઈને પ્રવાસીઓએ પોતાનો જીવ ગુમાવ્યો હતો. 2013ની કેદારનાથ દુર્ઘટના દરમિયાન બચાવ કામગીરી કરતી વખતે એરફોર્સના MI -17 હેલિકોપ્ટર સહિત ત્રણ હેલિકોપ્ટર ક્રેશ થઈ ગયા હતા. આ અકસ્માતોમાં કુલ 23 લોકોનાં મોત નીપજ્યાં છે. તે જ સમયે 19 જૂને કેદારનાથમાં ભારે વિનાશ બાદ કેન્દ્ર સરકારે વાયુસેનાને ત્યાં બચાવની જવાબદારી સોંપી હતી. આ પછી નવ દિવસ સુધી એરફોર્સે કેદારનાથ ધામની ટેકરીઓ પર હજારો લોકોનો બચાવ કર્યો. આ દરમિયાન એરફોર્સને પણ ભારે નુકસાન સહન કરવું પડ્યુ હતું.
આ પણ વાંચોઃ ઉત્તરાખંડ ગ્લેશિયર દુર્ઘટના: મૃત્યુઆંક વધીને 36, 204 લોકો લાપતા
MI-17 ક્રેશ થયું હતું
25 જૂન, 2013 ના રોજ એરફોર્સનું MI -17 હેલિકોપ્ટર ગૌચરથી ગુપ્તકાશી થઈને આપત્તિમાં માર્યા ગયેલા લોકોના અંતિમ સંસ્કાર માટે કેદારનાથ પહોંચ્યું હતું. કેદારનાથમાં લાકડા છોડીને હેલિકોપ્ટર પરત ફરી રહ્યું હતું ત્યારે અચાનક હેલિકોપ્ટર ખરાબ હવામાનને કારણે બપોરે 2 વાગ્યની આસપાસ પહાડ સાથે ટકરાતાં ક્રેશ થયું હતું. આ અકસ્માતની માહિતી સાંજે 4.30 વાગ્યે મળી હતી અને ક્રેશ થયેલા હેલિકોપ્ટરને શોધવામાં બે દિવસ પણ લાગ્યા હતા. આ હેલિકોપ્ટરમાં સવાર 20 લોકો કાલના ગાલમાં સમાઈ ગયા હતા. આમાં એરફોર્સના બે પાઇલટ્સ, NDRF (નેશનલ ડિઝાસ્ટર રિસ્પોન્સ ફોર્સ) ના નવ સભ્યો અને ITBP (ઈન્ડો-તિબેટીયન બોર્ડર પોલીસ) ના છ સભ્યો સહિત પાંચ ક્રૂ સભ્યો પણ શામેલ છે.
કેદારનાથમાં પુનર્નિર્માણનું કામ
દુર્ઘટના પછી ટૂંક સમયમાં કેદારનાથમાં પુનર્નિર્માણ કાર્ય શરૂ કરાયું હતું. પ્રથમ પડકાર ગૌરીકુંડથી કેદારનાથ પગદંડીની મરામત કરવાનું હતું, જે 2014માં પૂર્ણ થયું હતું. આ સાથે ધામમાં મોટા મશીનો લાવીને હેલિપેડ, કુટીર બનાવવામાં આવી હતી. આ પછી વર્ષ 2015 માં બાયો શૌચાલયો, વીઆઈપી હેલિપેડ અને મંદિરની પાછળની સુરક્ષા દિવાલ, મંદાકિની નદી પરનો ઘાટ અને સરસ્વતી નદી પર બનાવવામાં આવી હતી.
જિંદાલ ગ્રુપને મળી હતી જવાબદારી
કેદારનાથમાં પ્રથમ ત્રણ-ચાર વર્ષ સુધી નહેરુ પર્વતારોહક સંસ્થાની ટીમે પુનર્નિર્માણનું કામ કર્યું અને તે પછી જિંદાલ જૂથને પુનર્નિર્માણ કાર્ય સોંપવામાં આવ્યું. હાલમાં જ કેદારનાથમાં જિંદલ ગ્રુપ અને વુડ સ્ટોન કંપની પણ કાર્યરત છે. હાલ કેદારનાથમાં ત્રણ મોટા પ્રોજેક્ટ અંતર્ગત કામ ચાલી રહ્યું છે. જે પૈકી આદિ ગુરુ શંકરાચાર્ય સમાધિ સ્થાળ, તીર્થ પુરોહિત ભવન અને આસ્થા પાથનું કાર્ય ચાલી રહ્યું છે.
વડા પ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીની કેદારનાથ સાથે આસ્થા
વડા પ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીની આસ્થા કેદારનાથ સાથે જોડાયેલી છે. 1980 -90 ના દાયકામાં વડાપ્રધાન મોદીએ ગરુડચટ્ટીમાં તપશ્ચર્યા કરી હતી. વડા પ્રધાન બન્યા બાદ મોદી અત્યાર સુધીમાં ત્રણ વખત કેદારનાથની મુલાકાતે ગયા છે અને કેદારનાથમાં તેમના પાંચ ડ્રીમ પ્રોજેક્ટ્સનું કામ ચાલી રહ્યું છે. આમાંના બે પ્રોજેક્ટ પૂર્ણ થયા છે.
ભક્તોએ 2019 માં બધા રેકોર્ડ તોડી નાખ્યા
કેદારનાથ ધામમાં ગુફાઓનું નિર્માણ અને મંદિરથી સરસ્વતી નદી સુધીનો પગપાળા જવાનો માર્ગ પહોળો કરવાનું કામો પૂર્ણ થઈ ચૂક્યાં છે. તે જ સમયે વર્ષ 2019 માં કેદારનાથ ધામની મુલાકાત અગાઉના તમામ રેકોર્ડોને તોડ્યા હતા. જો કે મોટાભાગે વર્ષ 2020 સુધી પ્રવાસીઓ કોરોના કારણે યાત્રા મુલતવી રાખવામાં આવી છે. આ વખતે પણ કોરોનાને કારણે કેદારનાથ યાત્રા શરૂ થઈ નથી.
આ પણ વાંચોઃ બ્રહ્મ મુહૂર્તમાં ખુલ્યા બાબા કેદારનાથના કપાટ, ફક્ત તીર્થ પુરોહિતો થયાં પૂજામાં સામેલ
વર્ષ 2019માં કેદારનાથના યાત્રિકોએ બનાવ્યો નવો રેકોર્ડ
વર્ષ 2019 માં બાબા કેદારની મુલાકાત લઈને કુલ 7 લાખ 32 હજાર 241 યાત્રિકોએ નવો રેકોર્ડ બનાવ્યો હતો. તે જ સમયે 2019 માં ફક્ત દોઢ મહિનાની યાત્રામાં 7 લાખ 35 હજાર 32 યાત્રીઓને જોતાં આ રેકોર્ડ પણ તૂટી ગયો હતો. સમગ્ર મોસમમાં એક મિલિયન યાત્રાળુઓ બાબા કેદારની મુલાકાત લીધી હતી. 1988 થી 1999 સુધી દર વર્ષે માત્ર દોઢ લાખ યાત્રાળુઓ કેદારનાથ ધામ પહોંચતા હતા. જ્યારે વર્ષ 2000 થી 2005 સુધી આ સંખ્યા વધીને દર વર્ષે 2.5 થી 3 લાખ થઈ છે. વર્ષ 2006 થી યાત્રીકોની સંખ્યામાં વધારો થવાનું શરૂ થયું. વર્ષ 2012 માં અતિશય હિમવર્ષા પછી પણ આખી સીઝનમાં આશરે 5 લાખ 73 હજાર યાત્રીઓ દર્શન માટે પહોંચ્યા હતા. જે પછી વર્ષ 2013 માં કેદારનાથમાં ભયંકર દુર્ઘટના સર્જાઈ હતી અને દુર્ઘટના અહીં સંપૂર્ણ સ્થગિત થઈ હતી.
વર્ષ 2014માં માત્ર 40, 832 લોકોએ જ કરી હતી યાત્રા
આ દુર્ઘટના પછીના વર્ષમાં એટલે કે વર્ષ 2014 માં સમગ્ર વર્ષમાં લગભગ માત્ર 40 હજાર 832 યાત્રાળુઓ કેદારનાથ પહોંચ્યા હતા. જ્યારે વર્ષ 2015માં 1 લાખ 54 હજાર 430, વર્ષ 2016 માં 3 લાખ 95 હજાર 033 અને વર્ષ 2017 માં 4 લાખ 71 હજાર 235 લોકોએ કેદાર બાબાની મુલાકાત લીધી હતી. વર્ષ 2018 સરકાર, વહીવટ અને પોલીસ માટે વિશેષ હતું. આખા વર્ષમાં 7 લાખ 32 હજાર 241 યાત્રાળુઓએ બાબા કેદારની મુલાકાત લીધી હતી. આ પછી બધાએ તેને મોટી સિદ્ધિ ગણાવી હતી. જે પછી વર્ષ 2019ની યાત્રાએ અગાઉના તમામ રેકોર્ડ તોડી નાખ્યા હતા.
