હૈદરાબાદઃ આર્ટિફિશિયલ ઈન્ટેલિજન્સ (AI)નો અત્યારે ઉદય થઈ રહ્યો છે. આ આર્ટિફિશિયલ ઈન્ટેલિજન્સ (AI) અનુભવમાંથી શીખી શકે છે અને સામાન્ય રીતે માનવ બુદ્ધિની જરૂર હોય તેવા કાર્યો કરી શકે છે. તેણે અભૂતપૂર્વ શક્યતાઓ અને પડકારોના દરવાજા ખોલ્યા છે. જ્યારે તે ઉત્પાદકતામાં વધારો કરવા, આરોગ્ય સંભાળમાં સુધારો કરવા અને શિક્ષણની ક્ષમતા વધારવા જઈ રહી છે ત્યારે તેણે ગોપનીયતા, માનવ અધિકારો અને નોકરીની ખોટ પર પણ ગંભીર અને નૈતિક પ્રશ્નો ઉભા કર્યા છે.
અહીં દર્શાવેલ પેઈન્ટીંગ DALL.E દ્વારા જનરેટ કરવામાં આવી હતી. જે એક આર્ટિફિશિયલ ઈન્ટેલિજન્સ (AI) સિસ્ટમ છે. જે મશીન દ્વારા આપવામાં આવેલ ટેક્સ્ચ્યુઅલ વર્ણન પર આધારિત છે. આ લેખના લેખક સી.પી. રાજેન્દ્રન જણાવે છે કે,મારો પુત્ર (રાહુલ) જે સેટઅપથી પરિચિત છે તે અંતિમ આઉટપુટ ન આવે ત્યાં સુધી સીસ્ટમ સાથે વાતચીત કરતો રહ્યો. આ લેન્ડસ્કેપ, જેમાં દરિયાકિનારાનો સમાવેશ થાય છે, તે મને પરિચિત લાગતું હતું. તે દક્ષિણ કેરળના કોલ્લમના તંગાસેરી બીચ જેવો દેખાતો હતો. દરિયાકાંઠાના ધોવાણની પ્રક્રિયાઓને સમજવા માટે મેં મારી વૈજ્ઞાનિક કારકિર્દીના પ્રારંભિક ભાગમાં કેરળના દરિયાકાંઠાના વિસ્તાર પર કામ કર્યુ હતું અને હું તેના સીમાચિહ્નોથી ખૂબ પરિચિત હતો. વેબસાઈટ અનુસાર DALL.E કુદરતી ભાષામાં વર્ણનથી વાસ્તવિક છબીઓ અને કલા બનાવી શકે છે. અહીં દર્શાવેલ આઉટપુટથી મને આશ્ચર્ય થયું અને મને આપણા જીવનમાં AIની અભૂતપૂર્વ અસર વિશે વિચારવા મજબૂર કર્યો. માત્ર શારીરિક અથવા ગણતરીત્મક કાર્ય કરવાની સરળતાના સંદર્ભમાં નહીં પરંતુ કલાત્મક પ્રયત્નો જેવી અમારી સર્જનાત્મક પ્રવૃત્તિઓમાં પણ એઆઈનું કાર્યપ્રદાન અદભુત છે.
શું આપણે એવી દુનિયામાં પ્રવેશી રહ્યા છીએ જ્યાં મશીન ટોલ્સટોય અને દોસ્તોયેવસ્કી જેવા ભાવિ સર્જનાત્મક પ્રતિભાઓઅથવા પાબ્લો પિકાસો જેવા ચિત્રકાર અને શિલ્પકાર ને બદલશે ? મનુષ્ય અને AI વચ્ચેનો મુખ્ય તફાવત એ છે કે મનુષ્યને સામાન્ય બુદ્ધિ તરીકે ઓળખવામાં આવે છે, જ્યારે AI પાસે માત્ર સંકુચિત બુદ્ધિ છે. સામાન્ય બુદ્ધિથી સંપન્ન, મનુષ્ય AI કરતાં વધુ ઝડપથી નવી વસ્તુઓ સમજી અને શીખી શકે છે. બીજું, મનુષ્યો પાસે જે છે અને AIનો અભાવ છે તે ભાવનાત્મક બુદ્ધિ છે - સહાનુભૂતિ અને બદલો આપવાની ક્ષમતા. બંને પ્રકારની બુદ્ધિ એ એવા લક્ષણો છે જે સર્જનાત્મક અને પાયાત્મક હોવા જરૂરી છે. અગાઉ ઉલ્લેખિત AI-જનરેટેડ દરિયા કિનારાના ચિત્રને 'સર્જનાત્મક કાર્ય' કહી શકાય નહીં કારણ કે તે આપણા શ્રુતલેખનના આધારે બનાવવામાં આવ્યું હતું. જો કે, માનવ દ્વારા મેળવાયેલા ડેટામાંથી AIની નકલ કરવાની ક્ષમતાઓ મૂવી સ્ક્રિપ્ટ્સ અને અભિનય જેવા સર્જનાત્મક ક્ષેત્રોમાં પડકારો ફેંકી શકે છે.
ટિપીંગ પોઈન્ટ ત્યારે આવ્યો જ્યારે સોફ્ટવેર ફર્મ ઓપન એઆઈએ ચેટજીપીટી રીલીઝ કર્યુ. એક ચેટબોટ જે વિવિધ વિષયો પર સંપૂર્ણ નિબંધો જનરેટ કરી શકે છે. ગયા વર્ષે હોલીવૂડ સ્ટુડિયો અને સ્ટ્રીમિંગ સેવાઓ સામે AI-સક્ષમ સામગ્રી-નિર્માણ પ્લેટફોર્મનો ઉપયોગ કરવા બદલ તેમજ અભિનેતાઓ અને લેખકોને વળતર ન ચૂકવતા હડતાળ કરી હતી. આ પ્લેટફોર્મ્સ જનરેટિવ AI પર આધાર રાખે છે જે વર્તમાન સમાન સામગ્રીના રીમ્સના આધારે અભિનેતાની સમાનતાની નવી ટેક્સ્ટ અને ડિજિટલ પ્રતિકૃતિઓ જનરેટ કરી શકે છે. જો કે AI મૂળ ટીવી શો અથવા મૂવીઝનું નિર્માણ કરી શકતું નથી. લેખક સાદી ભાષાની સૂચનાઓ અને અભિનેતાની પ્રતિકૃતિઓ પર આધારિત સ્ક્રિપ્ટ બનાવવા માટે AI સ્ક્રિપ્ટ ઉપયોગ કરી શકે છે.
હોલીવૂડના કામદારોની હડતાલ ભવિષ્ય માટે એક સંદેશ છે. તે દર્શાવે છે કે કેવી રીતે કામદારોની સામૂહિક હડતાળ તેમની આજીવિકાને અસર કરતી નવી ટેકનિકના ઉદય સામે જીતી છે. જો AI પરંપરાગત નોકરીઓ માટે ખતરો બની જાય તો ભવિષ્યમાં વિશ્વભરના અન્ય ક્ષેત્રોમાં આવા પ્રકારના વિરોધ થવાની સંભાવના છે. જીઓવાન્ની મેલિના, ઇન્ટરનેશનલ મોનેટરી ફંડના ડેપ્યુટી ડિવિઝન ચીફ તેમના બ્લોગમાં લખે છે કે, AI ઉત્પાદનમાં વધારો કરી શકે છે, આર્થિક વૃદ્ધિને વેગ આપી શકે છે અને કેટલાક ક્ષેત્રોમાં ઉત્પાદકતા વધારીને આવકમાં વધારો કરી શકે છે. જો કે તે લાખો નોકરીઓ પણ ખતમ કરી શકે છે અને અસમાનતાને વિસ્તૃત કરી શકે છે. તેમનું સંશોધન દર્શાવે છે કે જ્યારે તે નોકરીની ઉપલબ્ધતા પર ભારે અસર કરશે અને રાષ્ટ્રોની અંદર અસમાનતાને વિસ્તૃત કરશે. તે નવા પ્રકારની નોકરીઓ અને નવા ઉદ્યોગોનું સર્જન કરી શકે છે.
મુખ્ય પ્રશ્ન એ છે કે શું રાષ્ટ્રો તેમની અર્થવ્યવસ્થા અને લોકોના સામાન્ય કલ્યાણ પર 'યિન-યાંગ' પ્રકારની અસરનો સામનો કરવા તૈયાર છે. સામાજિક સુરક્ષા માળખાઓ વિકસાવવા, કામદારોને તાલીમ આપવામાં રોકાણ કરવા અને AIના સંભવિત જોખમોથી નિયમોને મજબૂત કરવા માટેના માધ્યમો શોધવાનો આ સમય છે.
લેખક અને ઈતિહાસકાર યુવલ હરારીએ તેમના એક ઈન્ટરવ્યુમાં કહ્યું કે, AIનું સંભવિત પરિણામ સામૂહિક વિનાશનું સામાજિક શસ્ત્ર છે. લોકશાહી, માનવીય આત્મીયતા, વર્ણનાત્મક નિયંત્રણ અને સામાજિક સંકલન પર તેની અસરનો ડર છે. ઈયાન બ્રેમર સાથેના તેમના ઈન્ટરવ્યુમાં, હરારી જે ઝડપે માણસો તેમની શક્તિ મશીનોને સોંપી રહ્યા છે તેના પર તેઓ ચિંતા વ્યક્ત કરે છે. તેમણે સોશિયલ મીડિયાનું ઉદાહરણ ટાંક્યું છે કે, યુઝર્સની ક્રિયા પ્રતિક્રિયાનો વધારો કરવા અને લોકોનું ધ્યાન ખેંચવા માટે AI બોટ્સનો ઉપયોગ કરવામાં આવી રહ્યો છે. જે જાહેર વિશ્વાસ અને વાતચીતને નષ્ટ કરી રહ્યું છે. આખરે લોકશાહી સંસ્થાઓને ખતમ કરી રહી છે. તે ચેતવણી આપે છે કે આપણે કોઈપણ નવી AI ટેક્નોલોજીને જાહેર ક્ષેત્રમાં રજૂ કરવામાં આવે તે પહેલાં તેની સુરક્ષા તપાસ કરવાની જરૂર છે. તેની જમાવટને નિયંત્રિત કરવા માટે નિયમનકારી સંસ્થાઓ હોવાનો આગ્રહ રાખે છે.
તેઓ વધુમાં જણાવે છે કે, મને આર્થર સી. ક્લાર્ક દ્વારા લખાયેલી સ્ક્રિપ્ટ પર આધારિત 1968ની એપિક સાયન્સ ફિક્શન ફિલ્મ
“2001: અ સ્પેસ ઓડિસી”ના પ્લોટની યાદ આવે છે. મૂવી માનવ પાઇલોટ્સ સાથે ગુરુ પરના અમેરિકન અવકાશ મિશન પર કેન્દ્રિત છે, જ્યારે અવકાશયાનની કામગીરીને HAL 9000 નામના કમ્પ્યુટર દ્વારા નિયંત્રિત કરવામાં આવે છે. જેમાં માનવ જેવી બુદ્ધિ છે. વાર્તા આગળ વધે છે કે કેવી રીતે HAL 9000 માણસો પાસેથી અવકાશયાનનું નિયંત્રણ લેવાનું આયોજન કરે છે. આ કદાચ પ્રથમ વખત છે જ્યારે વિજ્ઞાન સાહિત્યમાં બુદ્ધિશાળી મશીનો વિરુદ્ધ મનુષ્યોના સંઘર્ષનું નિરુપણ કરવામાં આવ્યું છે.
HALની ભાવના કથિત રીતે ઈરવિંગ જ્હોન ગુડ દ્વારા સૂચવવામાં આવી છે. જે કમ્પ્યુટિંગમાં અગ્રણી છે. મૂવી ડિરેક્ટર સ્ટેનલી કુબ્રિકના સલાહકારોમાંના એક છે. 21મી સદીમાં AI ટેક્નોલૉજીની પ્રગતિ સાથે, HAL નામનું પાત્ર જે માણસો અને અવકાશયાનને દુષ્ટતાથી નિયંત્રણમાં લે છે. તે આપણા સમય માટે એક સંદેશ સમાન છે. AIના આગમનના પરિણામો ફાયદાકારક કે સાક્ષાત્કારિક હશે તે અંગે લોકોમાં મતમતાંતર છે. ન્યુરલ નેટવર્ક્સ, ડીપ લર્નિંગ અને AIના પ્રણેતા જ્યોફ્રી હિન્ટન જેમણે Google છોડી દીધું છે, તેઓ વિચારે છે કે કૃત્રિમ બુદ્ધિમત્તાના અસ્તિત્વના જોખમોનો સામનો કરવાનો સમય આવી ગયો છે કારણ કે "માનવતાના શ્રેષ્ઠ હિતમાં ન હોય તે રીતે વધુને વધુ શક્તિશાળી મશીનોની ક્ષમતા માનવોને પાછળ રાખી રહી છે."
